भांगरभूंय | प्रतिनिधी
कथा हो सगळ्यांचो आवडीचो साहित्याचो प्रकार. ल्हानपणा सावन दर एक मनीस काणयो आयकत आसता. ल्हान आसतना भुरगो आज्जेन, आवयन सांगिल्ल्यो काणयो आयकता आनी त्या काणयांच्या विशयांचेर खोलायेन चिंतन आनी मनन करता. आधुनीक काळार भुरगो मोबायल, लॅपटोप सारक्या उपकरणांचो उपेग करून काणयो आनी कथा आयकता. एका अर्थान तो ती कथा व्हिडियो स्वरुपांत पळयता. आयज मनीस वाचन, श्रवण, दृक- श्राव्य अश्या वेगवेगळ्या माध्यमांतल्यान कथेचें आस्वादन करता. जरी कथेच्या प्रसारणाचें माध्यम बदल्लें तरी ताचो उद्देश वा हेतू बदलूंक ना. कथा फकत मनशाचें मनोरंजन करना तर कथेंतल्यान मनीस जायत्यो गजाली शिकता. बरीं मुल्यां तो आत्मसात करता.
कोंकणी भाशेंत वेगवेगळ्या विशयावयल्यो कथा आसात. सैम, समाज, मोनजात अशे कितलेशेच प्रस्न कोंकणी कथेंत अभिव्यक्त जातना दिसतात. पूण आतां विज्ञान, तंत्रगिन्यान, वाणिज्य, अर्थशास्त्र संबंदीत विशय लेगीत कोंकणी कथेचे विशय जातना दिसून येतात. कितल्याशाच लेखकांनी वयल्या विशयांक हाताळपाचो प्रयत्न केला. अशेच एक प्रतिभावंत लेखक म्हणल्यार श्रीकांत शंभू नागवेंकार.
श्रीकांत शंभू नागवेंकार हे ‘विज्ञानदूत’ ह्या नांवान सातत्यान लेखन करतात. ‘खगोलशास्त्रीय नाट्यांगण’ (नाटकांचो झेलो), ‘विज्ञान गितां’ (गितांचो झेलो), ‘सायन्स शो’ (विज्ञान पुस्तक), ‘पयशिल्ल्यान नमस्कार’ (कवितासंग्रह) अशी तांचीं साहित्यसंपदा जावन आसा. सर्जनशील साहित्यावरवीं विज्ञानांतल्यो साबार संकल्पना वाचकां मेरेन पावच्यो हो हावेस बाळगून श्रीकांतबाब सातत्यान प्रयत्न करतात. ह्याच फाटभुंयेर 2025 वर्सा तांचो ‘नवलांच्यो बाल- विज्ञान कथा’ हो संग्रह उजवाडा आयला. ह्या संग्रहांत 12 कथा आस्पावल्यात. तातूंतल्या वेंचीक कथांची मोलावणी करपाचो हो एक ल्हानसो प्रयत्न.
‘नवलांच्यो बाल-विज्ञान कथा’ ह्या संग्रहाची आंखणी करतनाच लेखकान हाचो वाचकवर्ग थारायल्लो दिसून येता. देखून ‘बाल’ हो शब्द पळयतनाच ह्यो कथा भुरग्यां खातीर बरयल्यात हें स्पश्ट जाता. पूण कथांच्या खोलायेन वचत जाल्यार कथा आपोआप वयली फास्की मोडटा आनी वयोगटाची शीम हुंपतना दिसून येता. कथेची वातावरण निर्मिती आनी भाशाशैली बालविश्वांतली आसली तरी कथेंत आयिल्ल्यो संकल्पना सगळ्यांकूच स्पर्श करतात अशें म्हणल्यार अतिताय जावची ना.
‘नानू गणीत शिकता’ ही ह्या संग्रहांतली पयली कथा. ही कथा तर्कबुद्दीचो विकास करपाचेर चड भर दिता. सर्जनशीलता आनी तर्क हांचो सुमेळ कथेंत दिसून येता. लेखकान नानू ह्या पात्राक प्रस्न विचारपी आनी गिन्यानाच्या सोदांत वचपी भुरगो अशे तरेन चितारला. तशेंच आवयक आदल्या पिळगेची प्रतिनिधी म्हण कथेंत दाखयल्या. काळ सारता तश्यो पिळग्यो बदलतात. पूण मनीसजातीन साठयल्ल्या गिरेस्त ज्ञानाचो सांठो एके पिळगे कडल्यान दुसरे पिळगेमेरेन पावत रावता. म्हणीं, ओंपारीं, वाक्प्रचार, उमाणीं, लोकगितां हीं एका नदरेन मनशाची तर्कबुद्दी वाडोवपाचें साधन. ह्याच फांटभुंयेर कथेंत उमाणीं घालप, गणिता सोडोवप अश्या साबार प्रसंगांतल्यान मनशाच्या मनांत येवपी साबार प्रस्नांच्यो जापो दिवपाचो प्रयत्न लेखकान केला. आमच्या जाणट्यां कडेन आशिल्ल्या गिरेस्त गिन्यानाचें भांडवल आयच्या नव्या पिळगेन आत्मसात करचें असो मंत्र कथा दिता.
शिक्षण म्हणल्यार मनशाच्या व्यक्तीमत्व विकासाचें प्रभावी साधन. शिक्षणाक पर्याय ना. शिकप म्हणल्यार फकत पाठ करप न्हय. तर आत्मसात केल्लें गिन्यान प्रत्यक्ष जिवितांत वापरप. श्रीकांतबाबांच्या ह्या कथासंग्रहांत होच हावेस अभिव्यक्त जातना दिसता. ‘टुणूली नवलांची पाटी’ ह्या कथेंत लेखकान पाटयेक कथेचें एक पात्र कशें चितारलां. कथेंतले प्रसंग कलात्मक प्रवाहांतल्यान मुखार वतना दिसता.
‘बेबो, बेबकी आनी सत्री’ ह्या कथेंत मोनजातीची जगपाची पद्दत आनी प्रणाली शब्दबद्द केल्या. तशेंच विज्ञानीक दृश्टीकोणांतल्यान ‘फूड चेन’ हीय संकल्पना कथेच्या आशयाक स्पर्श करून वता.
श्रीकांतबाबांच्या कथांनीं आमच्या दिसपट्टे जिवितांत येवपी रसायनशास्त्र दिसून येता. ‘अंजूले मम्मील्या किचनांतलीं रसायनां’ ही वयल्या विधानाची गवाय दिवपी कथा. कथेचो माथाळो दीर्घ आसलो तरी कथेचो आशय रसायनशास्त्रांत घोळपी संकल्पनांची संक्षिप्त वळख वाचकांक घडयता. कथेंत तांत्रीक बाजू चड जाल्ल्यान कथा थोडिशी क्लिश्ट दिसली तरी हांसत खेळत विज्ञानाचो सोद घेवपाक प्रवृत्त करपी ही कथा म्हण तिचे कडेन निश्चीत पळोवपाक जाय.
श्रीकांतबाबांच्या कथांनीं फकत विज्ञानाच्यो निखट्यो संकल्पनाच येनात तर आमच्या दिसपट्टे जिवितांतलें विज्ञान हाचेंय दर्शन घडटा. आमच्या सैमांत घडून येवपी अजापां, मोनजातींचीं जिवनप्रणाली अश्यो जायत्यो गजाली तांच्या कथांनीं पडबिंबीत जाता. ‘बुकीक कांटो तोपता’, ‘पिंकू आनी बबलू’, ‘महिला म्होंवा- मूस आनी रेशम कीड’, ‘कावळ्याचें घर शेणाचें’, ‘सईले फॅमिलीची स्पेस- टूर’ सारक्यो कथा म्हणल्यार विज्ञानीक अजापांचो आविश्कार.
श्रीकांत शंभू नागवेंकार हांच्यो कथा म्हणल्यार एका अर्थान प्रयोगशाळाच. ह्या प्रयोगशाळेंत फकत विज्ञानीक प्रयोग न्हय तर भाशीक प्रयोग लेगीत घडटात. ‘नवलांच्यो बाल- विज्ञान कथा’ ह्या संग्रहांत तांणी कितलींशींच कोंकणीची विसरायेर पडिल्ली उतरावळ वापरल्यात. ‘रात’ (माप), ‘साठ’ (खावपाचो पदार्थ), ‘बड’, ‘काशोत’, ‘गिरय’, ‘आडासो’ अशीं कितलींशींच उतरां ह्या संग्रहांत दिसतात. तशेंच म्हणीं, ओपारीं, हुमाणीं हांचेंय दर्शन तांच्या कथांनीं घडटा. तांच्यो कथा आयच्या मनशाक सृश्टीची आनी ब्रह्मांडाची भोंवडी करून हाडटात. तांच्या कथेंत आदल्या पिळगेची प्रतिनिधी म्हणून जाणटींय येतात आनी फुडाराचे आविश्कार म्हणून रोबोटूय येतात. आयज राष्ट्रीय शिक्षण धोरण 2020 च्या अंतर्गत वेगवेगळ्या ज्ञानशाखांचें गिन्यान थळाव्या भाशांनी हाडपाचो वावर मोठे संख्येन चल्ला हें आमी पळयतात. ते नदरेन ह्या कथांक विशेश म्हत्व आसा. देखून हांसोवन, खेळोवन मनोरंजन करपी ह्यो कथा विद्यार्थ्यांची शिक्षणीक भुकूय भागयतल्यो हातूंत मात लेगीत दुबाव ना. एका वाक्यांत पुस्तकाचेर विचार मांडचे जाल्यार- काल्पनीक प्रसंगांतल्यान वास्तवीक प्रस्नांच्यो जापो मेळोवन दिवपी साधन म्हणल्यार ‘नावलांच्यो बाल- विज्ञान कथा’.
रजत अ. हेगडे
737882999
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
