फुलेरांतलो ‘पराग’ चाखतना…

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कुडचडेंच्या एडवीन फर्नांडीसाचो देवनागरींतलो फुलेरां हो पयलोच कवितां झेलो कोंकणी सरस्पतीच्या आंगणांत येता. पळोवन खोशी भोगता. तसो एडवीन वाचकांक परकी न्हय. ताणें नवी दिशा, गोंयची भूंय, तशेंच नागरींतलीं कांय पुस्तकां रोमींत लिपयांतर केल्यांत. तीं म्हणल्यार मोनीटर, पेद्रु कुर्रैय आफोन्स, प्रतिकार आदीं. तेच परी एडवीन जिवीत, उजवाड, वावराड्यांचो इश्ट, रोटी, गुलाब, बिंब, भांगरभूंय, राखणो बडवो, आमचो आवाज, फुडारी, गोंयचो परमळ हातूंत बरोवप करता. ताचे लिखणेंतल्यान आनीक एक ‘चारोळी’ नांवांचे कवितेचें रत्न उजवाडाक येता. 100 वयर चारोळ्यांनी विणिल्ल्या ह्या पुस्तकांत दर्जेदार कविता आसात. मुखेलपणान मोग, माया, सैम आनी समाजीक प्रस्नांक एडवीन बाबान वाचा फोडल्या. आपले पयलेच चारोळेंत नकसूद उतरांनी तो देवाक होरायता- 

‘धनया तूंच म्हजो आदार

विस्वास आनी भरवंसो

तुज्या आशिर्वादा विणें

जिविता रस्तो दुखाचो’

‘फुलेरां’ हें ताचें कवितेचें तिसरें पुस्तक. आमी एडवीनाची कविता वाचत वतात, तशी तो कविता फुलेरां वरवीं एक एक फूल फुलयत वता. एके कवितेंत तो आवयची व्यथा मांडटना म्हणटा-

दुख्ख म्हूण कितलें सोंसतलीं

कुडींत आतां शक्तीच ना

पोजडेपणाचें जिवीत जियेलें

दुसऱ्यांचें सांगणें आयकलेंच ना

एडवीनाची कवितेची एक वेगळीं धाटणी आसा. जो आपली आवय , मांयभूंय आनी परमेश्वराची सेवा करता. तो जिणेंत केन्नाय सांडना. देखून एडवीनाचे चारोळेंत खेरीतपणान एक दुख्ख, एक विचार आनी एक व्यथा आसा. हे समयार म्हाका उगडास जाता, बॉडलिरच्या ‘दुख्खाची फुलां’ (Flowers of Evils) ह्या काव्य झेल्यांतले प्रस्तावनेंत थियोफिल गॉटीयर बरयता- बॉडलिअरान काव्य प्रातांतल्यान उत्कटताय, भावना वास्तव आनी सत हांकां थारो दिलो ना, इतल्यार हो कवी बॉडलिर थांबलो. खासा आपल्या कृत्तीचें आपल्या कवितांनी समर्थन केलें. तसोच एडवीन. तो कितलीय कोणेंच टीका केली म्हूण धजना. हिमालया वरीं तो शांत रावता. कितलींय मोडां येवुंदी. होच सोंसणीकसाणीचो गूण ताका एक संवेदनशील कवी करता. देखून पातकाच्या हुंवारांत बुडिल्ले जिणेंत नवींन आंकरी फुलोवपाची कळाशी एडवीन बाबाचे कडल्यान शिकची.

सूख सदांच मेळटलें म्हूण

आस धरून रावूं नाका

दुख्खाक लेगीत फुडो करूंक जाय

हें केन्नाच विसरूं नाका.’

एडवीनाच्या चारोळ्याचीं भास सादी सोंपी आनी गांवठी निजाची उतरां. तो आपलीं कवनां रचतना रस, नाद, ताल आनी गंभीर विचार अजिबात करीना. ताका कवितेच्या अर्थाची पर्वा ना. पूण तो जें बरयता तें ताणें स्वता अणभविल्लें आनी समाजान सोंशिल्लें आसात हातूंत दुबाव ना. निमाणें कविता म्हणल्यार कितें…? हाची जाप तो अस्तुरेची व्यथा मांडून दिता.

समाजांत कितें घडटा

‘तें पळोवन खूब दुख्ख भोगता

दीस रात अस्तुरी हांगां थंय

तवनासांच्या बळीक पडटा.

भारतीय भासांचे साहित्य घडोवपी कुवेंपू हो कवी सैमान भारावन गेल्लो. सैमाचें पिशें लागिल्लो हो कवी. एडवीनबाबूय कुवेंपू भशेन सैमाची आराधना करता. आयज म्हादयमायचेर व्हडलें संकट आयलां. तिचे वयलो म्हादयेलो मोग कवी उक्तायता.

गोंयची आवय आसा न्हंय म्हादय

तिचें उदक गोंयकारांच्या शेतां भाटांनी व्हांवता

जातलें कितें आसलें आमची म्हादय नासली जाल्यार

गोंयकारांच्या शिंरांनी तिचें उदक धांवता.

म्हाका सगल्यांत चड भावलें तें एडवीन बाबाल्या कविता झेल्यांचें नांव फुलेरां. फुलेरां हें उतर परकी न्हय. आमकां फुलोरिया वा फुलेरा दूज परबे विशीं म्हायती आसतली. फाल्गुनांत शुक्ल पक्षाच्या दुसरे तिथीक श्रीकृष्णाच्या भक्तां कडल्यान ही परब व्हडा उमेदीन मनयतात. ह्या दिसा राधेचें पूजन करून रात जागयतात. तेन्ना एडवीन बाबाच्या कवितेंतली राधा आपल्या प्रियकराक साद घालता. ही मोगीकेची व्यथा कवीन नकसूद उतरांनी मांडल्या. देख-

‘मोगा तूं व्हड म्हाका

रूप रागान कसोय आसूं

तुज्या बऱ्या गुणांनी

हेर सगळें लिपून वचूं.’

फुलेरांच्या नांवान फामाद कथिका आसा. कांय दीस कामांत खूब व्यस्त आशिल्ल्यान भगवान श्रीकृष्ण राधेक मेळपाक येवंक ना. राधा दुख्खी जाली. गोपिकांक श्रीकृष्णांचो राग आयलो. सगळीं वृंदावनांतलीं. रानां सुकलीं. फुलां –फळां करपलीं. श्रीकृष्णाक रानांतलीं परिस्थिती समजली. कृष्ण बेगोबेग वृंदावनांत आयलो. राणी खोशी जाली. परतून रानां फुल्लीं. सगल्यां गोपी- गोपिंनी फुलांचीं होळी खेळ्ळी. आयज लेगीत होळीचे आदीं मथुरा आनी वृंदानांत फुलांची होळी खेळटात. सगळीं देवळां फुलांनी सजयतात. देखून खेरीतपणान एडवीन बाबाचें फुलेरां हें नांव श्रीकृष्ण-राधा हांच्या असीम मोगाचो उगडास केल्या बगर रावना. असो हो कवी श्रीकृष्ण जावन म्हणटा-

‘उजवाडांत तुवें हाडलो म्हाका

परतून काळखांत धाडिनाका

सांडलो जाल्यार मोगा हांव

परती आशा करिनाका..’

हो कवितांचो झेलो खोल अर्थ विचारांनी भरला. कवीचें बरोवप गिन्यांनाचेर उजवाड घालता. तेच परीं भावार्थ केळोवन आमचे दिसपट्टें जिवीत जियेवपाक आधार करता. एडवीन बाबाची कविता बरोवपाची रित सामकी सादीं, सोंपी आनी चालतीं उतरां पूण तेच बराबर खोल जिवीताची धार, तत्वां आनी मुल्ल्यां आठापतात. ताचो बरोवपाचो गूण तोखेतना, ताचें दर्याचे खराये इतलें विशाळ मन, दुस-यांच्या उल्याक पावपी एक मायेस्त दानशूर काळीज तशेंच ताका समाजा विशीं आशिल्लो हुस्को हे ताचे मदले गूण ताका व्हड मनीस करतात.

एडवीन बाबाचे लिखाणाची तूस्त करतना खोस भोगताच. फुडारांतय ताची कविता आमकां मार्गदर्शन, उर्बा आनी उत्तेजन दितली अशी आस्त बाळगितां. निमाणें एडवीन बाबालो फुलेरांतलो ‘पराग’ चाखतना ताका खूब येस आनी पर्जळींत फुडार आवडेतां.

– विशाल सिनाय खांडेपारकार

8080622370