पोकळ कानाचो राजा

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सुल्तानपूर राज्यांत खोशयेचें वारें व्हांवतालें. फाटलीं साबार वर्सां तांकां त्रास करपी सुल्तान ह्या राजाचेर विक्रमादित्य राजान मात केल्ली आनी आयज ह्या राज्याचे नांव बदलपाक किल्ल्यांत व्हडली सभा भरिल्ली. गरिबांक त्रास करप्यां आड झूज करपाचें काम आयज मेरेन विक्रमादित्य राजान केल्लें. सुल्तानाची खबर मेळटकच ताकाय ताणें सोडलो ना. सुल्तान लोकांक खुबूच त्रास करतालो. तांचे कडल्यान काम करून घेवन तांकांच वायट वागणूक दितालो. तांचे कडल्यान वर्साक चडांत चड भात घेतालो आनी तांकां मात उपाशीं दवरतालो. हे खातीर राज्यांतले सगळेच लोक ताचेर बेजारिल्ले. तांकां बदल जाय आशिल्लो आनी तो तांकां विक्रमादित्य राजान दिल्लो.
विक्रमादित्य अशा राजांचेर मात करून आपल्या विस्वासू मनशाक थंयचो राजकारभार सांबाळपाक दितालो आनी तो मुखावयली वाट धरतालो. कोणाचेरच अन्याय जाल्लो हो राजा पळोवंक शकनाशिल्लो. विक्रमादित्या कडेन सगळे तरेचे गूण आशिल्ले. फकत पोकळ कानाचो आशिल्ल्यान लोकपरिक्षणाची तांक तो वगडावन बशिल्लो. हाचो फायदोय खूब जाण घेताले.
नव्या राज्याचें नांव लोकांनीच सुचोवचें म्हण विक्रमादित्यान ढोल वाजोवपाची ऑर्द सोडली. ताच्या सैनिकांनी वाड्यार वाड्यार भोंवून ढोल वाजयलो आनी राज्याची सुचोवणी तांचे मेरेन पावयली. तशेंच नांव सुचोवपाचें आसा तांणी आनी इत्सूक आशिल्ल्यांनी किल्ल्यांत येवचें अशेंय सांगिल्लें. नांव सुचोवपाचो दीस लागीं पावतकच लोक किल्ल्यांत जमले. राजान लोकांक येवकार दिवन कोणाच्या मनांत बरें नांव आसल्यार तांणी तें सुचोवचें अशें लोकांक सांगलें. सगळेच एकामेकाच्या तोंडाक पळोवपाक लागले, तेन्ना एकलो मोटवोच अनवळखी मनीस मुखार सरलो. लोकांनी ताका केन्नाच पळोवंक नाशिल्लो. हो कोण काय ? हो प्रस्न सगळ्यां मुखार आयलो. पूण तो अनवळखी म्हण राजाक सांगपाचें धाडस कोणाकूच जालें ना.
त्या मनशान मुखार येवन ‘दिशापूर’ अशें नांव सुचयलें. राजान ताका ‘दिशापूरूच’ कित्याक हें सांगशीत अशें विचारलें. तेन्ना ताणें सांगलें:
‘महाराज, तुमी सुल्तानाचेर मात करून ह्या लोकांक एक नवी दिशा दिल्या. देखून…’
पूण सेनापतीन ताका विरोध केलो आनी राज्याचें नांव ‘विक्रमपूर’ आसचें अशें सुचयलें. पूण ह्या मोटव्या मनशान ताका आक्षेप घेवन तशें केल्यार विक्रमादित्य राजा आपल्या नांवा खातीर वावुरता असो समज लोकां मदीं जातलो अशें सांगलें. राजाक ताचें म्हणणें आवडलें आनी ‘दिशापूर’ नांवाचेर म्होर लागली. तेन्ना सावन त्या राज्याक नवें नांव मेळ्ळे ‘दिशापूर’.
विक्रमादित्य राजा एकाच राज्यांत केन्नाच रावना हें ह्या मोटव्या मनशाक पुरेपूर खबर आशिल्लें. ते खातीर आपल्याक राज्याचो ताबो मेळचो म्हूण ताणें राजाचे कान भरपाक सुरवात केली. तातूंत ताका येसूय मेळ्ळें, राज्यांतल्या प्रामाणीक मनशांक दरबारांतल्यान कुशीक काडून आपूण मुखेली जावपाची सपनां घेवन तो आयिल्लो. ताका जाय तशेंच जालें. एक दीस राजा ताचे कडेनच राज्यकारभार सोंपोवन मुखार सरलो आनी ह्या मोटव्या मनशान दरबारूच आपल्याक जाय तसो केलो.
कांय दिसां भितर ह्या मोटव्या मनशान आपलो रंग दाखोवपाक सुरवात केली. राज्यांतल्या सगळ्या शेतकारांक ताणें त्रास केले. तांचे कडल्यान चडांत चड धान्य राज्या खातीर घेवपाक लागलो. कोणेंय विचारल्यार विक्रमादित्य राजाच तशें सांगून गेला अशें तो लोकांक सांगपाक लागलो. लोकां मुखार कांयच पर्याय नाशिल्लो. ताणें अशें करून आपली तिजोरी भरली. आपूण बरो अशें दाखोवंक ताणें खूब यत्न केले आनी प्रामाणीक मनशांक कुशीक काडून आपल्याक जाय तशेच गैरप्रकार करपी मनीस दरबारांत नियुक्त केले. ताका सगळे आयतें मेळिल्लें. ताणें थोडीशी हुशारकाय दाखयली आनी राजा ताचेर खोशी जालो. तो हें राज्य बरेतरेन सांबाळटलो अशें ताका दिसलें.
पूण इतलें सगळे मेळूनय तो मोटवो मनीस राज्य प्रामाणीकपणान सांबाळपाक शकलो ना. राजाच्या विस्वासाचो ताणें घात केल्लो.
ताची वायट नदरूय लोकांक दिश्टी पडली आनी सोंसूंक जावंक नाशिल्ल्यान लोकांनी हे विशीं विक्रमादित्य राजाक रकाद धाडलो. विक्रमादित्याक लोकांचेर विस्वास बसलो ना. पूण तांणी सगळी घडणूक राजाक सांगली. तो तांकां कशे तरेन त्रास करता तें तांणी सांगलें. राजान तांकां आपूण येवन पळयतां अशें उतर दिलें.

लोक वतकच राजान ही गजाल खरी काय फाट ती सोदून काडपाकच जाय असो निश्चेव केलो आनी आपलो भेस बदलून तो दिशापूर राज्यांत आयलो. कोणाक पत्तो लागपाक दिलोना. राजा शेतकाराचो भेस घेवन राज्यांत भितर सरलो. ताणें आपूण राज्यांत नवोच जाल्ल्या भशेन लोकांक किल्ल्या कडली वाट विचारली. उपरांत कांय लोकांनी ताका थंय व्हरून पावयलो. तो विक्रमादित्य राजा हें कोणाकूच कळ्ळें ना. ताणें किल्ल्यांत येवन एक नाटक केलें आनी त्या मोटव्या मनशाचे पांय धरले आनी आपूण गरीब आपल्याक तुज्या राज्याचो इल्लोसो जागो शेती करपाक दी म्हण ताचे कडेन मागलें.
तेन्ना त्या मोटव्या मनशान ताका जमीन दितां, पूण येणावळीचे 80 टक्के पयशे आपल्याक दिवचे पडटले अशी अट घातली. तशेंच आपले हेर नेमूय ताचे कडेन मांडले. राजान भोळो जावन सगळे आयकून घेतलें. मात आपलो गुलाम जावन तुका रावचो पडटलो अशें त्या मोटव्या मनशान ताका सांगतकच, खऱ्यांनीच तो लोकांक त्रास करता हें ताच्या लक्षांत आयलें.
राजाक तिडक मारली. वेळ वगडायनासतना तांणी आपलो शेतकाराचो भेस देंवयलो. राजाका पळोवन मोटवो मनीस भिलो. ताणें चूक मागली. पूण राजा सामको तिडकल्लो. आपल्या लोकांक त्रास केले हें ताच्यान सोसूंक जालेंना. राज्याच्या वेव्हाराचो हिशेब पळयलो तेन्ना सगळें शुन्या कडेन पाविल्लें हें तांचे नदरेक आयलें. त्या मोटव्या मनशान गोडगोड उलोवन आपले कान भरले आनी शेजारच्या राज्यांत स्वताचो किल्लो उबारलो हें तांकां उपरांत कळ्ळें. तेन्ना ताणें वेळ वगडायनासतना ताचें पद काडून घेतलें आनी शेजारच्या राज्यांत बांदिल्ल्या किल्ल्याचेरूय ताबो मेळयलो, उपरांत राजान स्वताच्याच कानाक पीळ घालून आपूण चडूच गोडगोड उलोवपी मनशा कडल्यान सदांच सादूर रावतलों असो सोपूत घेतलो.
दिशापूरच्या लोकांक परत एक नवी दिशा मेळिल्ली. हे फावट मात राजान शाणपणां करून राज्यांतल्या एका हुशार मनशा कडेन राज्यकारभार दिलो…

संजय वि. बोरकार