भांगरभूंय | प्रतिनिधी
(पूण बऱ्याचदां ल्हान झगड्यांतली गांठ सोडयली ना जाल्यार तांचे मोटे प्रस्न जातात. ताका लागून अशा ल्हान प्रस्नांत हांव लक्ष घालपाक लागलों…. आतां मुखार..)
प्रस्न सोडोवपाची म्हजी पद्दत अशी आसली. गांवांतल्या पंचायती मुखार झगडीं मिटलीं नात तर दोनुय पक्ष म्हजे कडेन येताले. आमच्या आंगणांत बसका बसताली. भोवतेक थंयचे पंचायतीच्या लोकांचो वा गांवांतल्या अणभवी लोकांचोय वांटो आसचो असो म्हजो येत्न आसतालो. दोनुय बाजू आयकून घेतकच तांचेच परंपरे प्रमाणें, प्रथे प्रमाणें तंटो मिटोवप जातालें. जाची चूक आसा म्हण सिद्द जालें की ताणें धा- वीस रुपये दंड भरप वा एकादरी वस्त दुसऱ्या पक्षाक दिवप. तातूंतलेच कांय पयशे पंचांकय दिवप. निवाडो करपाच्या आमच्या ह्या पद्दतीक फुडें मागीर लोकअदालत अशें नांव पडलें.
म्हज्या म्हऱ्यांत येतना ह्या लोकांक दोन पतां पाळचीं पडटालीं. एक तर सोरो पिवन येवप ना आनी दुसरी गजाल म्हणल्यार पंचांक कितले आनी कशे पयशे दिवपाचे तें तांचें तांणीं थारावप. तांतूत हांव मेतेर जायना आसलों.
केन्ना केन्ना लग्न जातकच व्हकलेक न्हवरो पसंत ना, म्हूण ती दुसरे कडेन वताली. आदिवासीं मदीं लग्ना वेळार चल्याच्या आवय-बापायन चलयेच्या कुटुंबांतल्या लोकांक पयशे दिवप,अशी प्रथा आसा. त्याप्रमाणे पयल्या आवय बापायन पयशे दिल्ले आसताले. मात चली घर सोडून गेली की तांचे पयशेय वताले आनी मानय वतालो. मागीर दोनुय वटेनचे आवय- बापूय, चलो- चली येताले. ते म्हणटाले,
‘लग्न जातकच ही पळून गेली, ताका लागून आमचें लुकसाण जालें, तिका परत येवपाक सांगात.’ चलयेक परत वचपाचें आसत तर प्रस्न वेगळो, नातर ती सांगताली, ‘कितेंय जालें तरी हांव परत वच्चीना. घोव म्हजे कडेन बरो वागना. म्हाका तो पसंत ना आनी म्हाका दुसऱ्या बरोबरच रावपाक जाय.’ तिका वचपाचें नासत तर तिगेल्या दुसऱ्या न्हवऱ्यान पयल्याक तिच्या खातीर केल्लो खर्च दिवप, वेल्यान मान गेलो म्हुणून आनीक शंबर- देडशें रुपये दिवप, अशे करुन प्रकरण सोंपयताले. हे बसके उपरांत पयलें लग्न मोडलें आनी दुसरें जालें, अशें समजताले.
एक फावट एका गांवांत सोरपाचे खेळ करून दाखोवपी मनीस आपल्या पुता बरोबर आयलो. ज्या घरांत तो राविल्लो थंय तांचेच 500 रुपये ताणें फारायले. आदिवासींचीं घरां कोण्यांच्या वण्टींचीं. तांकां दारां आसनांत. पयशे दवरपाक पेट आनी खंयची ? घरकार ते पयशे पाख्याक खोयतना हाणें पळयले आनी चोरले. जाचे पयशे चोरयेक गेले ताच्या भुरग्यान हें पळयलें आनी बोवाळ केलो. शेजाऱ्यांनीं ताका धल्लो पूण तो कसोच बदना जालो. ताचें सगळें सामान तपासलें पूण पयशे मेळ्ळेनात. भायलो दुसरो कोणूच येवंक नासलो. ताका लागून ताणेंच पयशे काडले म्हूण सगळ्यांची खात्री जाल्ली, पूण पुरावो मेळना आसलो.
प्रकरण म्हजेकडेन आयलें. हांवें त्या मनशाक हाडपाक सांगलें. तोय एकदम पक्को, बेरकी म्हणटात तसो आसलो. ‘म्हाका कसलो भंय?’ असो चेरो करून झेतान आयलो. सगळी चवकशी करतकच म्हजीय लागीं-लागीं खातरी जाली की हाणेंच पयशे चोरून खंयतरी लिपयल्यात. पूण जो मेरेन हे लिपयिल्ले पयशे मेळनात तो मेरेन कांयच करपाक जायना आसलें. तो कांयच सांगना म्हणटकच हांवें ताच्या आठ- धा वर्सांच्या पुता कडेन पळयलें. ताका विचाल्लें. तोय ‘खबर ना’ म्हणटकच एकदम ताच्या हाताक पिळ घालो. एके वटेन मन खातालें की हांव चूक करतां काय कितें? पूण त्या भुरग्यान हात दुखपाक लागतकच रोखडेंच पयशे खंय आसात तें सांगलें. त्या मनशान ताच्या पानांच्या चंचेंत शिवण उसोवन तातूंत 420 रुपया दवरिल्लें. बाकीचे खर्च केल्ले. पयशे मेळटकच ‘ पुलिसांक सांगनाकात ’ म्हण तो मनीस पांयां पडपाक लागलो. परत हांगां येवचोना, ह्या उतराचेर ताका सोडलो. ताका ख्यास्त म्हण ताचे दोन सोरोप जप्त करून आमच्या सोरपा घरांत दवरले. ही घटना सगळ्यांच्या सामकारच घडली. ताका लागून मागीर आनीक कांय जाण कागाळ्यो घेवन येवपाक लागले.
(मुखार चलता)
प्रकाशवाटा (मूळ लेखक : डॉ. प्रकाश आमटे)
देविदास गजानन नायक
98505 35051
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
