फायचो तियात्र नाटक काय?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

‘गांव जाला जाण्टो’ हें नाटक नामना जोडूंक पावलें जाल्यार तें फकत तियात्र-प्रेक्षकांक लागून म्हणलें जाल्यार अतिताय जावची ना, कारण ह्या नाटकाच्या दर एका प्रयोगाक तियात्र पळोवप्यांचो आंकडो लागीं-लागीं 80 टक्के आसलो

तियात्राची दशा – 16

फाऊस्तो वि दा कॉस्ता

वासंती किर्तीच्या राजदीप नायकाचें ‘गांव जाला जाण्टो’ हें नाटक तियात्र प्रेक्षकां मदीं इतलें फांकी कित्याक जावंक पावलें? हातूंत एक मनांत दवरची गरज आसा. आदल्या काळार, 1960 दशकांत लेगीत एक तियात्र बरो नासलो जाल्यार तियात्र मोगी रोखडेच उदगारताले, हें कसलें नाटक घेवन आयला रे? मदींच हो मुद्दो कित्याक आयलो?

तियात्रा कडेन हाचो संबंद कितें? अशे प्रस्न घडये तुमकां पडूं येतात. संबंद आसा. चडांत–चड तियात्र पळोवपी लोकांनूच हें नाटक उबारून दवरलें म्हणपांत कितें दुबाव आसा? इतलें की हें नाटक पयलेंच आसा जाणें लंडन वचून नामना मेळयली, म्हणजे तियात्र पळोवपी समाजानूच हें नाटक उखलून धरलें. हे आदीं राजदीप नायकाचीं आनी हेरांचीय अशीं नाटकां वा ताचे परस बरीं अशीं नाटकां जावंक ना अशें ना. पूण तीं इतलीं फांकी जावंक नांत, विशेश करून तियात्र-पळोवप्यां मदीं. तर तातूंत वेगळें अशें कितें आसलें? वेगळें अशें  तातूंत कितें काय म्हळ्यार म्हज्या हिसपान ताची घडी (टायमिंग) जुस्त आसली.

वेळ वा घडी ज्युस्त आसली म्हळ्यार कितें?… म्हळ्यारुच हें नाटक असल्या वेळार आयलें, जेन्ना तियात्र– पळोवपी प्रेक्षक चालंत तियात्राक वाजेल्लो आनी ताचे परस वेगळें कितें तरी पळोवंक तानेल्लो आनी आशेल्लो. हातूंत एक सिध्द जाता, तियात्र–पळोवप्यांक विनोद आनी बुरसो वो कांयचे-काय विनोद आवडटा म्हणून जें दिग्दर्शप्यांचें चिंतप आसा तें चुकीचे म्हण प्रवार जाता. हें साफ उगतें सत हातूंतल्यान दिसून येता. ‘गांव जाला जाण्टो’ हें नाटक नामना जोडूंक पावलें जाल्यार तें फकत तियात्र-प्रेक्षकांक लागून म्हणलें जाल्यार अतिताय जावची ना, कारण ह्या नाटकाच्या दर एका प्रयोगाक तियात्र पळोवप्यांचो आंकडो लागीं-लागीं 80 टक्के आसलो. हाचे शिवाय तातूंत कांयच नासलें अशें हांव निखालूस म्हणूंक सोदना. जेरुल आसलें! एक बरें कथानक आनी ताका फाटबळ दिवपी अखंड संहिता (स्क्रीप्ट) आनी सुडसुडीत सादरीकरण. इतलें आसलें तरी तें पेजाद आनी उंच दर्ज्याचें नाटक अशें म्हणूंक जायना, कारण पयले सुवातेर तें नाटक फास्केंतूय नासलें, ती गजल वेगळी. पूण आमचो मुद्दो आसा तो पयलो म्हळ्यार तियात्र–प्रेक्षक तियात्राक वाजेल्यान कितें तरी वेगळें पळोवंक आशेतालो आनी दुसरो म्हळ्यार तियात्र-प्रेक्षकांक कितेंय  दिल्यार चलता म्हण जो समजूत आसा तो चुकीचो.

म्हजो मुद्दो पटोवन दिवंक हे संबंदीं आनीक एक उदारण म्हण दिवंचें जाल्यार त्याच काळाक राजदीप नायकाचो एका ‘मल्टी स्टारर’ तियात्रांत विनोद्या मदीं एक विनोदी म्हण आस्पाव आसलो. जर तियात्र– पळेणारां मदीं ताका विनोदी म्हणून प्रेक्षकांची बरी मागणी (डिमांड) आशिल्ली जाल्यार त्या तियात्राक साधारण तरी लोक जावंक नाका आसलो?

तें सोडूच, पूण त्या तियात्रांत ताची, म्हळ्यारुच राजदीप नायकाची, विनोदी भुमिका दोळ्यांत भरपा सारकी अशी तरी जावंक नाका आसली? उरफाटें ह्या तियात्रांत राजदीपाक आस्पावल्यान दुप्पेट आदाव जालो तो राजदीपाकूच, कारण तियात्राक आयिल्ल्या प्रेक्षकांचे मदीं ताचें नाटक कितें तें पळोवंया म्हणपाची उत्सुकताय तियात्र- प्रेक्षकां मदीं निर्माण जाली. अशें जाल्ल्यान ताच्या नाटकाक मागणी अदीक वाडली. म्हणचें तियात्रांनी कितें दाखयतात तें तियात्र प्रेक्षकांक एक तर आवड ना, नाजाल्यार तें तितल्या वेळाकूच व्हडल्या घणघणान हांसोवन व्हरपाचें आसता म्हण प्रेक्षक जो वोगीपणी निकाल दितात तो समजून घेवपाची तांक तियात्र- दिग्दर्शप्यां कडेन ना. ना म्हण हाचेर विचार करूंक, तियात्राच्यो अकादेमी आनी संस्था आसतात तांकां धरून कोण फुडें सरना.

असले परिस्थितींत मागीर कितें जावंक शकता? तियात्र-प्रेक्षक तियात्राक वेंगोवंक शकता. सर्वशेवटीं प्रेक्षकांक जाय आसता तें आपले आवडिचें मनोरंजन वा दिर्वितीमेन्ट. लंडनाच्या तियात्र–प्रेक्षकांकूय जर एक नाटक आवडलां जाल्यार ही सुरवातेची खुणा म्हणपाक हरकत ना. हांव सांगतां तें खंयचेच कलेची किकोंत करूंक वा वांटे करूंक न्हय, बगर वस्तली परिस्थिती दोळ्यां समार हाडूंक… आटाप आनी सुचोवण्यो फुडल्या लेखांत दिवन हो लेखमाळ सोंपयतां.

मुखार चलता..

लिप्यांतर : विशाल खांडेपारकार, 8080622370