पेटतें, पेटिल्लें होमखण अजूनय होलमता

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

वर्स 1987. पुराय महाराष्ट्रांत दुकळाचो शेक, आनी प्लेगाचीं धुमशेणां! लोकाजिणेचेर आकांताचो परिणाम. पुराय लोकजीण विस्कळीत. प्लेगान मडीं पातळावंक लागलीं आनी त्याच वेळार इंग्लंडांत राणी व्हिक्टोरीया सम्राध्नीपदाचेर. राणी व्हिक्टोरियाच्या राज्यरोहणाचो सुवाळो भारतांतय दबाज्यान मनोवपाचो ब्रिटीश सरकारान निर्णय घेतलो. सुवाळ्याची ही तयारी चलता तें पळोवन महाराष्ट्रांतल्या दर एकल्याच्या काळजांत तिडकीचीं ल्हारां उसळ्ळीं. त्याच तिडकीच्या धगान चाफेकार भावांनी रेंड आनी आयर्स्ट ह्या इंग्रज अधिकाऱ्यांची गुळयो घालून हत्या केली. हे हत्येच्या गुन्यांवा खाला चाफेकार भावांक फांसार चडयले. हे घडणुकेन त्या 14 वर्सां पिरायेच्या भुरग्याचें रगत सळसळ्ळें. परकी सत्तेचो दुस्वास ताच्या शिरंतरांनी धुमशेणां कांडूंक लागलो. तेच अवस्थेंत तो खबर आयिल्लें केसरी खबरांपत्र घेवन अष्टभुजा देवी मुखार आयलो, आनी ताणें बोंबलेच्या देंठा सावन आड्डत सोपूत घेतलो, ‘हे देवी, हांव म्हज्या देशाचें स्वातंत्र्य परतून हाडपा खातीर सशस्त्र क्रांतीचो सेतू उबारतलों, जिवाची पर्वा करिनासतना स्वातंत्र्य मेळयतलों. हे देवी, चाफेकार भावांनी स्वातंत्र्या खातीर केल्लें बलिदान अशेंच मुखार व्हरूंक म्हज्या दोनूय भुजांनी बळगें दी, आनी शक्त दी. हांव झुजतलों मायभुंयेंच्या रक्षणा खातीर. म्हाका बळगें दी. ‘परक्यांची गुलामगिरी मोखून भायर मारपाक तांचे अत्याचार ओगी बसून पळोवचे परस तांचे आड झूज दिवन तांकांच देशा भायर धांवडावन घालपाचें पिशें त्या 14 वर्सां पिरायेच्या देशभक्त भुरग्याच्या काळजाक लागलें.
…तो देशभक्त भुरगो म्हळ्यारच म्हान क्रांतिकारक, प्रतिभावंत राष्ट्रीय कवी, बुध्दिवादी समाज सुदारक, अत्यंत बुध्दिमान, स्वाभिमानी आनी त्या वेळा सावन आतां मेरेनच्या भारतियांचें प्रेरणास्थान वीर सावरकर म्हळ्यारच विनायक दामोदर सावरकर.
विनायकाक भुरगेपणांतच वाचनाचें पिशें लागिल्लें. ताणें रामायण, महाभारत पुराय वाचून काडिल्लें. इतलेंच न्हय तर आरण्यक वाचून पचयिल्लें. हो भुरगो साहित्याच्या साबार तरांचें वाचन करी. खेरीज उदकांत पेंवप, आखाड्यांत कुस्ती खेळप ताका खूब आवडटालें. बापूय दामोदर घरांत खबरांपत्रां हाडटाले तीं तो पुराय वाचून काडी. टिळकांच्या केसरींतले अग्रलेख जांचे वाचन फक्त जाण्टेले करताले ते अग्रलेख वाचपाचो नाद विनायकाक लागिल्लो. वाचना वांगडाच तो बरपूय करूंक लागलो. देश पारतंत्र्यांत चिड्डून घुस्मटून उरला हाची ताका तिडक येताली. ती तिडक देशभक्तीचेर कविता, लेख बरोवन उक्तायतालो. भौसा मुखार जळजळीत उलोवपां करूनय तो परकी सत्तेचेर उजो ओंकतालो. परक्यांक देशा भायर धांवडावन देशभावंडांक मेकळो उस्वास घेवपा खातीर तांचो वावर सातत्यान मुखार गेलो. त्याच विचारांनी तांणी ‘मित्रमेळा’ उबारलो. उपरांत ह्या मेळाचें ‘अभिनव भारत’ नांवाचे क्रांतिकारी संघटणेंत रुपांतर जालें. शिक्षण घेतां घेतां देशाक स्वातंत्र्य मेळोवन दिवपाचे विचार तांच्या काळजांत धुमशेणां कांडी.
घरांत अश्ठभुजा देवीची पुजा जाताली. तांचो देविचेर खूब भावार्थ. देविच्या आठूय हातांनी शस्त्रां पळोवन विनायक भुरगेपणांतच निर्भय जालो. शस्त्र आनी शास्त्राचेर ताचो खूब मोग आशिल्लो. ताच्या आंगांत शिस्त बळाविल्ली. चडांत चड गिन्यान मेळोवपाची ताची प्रवृत्ती आशिल्ली. एका दिसा परिस्थितींत संदीचो लाव घेत तांणी विदेशी कपड्यांची होळी पेटोवन स्वदेशीचो प्रसार केलो. इंग्रजा आड उलोवपां करप, गुपीत संघटणां उबारप, शस्त्रां मेळोवप, आदीं गजालींचो ताका ध्यास लागिल्लो. ताचें सपन पुराय करपाक ताणें एके संदिचो लाव घेतलो. शिवाजींच्या नांवान उंचेल्या शिक्षणा खातीर दवरिल्ल्या शिश्यवृत्तीचो लाव घेत वकिली शिकपाक ते इंग्लंडांत गेलो आनी थंय तांणी सशस्त्र क्रांती खातीर गुपीत संघटणा उबी केली. बॉम तयार करपाचे म्हायतीची पुस्तिकां आनी पिस्तुलां तांणी इंग्लंडा सावन भारतीय क्रांतिकारकांक पावयलीं. त्या पिस्तुलांच्या वापरान तांचो वांगडी मदनलाल धिंग्रा हांणी कर्झन वायली हाची जाल्यार अनंत कान्हेरे हांणी कलेक्टर जेकसन हाची हत्या केली. हत्येच्या घडणुकांनी विनायकाचो वांटो आसा हें लक्षांत घेवन इंग्रजानी ताका गुन्यांवकार थारायलो. न्यायालयान ताका 50 वर्सांची ‘काळ्या पाण्याची’ ख्यास्त फर्मायली. काळ्या पाण्याची ख्यास्त म्हणना फुडें लोकांचो जीव भंयानूच थरथरलो. ती ख्यास्त म्हळ्यार एके तरेन नरकवासूच. लोक साक्षात यमपुरीच मानताले. कूड आनी मन पिंजून उडोवचें अशे तरेचीं कामां बंदखणीच्या बंद्यां कडसून करून घेताले. नाल्लाच्या काथ्याची दोरी वळोवप, कुडीक बेडयो घालून तांचे कडल्यान जड जड कामां करून घेवप, निकृश्ठ दर्जाचें खाण जेवण दिवप, न्हिदपाक, विसवाक बुरशी सुवात दिवप, ह्या सगल्या गजालींचो सावरकरांचेर खूबच परिणाम जालो. तांची भलायकी खालावली.
अंदमानांतले बंदखणींत तांचेर इतलीं संकश्टां आयलीं, पूण ते केन्नाच भिले नात. दुख्खीय जाले नात. निरशेले नात. वांट्याक आयिल्ल्या संकश्टांक धिरान फुडो केलो. तेला घाणो धुकलप, काथो कुंटप, वण्टींत मारिल्ल्या हुकांक मनगटां आडकवून रात दीस उबे दवरप,अशे तरेचे हाल तांणी भोगले. पूण बंदखणींत खंतीत जायनासतना तांणी मनन आनी चिंतन केलें. बंदखणींत हेर बंद्यांक बरे विचार सांगून तांची उर्बा वाडयली. खासा मना बळगें वाडयत हेरांक उर्बा देण्यो कविता रचल्यो. तांच्या मनाक, विचारांत, कल्पनाशक्तीक कोणूच आडावपाक शकले ना. ‘कमला’, ‘गोमंतक’, ‘म्हासागर’ आदीं काव्यां तांणी ह्या नरकवासांत रचलीं. ‘रानफुलां‘, ‘सप्तर्षी‘, ‘विरहोच्छवास‘ हे काव्य ग्रंथ, ‘माझी जल्मठेप’ हें आत्मवृत्त, ‘उ:शाप’,‘संन्यस्तखड्ग’, ‘’सहा सोनेरी पाने’, ‘1857 चे स्वातंत्र्य समर’ हे तांचे ग्रंथ. इतलेंच न्हय तर, मुंबयंत तांणी साहित्य संमेलनाची येजमानकीय चलयली.
….मजगतच्या काळांत, सावरकरानी विसव घेनासतना जातीभेद निर्मुलन,अश्पृश्यता निवारण, सहभोजन, भाशा शुध्दी खातीर जायत्यो चळवळी केल्यो. कुड्ड्या भावार्थाकय विरोध केलो.
वीर सावरकरानी आपल्या जिवितांत एकच मोख दवरली. तेखातीर ते जीव खुटयाळाक लावन झुजले. ती मोख म्हळ्यार देशाची स्वातंत्रताय. निखळ देशभक्ती ताच्या शिरंतरांनी रिगिल्ली. देशाच्या हिता खातीर तांणी साबार संकश्टांक फुडो केलो. तांच्या जिविताची, कर्तृत्वाची आनी प्रतिभेची सगळी धडपड स्वतंत्रताये खातीरच आशिल्ली. भुरगेपणांत जीं तत्वां तांणी सांबाळिल्लीं त्याच तत्वां खातीर ते जियेले आनी आपणाक ज्या तत्वांनी ओढ लायली त्या तत्वां खातीर जगप आनी मरप हातूंतच तांणी आनंद मेळयलो.
अशे तरेन भारत देशाचे स्वातंत्रताये खातीर सर्वस्वाचो त्याग आनी स्वताच्या जिविताचें होमखण पेटोवपी निर्भय क्रांतिकारकान, जांचें जळजळीत साहित्य वाचतकच, तांणी रचिल्लीं पदां, गाणीं आयकतकच आयजय आंगार कांटो उबो रावता. अशा ज्वलंत साहित्यिकान 26 फेब्रुवारी 1966 दिसा आपले मायभुंयेंक निमाणो सलाम केलो आनी तिचे कुशींत सासणाचो न्हिदलो. ह्या म्हान वीरपुरुस भुंयपुताच्या चरणा कडेन नतमस्तक जाता आनी, तांकां काळजांत सावन आदरांजली ओंपतां.