फुकट मेळटा म्हणून?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

जमनींत उदक उणें आसतना तें वेवसायीक कारणां खातीर पंपां वरवीं ओडीत रावलें जाल्यार…

गोंयांत सैमीक साधनसुविधा उण्यो जावपाक लागल्यात. तातूंतली एक म्हणल्यार उदक. हांगाचे जायते उदका स्रोत इबाडल्यात. हाका जापसालदार कोण तें सगल्यांक खबर आसा. गोंयचे व्हाळ, न्हंयो पळयात, तांचे देगेर कितें वेव्हार चलतात ते पळयात. उदकांत कितें मिस्तुराद जाता, ताचेर नदर मारात. म्हणटकच उदका स्रोतांचे हालहाल मनशाक लागूनच जाल्यात, हें स्पश्ट जातलें. हांगाच्या व्हाळांक, खारजांक गटाराचें स्वरुप आयलां, अशें म्हणीत जाल्यार थोड्यांक तिडक येता. पूण तें नितळ करपाचे नदरेन कोणूच पावलां उबारिनात. म्हादय न्हंयेचेरूय कर्नाटकी संकश्ट आयलां. उदकाचें म्हत्व आतां उदका स्रोत खात्याक कळ्ळां जावये. कारण तांणी झपाझप कांय पावलां उबारल्यांत. ताचो राज्याक फायदो जातलो, अशी आस्त बाळगुया. 

खात्यान हालींच सांता क्रुझ मतदारसंघांतल्यो बेकायदेशीर बोर वेल तपासपाक घेतिल्ल्यो. गोंयांत खंय 162 बेकायदेशीर बोर वेल आसात. भितरल्यो साठेक सांता क्रुझाच्या एका चिंबला गांवांत सांपडल्यो. काल त्यो सील करपाचें काम चालू आशिल्लें. ते विशींच्यो कागाळी उदका स्रोत खात्या कडेन आयिल्ल्यो. धारवाडकार काॅलनींतूच खंय त्यो चड आसात. जमनींतल्या उदकाची पातळी उणी जाल्ल्यान लोकांक त्रास जावपाक लागले. तेन्ना हाका बोर वेल जबाबदार अशें खात्याक दिसून आयलें. झऱ्यांक, पावसाक लागून जमनींत उदक सांठून उरता. बांयांनी, न्हंयांनी, व्हाळांनी उदक येता तें हेच. उदकाची पातळी गिमाच्या दिसांनी देंवता, तेन्ना उदका स्रोत आट्टात. ते खातीर पावसाच्या दिसांनी चडांत चड उदक जमनींत जिरतलें, व्हांवून दर्यांत वच्चें ना, हाची खबरदारी राज्य आनी थळाव्या सरकारी यंत्रणांनी घेवपाक जाय. समाजानूय फाटीं रावपाक जायना. गोंय हें पर्यटन राज्य. हांगा येवप्यांची, स्थायीक जावप्यांची संख्या वेगान वाडटा. जितली लोकसंख्या चड तितलें उदक चड लागता, हें कोणें सांगपाची गरज ना. जांचे कडेन स्वताची उदकाची सुविधा आसा, ते सोडल्यार हेर वेवसायीक, इमारत प्रकल्पांतले फ्लॅट धनी भाड्यान उदक मागयतात. टँकरा वरवीं त्या उदकाची पुरवण जाता. थोडे टँकर धनी स्वताचे बांयंतलें, न्हंयेंतलें, व्हाळांतलें उदक गिरायकांक व्हरून दितात. थोडे बोर वेलींतलें उदक पंप लावन उसपितात आसतलें. चिंबला कारवाय जाल्या तांचें उदक घरगुती वापरा खातीर वापरताले, काय वेवसायीक कारणां खातीर? उदकाची पातळी देंवल्या म्हणटकच चड उदक उसपिताले. बेकायदेशीर बोर वेल खणप्यांक पांच ते धा लाख रुपया दंड दिवपाचोय निर्णय सरकारान घेतिल्लो. तो चालीक लायला काय तातूंत सूट बी दिल्या? जमनींत उदक उणें आसतना तें वेवसायीक कारणां खातीर पंपां वरवीं ओडीत रावलें जाल्यार घरगुती वापराच्या उदका खातीर वळवळचें पडटलेंच. उदकाचो वेवसाय करता जाल्यार तांकां कायदेशीर मार्गान व्हडली बांय बी खणून उदकाची पुरवण करप शक्य ना? मुळांत राज्याची उदकाची गरज कितली, ताचो अभ्यास करपाचो वेळ आयला. कोणाचें काम हें?

सरकार दरबारांत नोंद आशिल्ल्यो 962 बोर वेल आसात. फाटल्या तीन वर्सांत 78 बोर वेलींचेर कारवाय जाल्या. त्यो खणपाक दिता कोण, तांचेर पयलीं कारवाय जावंक जाय. दुयेंस जातकच उपाय करचे परस पयलींच तें जावचेंच न्हय, म्हूण जतनाय घेवपाचो सल्लो दोतोर दितात. बोर वेलींचे बाबतींत तशेंच करूं येतालें. सामकीच गरज आसा जाल्यारूच थेड्यांकूच परवानगी दिवपाची. चिंबला सांपडल्यात त्यो बोर वेल गुपचूप खणल्यात, हाचेर कोण विस्वास दवरचो ना. थळाव्या वा राज्य पांवड्या वयल्या सरकारी अधिकारी, लोकप्रतिनिधींक काळखांत दवरून हें करप शक्य आसा? फक्त बोर वेल न्हय, तर बांयोय बेकायदेशीर खणिल्ल्याचें दिसून आयलां खंय. 

दुसरी गजाल, नळां वरवीं पुरवण जाता तें उदक बेकायदेशीर पद्दतीन वापरपाची. पिवपाच्या उदकाचो उद्देगीक वा वेवसायीक कारणा खातीर वापर केल्यार आतां सहायक अभियंत्यांक दंड दिवपाचो अधिकार मेळटलो. कनेक्शन घेनासतना बरेच लोक नळाचें उदक वापरतात, अशें सरकाराक दिसून आयलां. आतां तांकां 10 हजार रुपया दंड फारीक करचो पडटलो. वेवसायीक, उद्देगीक कारणांक वापरल्यार 50 हजार रुपया. 2047 वर्सा गोंय विकसीत जातलें, तेन्ना गोंयांक कितलें उदक लागतलें, तें पारखी  फुडाऱ्यांनी आतांच चिंतल्यार बरें. राज्यांतल्यो न्हंयो, व्हाळ बुरशे कित्याक जाल्यात, ताचो अभ्यास जाय. ते खातीर आयोगाची बी गरज ना. उच्च शिक्षण घेवपी विद्यार्थी वा पर्यावरणमोगी तें काम आवडीन आनी चड प्रामाणीकपणान करतले. उदका स्रोत इबाडपा फाटलीं कारणां कळ्ळीं काय ताचेर उपाय काडूं येतात. सगले स्रोत नितळ करून (सांतिनेज खारीज पसून) ते परतून केन्नाच बुरशे जावचे नात, हाची खबरदारी घेतल्यार, ते बुरशे करप्याक जल्माची बुद्द शिकयल्यार उदका खातीर वळवळे काडपाचो वेळ गोंयकारांचेर येवचो ना.