पोटाची ‘पोटभरणी’

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कांयच उलयनासतना तोंड धांपून तिणें बॅग भरलें आनी हँगराक लायिल्ले म्हजे कपडे काडून म्हाका दिले. हांवेंय तोंड धांपून कपडे घाले. रुमाक कुलप लायलें. रुमाची चावी आॅफिसांत दिवन आमी घरा वचूंक भायर सरलीं.

“तुमचें म्हणून फकत पोटाचेरूच लक्ष.” देवीक अभिशेक करून जातकच सवळें काडून दुसरे कपडे घालपा खातीर रुमांत पावल दवरतां थंय आसां, घरकान्नीन म्हाका मातशें तापून, तिडकून आनी कांय प्रमाणांत पिरंगूनशें म्हणलें. 

तिच्या उलोवण्यांत तथ्य नासलें अशें न्हय. खरें सांगतां, देवाचो सोपूत घेवन सांगतां, म्हाका भूक सोंसूंक जमना. एक वेळ हांव घरकान्नीचीं उलोवणीं, तापोवणीं, धेंगसावणी सोंसन, पूण पोटाक भूक लागली की हांव सामको अस्वस्थ जातां आनी पोटांत कितेंय घालतकूच म्हजो ‘आत्माराम’ शांत जाता. 

हें म्हाका बडीचें आयलां. आमच्या घराण्यांतूच तो ‘वर’ आसा अशें म्हजे आवयची आवय आनी बापायची आवय केन्नाय म्हाका सांगताली. हें ‘वरदान’ म्हाका खरें कोणा कडल्यान आयलां तें म्हाका खबर ना आनी हांवेंय तांकां विचारूंक ना, पूण म्हज्यान भूक सोंसूंक जायना हें मात खरें! 

म्हजो हो गूण (काय अवगूण?) हांवें लग्ना वेळार मांवाक ल्हवूच सांगिल्लो. आमच्या ह्या आनुवंशीक गुणाचो मांवाक राग येतलो अशें दिशिल्लें, पूण मांवान, “वा! तशें जाल्यार बरें जालें. हांव आतां सें सुश्त. तुमचे वांगडा रावल्यार म्हजी धूव केन्नाच उपाशीं पडची ना हें सेर्त.” अशें म्हणून मांवान म्हजी फाट थापटिल्ली आनी खोशेन म्हाका वेंगेंत घेतिल्लो. ती याद अजून म्हज्या मनांत आनी काळजा – कुरकुटांत दसून आसा. 

“आगे, अशें तूं कित्याक म्हणटा?” हांवें विचारलें. 

“वयल्यान तोंड घेवन विचारतात? अभिशेक चालू आसतना भट मंत्र म्हणटालो आनी मदीं – मदीं आमकां अमूक कर, तमूक कर म्हणून सांगतालो, पूण तुमचें लक्षूच नासलें. देवीची आरती म्हणटना देवीचे मुर्ती लागसार एकारत व्हरूं नाकात, पयसुल्ल्यान आरत दाखयात अशें भटान स्पश्ट सांगिल्लें आसतना तुमी ती एकारत देवीच्या तोंडा मुखार व्हेली आनी भट तापलो. म्हाका सामकी लज जाली. हांवें बांयंतल्यान हाडिल्ले कळसुलेंतलें उदक अभिशेक – पात्रांतूच घालचें अशें भटान सांगिल्लें आसतना तुमी कळसुलेंतलें उदक घसघशीत देवीच्या पांयार रकयलें. तेन्नाय भटाक राग आयलो. भटान दोळे मोट्टे करून तुमकां आनी म्हाका पळयलें. म्हाका तोंड इल्लेंशें करचें पडलें. पोटाचेर इतलें लक्ष दवरप बरें न्हय.” घरकान्नीन म्हणलें. 

“आगे, तशें न्हय. अभिशेकाच्या निमतान कांय जायना, इतले लागींच्यान देवीचें दर्शन घेवपाचें भाग्य मेळ्ळां म्हणून देवीचें तें सोज्वळ रुप हांव दोळ्यांत सांठोवन दवरपाचो यत्न करतालों. देवीची ती प्रसन्न मुद्रा पळोवपांत हांव सामको गुल्ल जाल्लों. ताका लागुनूच भट मंत्र म्हणटना मदीं – मदीं आमकां हें कर, तें कर म्हणून सांगतालो तें म्हज्या काना वयल्यान ‘स्कीप’ जालां आसतलें.” हांवें खरें तेंच सांगलें. 

“तुमच्यो त्यो शिनिफिको म्हाका नाकात. देवाक अभिशेक करतना मन एकाग्र करपाचें आसता. भट मंत्र म्हणटना तो मदीं – मदीं कितें सांगता हें आयकुपा खातीर कान सामके ‘शार्प’ दवरपाचे आसतात, पूण तुमचें फकत पोटाचेरूच लक्ष. अभिशेक करपा खातीर गर्भकुडींत पावल दवरत सावन ‘सकाळीं च्या घेतली ना’, ‘कॅण्टिनांत वचून च्याचो एक घोंट तरी घेवंक जाय आसलो’, ‘एक कप च्या घेतली की म्हज्या जिवाक बरें दिसता,’ ‘च्याची तल्लफ वेगळीच आसता’, ‘च्याचो एक घोंट मनाक नवी उमेद आनी उर्बा दिता’ अशें म्हणून तुमच्या तोंडांतल्यान ‘च्या’ चो जप चालूच आसलो.” तिचें म्हणणें खरें आसलें. सकाळीं उठून, तोंड धुवन आमी सरळ अभिशेक करपाक देवळांत गेल्लीं. कॅण्टिनांत वचून च्याचो एक घोंट लेगीत घेवंक नासलो. म्हाका सकाळीं उठले बरोबर तोंड धुतकच इल्ली ‘च्या’ लागता. 

“आगे, तें सगलें आसूं. अभिशेक बरे भशेन जालो मुगे? चल, आतां कॅण्टिनांत या आनी पोटांत मातशें कितेंय घालुया.” हांवें म्हणलें आनी टी – शर्ट घालो. 

“जाऽऽलें. सगलें उमथ्या कळशार उदक. तुमी कशेच सुदारचे नात. चल तर या कॅण्टिनांत. म्हाकाय भूक लागल्या.” तिणें म्हणलें आनी आमी पोटपुजा करपा खातीर कॅण्टिनांत गेलीं. 

पोट भरलें. ‘आत्माराम’ शांत जालो. कोण पळयनासो करून हांवें म्हज्या सुटिल्ल्या पोटा वयल्यान ल्हवूच हात भोंवडायलो आनी तेन्नाच म्हज्या पोटान समाधानान तृप्तीचो धेंकर दिल्लो म्हज्या कानार पडलो. हांवें सहज आशिकुशीक नदर भोंवडायली. कॅण्टिनांत बशिल्लीं सगलीं गिरायकां मन लावन आपली ‘पोटभरणी’ करतालीं. मदीं – मदीं हांव पोटार हात भोंवडायता तें घरकान्नीन ज्युस्त पळयलें. 

“पुरो, पोटाची अपुरबाय केल्या ती.” घरकान्नीन म्हणलें. 

“तुका मुगे म्हज्या पोटाची नसाय. बाजारांत वा शाॅपिंगांत तुका वांगडा व्हरतना लोक म्हज्या पोटाक आदीं लक्तुबायेन पळयतात आनी मागीर तुका पळयतात म्हणून तुज्या पोटांत जाता हें हांव जाणां. पूण एक जाणां जा, पोट आसा म्हणून आमी आसात. म्हणुनूच आमी सदांच पोटाची अपुरबाय करपाक जाय, ताची जतनाय घेवपाक जाय, ताची काळजी घेवपाक जाय. पोट भरून दवरलें की पोट खंय पोट भरतल्याक पोटभर आशिर्वाद दिता आनी जो मनीस सदांच आपलें पोट भरून दवरता ताका खंय कसलींच दुयेंसां जायनात. तूं जाणां, मनशाक जितलीं मानसीक आनी शारिरीक दुयेंसां जातात ताचें मूळ कारण पोट आसता. म्हणून हांव म्हज्या पोटाचेर खूब प्रेम करतां. पोटाक ताचे आवडीचें खाण दितां. पोटाक जें आवडना तें खाण ताका बळयां दिवन हांव पोटाचे स्राप घेना. हांव पोट केन्नाच मारचों ना. पोटाक उपाशीं केन्नाच दवरचों ना.” म्हजो आवाज मातसो वाडलो आनी कॅण्टिनांतलीं सगलीं गिरायकां हांव अध्यात्मीक स्वामी जाल्ले भशेन म्हाका पळयत रावलीं. 

“पुरो, आतां पुरो.” घरकान्नीन दांत – ओंठ खायत म्हाका ल्हवूच म्हणलें. पूण हांव आयकुपाचे स्थितींत नासलों. पोट गच्च भरिल्ल्यान म्हज्या तोंडांतल्यान बरीं – बरीं अध्यात्मीक उतरां येतालीं. 

“पोटपुराण पुरो. आमी या आतां.” म्हजो हात धरून, म्हाका उठयत तिणें म्हणलें. 

“पोटपुराण पुरो कितें? तूं जाणां, हें पोट आमच्या शरिराचें खरें सौंदर्य. पूण लोकांक ताचें म्हत्वूच खबर ना. पयलीं म्हाकाय दिसतालें म्हजें पोट सडपातळ आसचें, रामदेवबाबा भशेन पोटांत पोट घालूंक मेळचें, पूण जमलें ना. आतां म्हजें तोंड आनी पोट सुटलां. पोट सुटिल्ल्यान म्हाका आतां पोटाचें म्हत्व कळूंक लागलां. तूं जाणां मुगे, म्हजे सामके लागींचे इश्ट हांव खंयूय मेळटकूच आदीं म्हजें तोंड पळयताले आनी उपरांत म्हज्या पोटाची खबर घेताले. आतां तेच इश्ट हांव दिसलों की पयलीं म्हज्या पोटाक पळयतात आनी उपरांत म्हजी खबर घेतात. ह्या म्हज्या पोटाच्या आकाराचें बानियान खंयच मेळना आनी पोट सुटिल्ल्यान म्हाका काल्सांवां घट्ट जातात हाची म्हाका जाण आसा, पूण म्हज्या ह्या सुटिल्ल्या पोटाक लागून म्हाका वेगळोच झेत येता, म्हजें व्यक्तीमत्व खुलता, फुलता आनी हांव कोण तरी पेझाद मनीस जाल्ले भशेन लोक म्हाका वेगळेच नदरेन पळयतात, म्हजे कडेन आदरान उलयतात हें जाणां मुगे तूं? खरें सांगूं, मनशाचें व्यक्तीमत्व ताच्या सभावान न्हय, ताच्या वाडिल्ल्या आनी सुटिल्ल्या पोटान सोबता.” हांवें म्हणलें. थंय बशिल्ल्या कांय लोकांकूय म्हजें म्हणणें पटलां आसूंक जाय. कारण चडशे जाण म्हजीं उतरां मन लावन आयकताले आनी मदीं – मदीं ‘वा! वा!’, ‘बरोबर तुमचें’, ‘सारके उलयले’, ‘तुमचें उलोवणें आयकून पोट भरलें’ अशें म्हणटाले. 

हांव पयशे दिवंक कावंटरा कडेन वता आसतनाच एक बायल मदींच आडवी आयली आनी म्हणूंक लागली, “खरेंच! वालोर तुमकां. हांव सदांच म्हज्या घोवाक आपलें पोट मातशें वाडयात म्हणून सांगतां. पूण ना! तो पोटाचें मनारूच घेना. वाडिल्ल्या आनी सुटिल्ल्या पोटाचीं मनशां पळयतकच म्हाका त्या लोकांची नसाय जाता आनी बारीक पोटाच्या म्हज्या घोवाक पळयतकच तिडक मारता. पूण कितें करतली? सगलो नशिबाचो खेळ! तुमकां खरें सांगतां, म्हजो घोव म्हाका सोबना. हांव पळय आंगान काय बरी आनी म्हजो घोव सामको मरतुकडो. सामकी लज जाता म्हाका. म्हणून हांव ताका खंयच व्हरिना. साॅरी आँ, तुमची परवानगी घेनासतना तुमचीं तीं मोलादीक उतरां हांवें मोबायलाचेर रिकोर्ड करून घेतल्यांत. तुमचें उलोवणें घरा वचून म्हज्या घोवाक आयकूंक दितां. तीं आयकून तरी ताणें पोट वाडयल्यार पुरो. पूण कितें योगायोग पळयात! हांव ह्या कॅण्टिनांत च्या घेवंक येता कितें, तुमचीं पोटा वयलीं उलोवणीं आयकून हांव प्रभावीत जाता कितें आनी तुमचीं उलोवणीं रिकोर्ड करपाची बुद्द म्हाका देवी दिता कितें? सगलेंच अनपेक्षीत, अघटीत! पूण कितेंय जावं, यू आर ग्रेट! वयनी, तुमकां बऱ्या सभावाचो, बऱ्या रुपाचो आनी बऱ्या पोटाचो घोव मेळ्ळा. असलो सुटिल्ल्या पोटाचो घोव मेळपाक लेगीत भाग्य जाय. बरें आँ, मेळचें.” अशें म्हणून ती आपलें आंग हेवटेन – तेवटेन धोलयत आनी उजव्या हातांतली पर्स सकयल – वयर हालयत आपले मोटारी कडेन गेली. 

आमी आमच्या रुमार पावलीं. कांय वेळ आमी एकामेकां कडेन कांयच उलयलीं नात. हांव काॅटीर आड पडलों. तिणेंय तोंडाचो बोंचो करून दुसरे काॅटीर आपली फाट तेंकयली. पोट भरून जातकच पोटाचेर अती उलयलो म्हणून तिका म्हजो राग आयिल्लो काय कॅण्टिनांत मेळिल्ले ते बायलेची तिडक आयिल्ली हें हांव नकळं. हांवेंय विचारलें ना. 

म्हाका आनीक एक दीस रावंक जाय आसलें. पूण कांय वेळान ती उठली. कांयच उलयनासतना तोंड धांपून तिणें बॅग भरलें आनी हँगराक लायिल्ले म्हजे कपडे काडून म्हाका दिले. हांवेंय तोंड धांपून कपडे घाले. रुमाक कुलप लायलें. रुमाची चावी आॅफिसांत दिवन आमी घरा वचूंक भायर सरलीं. 

घरा पावलीं, पूण पोटाचो विशय तकलेंतल्यान आनी मनांतल्यान कसोच वचूंक तयार नासलो. मनीस सगली धडपड पोटा खातीर करता आनी पोटाकूच कित्याक मारता काय? पोट आसा म्हणून आपूण आसां हें तांकां कशें कळना काय? लोक पोटाचेर प्रेम कित्याक करिनात काय? पोटाची अपुरबाय कित्याक करिनात काय? आवडटा तेंच पोटाक दिवपाचो यत्न कित्याक करिनात काय? पोट सुटला म्हणून पिरंगुचे परस सुटिल्लें पोट ही देवान आपणाक दिल्ली देण अशें कित्याक मानिनात काय? पोट सुटिल्ल्या मनशाक पळोवन पोट फाटीक तेंकिल्ल्या मनशाच्या पोटांत कित्याक जाता काय? अशे कितलेशेच पोट – प्रस्न म्हजें पोट आंवळूंक लागले. पोटाचो आकार असो वाडत गेल्यार लोक कितें म्हणटले ह्या विचारान म्हज्या पोटांत कुळ्ळ जालें. तरी आसतना सगलें पोटांतलें पोटांत दवरून हांवें हें पोट – पुराण तुमचे मुखार दवरलां. तें वाचून पोटभर हांसप, पोट धरून हांसप काय पोट फुट म्हणसर हांसप हें तुमच्या पोटाचेर निंबून! 

– अतुल र. पंडित 

9623269013