बदलिल्लें हवामान आनी इबाडिल्लें पर्यावरण

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

को रोना म्हामारीच्या दुसऱ्या ल्हारान ऑक्सिजन म्हणल्यार कितें हें संवसाराक दाखोवन दिलें. ताका लागून सादूर! ऑक्सिजनाची पुरतताय करपा खातीर पर्यावरणाटाक वाटावप सामकें गरजेचें आसा. कारण आयज बदलत्या हवामानाक लागून पर्यावरणांत जाल्ल्या बदलांचें आमी प्रायचित्य भोगतात. प्रदुशणा वेले समस्येचेर 1972 वर्सा संयुक्त राष्ट्र संघान स्टाकहोम (स्विडन) हांगा संवसारांतलें पयलें पर्यावरण संमेलन आयोजीत केलें. हातूंत 119 देशांनी वांटो घेतिल्लो आनी सगल्यांनीच पृथ्वीच्या सिद्धांताक मान्यताय दिली आनी दर वर्सा 5 जून पर्यावरण दीस म्हूण मनोवपाची घोशणा केली, आनी 5 जून 1947 दिसा पयलो संवसारीक पर्यावरण दीस मनयलो. आयज पुराय जगांत पर्यावरणा विशीं असमंजस्यतायेचें वातावरण निर्माण जालां. दरेक देश सगल्यांकूच सांगता की पर्यावरण वाटावपाचो यत्न करूंक जाय. तरी लेगीत संवसारांक खूबशे देश अत्याधुनीक शस्त्र सर्तींत आपआपलें शक्ती प्रदर्शन व्हड प्रमाणांत करतना दिसतात. हाका लागून प्रदुशणांत आनी तापमानांत व्हड प्रमाणांत वाड जावन पर्यावरणाचेर विपरीत परिणाम जातना दिसता. हाचो परिणाम आयज तिसऱ्या म्हाझुजा कडेन वतना दिसता.
आयज युक्रेन- रशिया झूज आनी इज्रायल- हमास-इराण झुजाक लागून खूबशे वाठार उज्यांत लासून गेल्यात. ताका लागून बलाढ्य देशांनीच पर्यावरणाची गळचेपी केल्ल्याचें दिसून येता. अमेरिका, नाटो देश, चीन, उत्तर कोरिया, रशिया, ब्रिटन, इज्रायल हांणी पर्यारणाक कसो पयस दवरला ही समजदार आनी बलाढ्य देशांची शोकांतिकाच म्हणची पडटली. आमी दुसऱ्या म्हाझुजांतल्या हिरोशिमाचेर घाल्ल्या अणुबॉम्बाचीं मरणां पळयल्यांत. तरी लेगीत दरेक देश पर्यावरणाक कुशीक दवरून अणुबॉम्बाची भाशा उलयतात हें संवसाराचें दुर्भाग्यूच म्हणचें पडटलें. पूण आयज अक्षरशा युक्रेनान 1 जून 2025 दिसा रशियाचे पांच अ‍ॅर बेस उध्वस्त केले आनी रशियाचेर पर्ल हर्बर सारको हल्लो करून रशियेक तिसऱ्या म्हाझुजा खातीर जागयिल्ल्याचें दिसून येता. कारण आयज दरेक देश सैमाच्या पाचव्या गालीच्याचेर बसचे परस बारुदाच्या राशींचेर बसपाचें चड पसंत करतना दिसून येता. कारण अत्याधुनीक शस्त्र सर्तींत सगलेच देश पयलो येवपा खातीर सेगीत यत्न करीत आसात. हाका लागून मुखार बारुदाच्या राशी पोंदा धरतरेक उज्याच्या लोळांत घालूंक शकतात. ताका लागून सादूर! संवसारांतल्या देशांनी बारुदाच्या राशींचेर लक्ष दिनासतना पर्यावरणाचेर लक्ष दिवंक जाय. कारण वाडट्या तापमानाक लागून मे 204क भारताची राजधानी दिल्लींतलें तापमान सगल्यांत चड 52.3 अंश सेल्सियस आशिल्लें. हाचे वेल्यान आमी समजूंक शकतात की मुखार तापमानांत व्हड प्रमाणांत वाड जावंक शकता हें न्हयकारूंक येवचें ना.
आयज संवसारांत व्हड प्रमाणांत शारीकरण, उद्देगीकरण आनी सिमेंटाच्या रस्त्याचो विस्तार जाल्ल्यान पर्यावरणाचेर बादा आयिल्ल्याचें दिसून येता. इबाडिल्ल्या पर्यावरणाक लागून सूर्य उजो ओंकीत आसा. 2019 वर्सा राजस्थानांतल्या चूर आनी श्रीगंगानगर हांगा तापमान 50 डिग्री सेल्सियस हुंपिल्ल्यान भारतांतलें पर्यावरण रेड झोनांत आशिल्लें ही सामकी हुस्क्याची आनी गंभीर गजाल आसा. 26 मे 2020 दिसा इराकांतल्या तूज शारांत संवसारांभरांतलो उच्चांक 50.5 अंश सेल्सियस आशिल्लो. भारतांत मे 2024त दिल्लींतलें तापमान 52.3 अंश सेल्सियस वयर गेल्लें. हाका लागून वाडटें तापमान पृथ्वी खातीर, मानव, जिवजंतू, पशुपक्षी ह्या सगल्यां खातीर उज्याचो गुळो जाल्ल्याचें दिसून येता. वाडट्या तापामानांतले बदल हो मनशाच्या अतिरेकाक लागून आनी अहंकाराक लागून निर्माण जायत आसा. हाचो सरळ परिणाम पर्यावरणाचेर जायत आसून ताचो ऱ्हास जायत आसा. 2019 वर्सा बंगालांत जाल्ल्या अम्फान चक्रवादळान 100 परस चड लोकांचो जीव गेलो आनी व्हड प्रमाणांत वित्तीय लुकसाण लेगीत जालें. हाचे उपरांत तैक्ते आनी यास चक्रवादळान खवदळ घालो. म्हणल्यार दर वर्सा दिसानदीस वेगळीं वेगळीं चक्रवादळां उग्ररूप घेत आशिल्ल्याचें दिसून येता. मनशान पर्यावरणा कडेन आडनदर केल्ल्यान ह्यां पुराय विनाशकारी नव्यो नव्यो घडणुको पळोवंक मेळटात. हे खातीर मनशान पर्यावरणाचो सांबाळ करप गरजेचो आसा.
आयज संवसारांत व्हड प्रमणांत प्रदुशण वाडत आसा. ताका लागून पृथ्वी वेल्या ऑक्सिजनाची मात्रा दिसानदीस उणी जातना दिसता. हाचें उदाहरण आमकां कोरोना काळांत बरे तरेन दिसून आयलें. हाका लागून खूबशीं नवीं नवीं दुयेंसां वयर सरीत आशिल्ल्याचीं दिसून येतात. आयज पर्यावरणाचें संतुलन विस्कळीत जाल्ल्यान आनी व्हड प्रमाणांत रानां मारिल्ल्यान रानांतलीं रानवटी जनावरां शारां वटेन येत आशिल्ल्याचें दिसून येता. हाका लागून मनीस आनी पशू हांचे मदीं दुस्मानकायेची भावना निर्माण जाल्या. आयज प्रदुशणाक लागून खूबशे पशू-पक्षी लुप्त जाल्ल्याचें दिसून येता. गिधाड हो पक्षी पर्यावरणाचे नदरेंतल्यान एक म्हत्वाचो घटक. पूण प्रदुशणाक लागून गिधाडांची संख्या उणीं जाल्ल्याचें दिसून येता. अशे तरेन खूबशा पशुपक्षांक प्रदुशणाक लागून आपलो जीव लेगीत व्हगडावचो पडटा. पर्यावरणाक वाडोवपा खातीर व्हड प्रमाणांत झाडां लावपाची गरज आसा. वाडटें शारीकरण आनी उद्देगीकरण हांचेर खंय तरी अंकुश येवंक जाक आनी व्हड प्रमाणांत झाडां लावंक जाय.
आयज प्रदुशणाक लागून आनी ग्लोबल वॉर्मिगेक लागून व्हड प्रमाणांत ग्लेशियर वितळत आसा. दर्याच्या उदकाची पातळी दिसानदीस वाडतूच आसा. शारीकरण, उद्देगीकरण आनी खनण प्रक्रियेक लागून जमनीचो भुभाग निकामी जायत आसा. ते खातीर संवसारांत ज्वालामुखीचो उद्रेक, उजो लागून रानां सोंपप, भुंयकांप, सुनामी, अम्फान वादळ, चड पावस, चड गरमी, चड शीं, आडवेळो पावस, वीज पडून मरणाचें प्रमाण लेगीत व्हड प्रमाणांत वाडलां. ह्यो घडणुको आमकां सेगीत पळोवंक मेळटात. ताका लागून आयज संवसारांतल्या देशांचें आनी देशांतल्या व्यक्तीचें कर्तव्य आसा की पर्यावरणाक वाटावपा खातीर व्हड प्रमाणांत झाडां लावन घर थंय झाड ही मोहीम राबोवंक जाय.
कोव्हीड 19 च्या म्हामारीच्या काळांत संवसारांत लॉकडावन आशिल्लें. हाका लागून हवाई येरादारी, रेल्वे, कारखाने आनी हेर तरेची येरादारी पुरायपणान बंद आशिल्ली. हाकाच लागून कोरोना काळांत पर्यावरण सामके बरें आशिल्लें. न्हंयो प्रदुशणा पसून मुक्त करपा खातीर सरकारान कोट्यांनी रुपया खर्च केले. पूण लॉकडावनाच्या काळांत न्हंयो, व्हाळ, तळयो आपले आपूण प्रदुशण मुक्त जाल्यो, आनी धरतरे वेलो सैम फुलत गेलो. पर्यावरणांत आपले आपूण सुदारणा जायत गेली. 5 जून संवसारीक पर्यावरण दिसा निमतान हांव सरकाराक आव्हान करता की लॉकडावनाच्या काळांतल्या प्रदुशणाची मुक्ती पळयत जाल्यार दर म्हयन्याक एक दीस लॉकडावन दवरूंक जाय अशें म्हजें स्पश्ट मत आसा. वाडटी लोकसंख्या, वाडटें उद्देगीकरण धरतरेक आनी पर्यावरणाक घातक आसाच हातूंत दुमत ना. पूण हातूंतल्यान मार्ग आमकांच काडचो पडटलो. हे खातीर शारीकरणाचो आनी उद्देगीकरणाचो विस्तार आडावंक जाय आनी व्हड प्रमाणांत झाडां लावन म्हयन्यांतल्यान एक दीस लॉकडावन दवरपाचो संकल्प भारता सयत पुराय संवसारान करूंक जाय.
धरतरे वेल्या ऑक्सिजनाचो उणाव पळयत जाल्यार दरेकान आपल्या घरा कडेन तुळस, मनीप्लांट, जुही, एलोवेरा बी झाडां लावप गरजेचीं आसात. तेच प्रमाण मैदानार वा बागेंत वडाचें झाड, पीपळ, नीम, आंबो बी झाडांचीं लागवण करून ऑक्सिजनाची मात्रा वाडोवंक जाय आनी पर्यावरणाक वाटावंक जाय. झाडां लायात, झाडां जगयात आनी पर्यावरण वांचयात.

रमेश लांजेवार,
9921690779