पी. जी. कामत- शतमानस्मृती

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

नामनेचे कवी, अणकारपी आनी भोवभाशा विद्वान सर्गेस्त पी. जी. कामत हांचे जन्मशतीचे निमतान…

सर्गेस्त पी. जी. कामत हांगेले जन्मशतीचे निमतान एर्नाकुलमच्या पी. जी. कामत फावंडेशनान 2025 फेब्रुवारींत एर्नाकुलम शारांत आरंभाची कार्यावळ बरे तरेन घडोवन हाडली. फुडल्या म्हयन्यांनी वेगवेगळ्या केंद्रांनी आनीकूय कार्यावळी घडोवन हाडपाचे आसात, हें कळून खोस जाली. 2022 वर्साचें पी. जी. कामत यादस्तीक भाशण दिवपाक कामत फावंडेशनान म्हाका एर्नाकुलमांत आपयिल्ल्याची याद जाली म्हणटना कामत मामाच्यो खूब यादी मनांत हुंवार मारून आयल्यो.
सगळ्यांत आदली याद म्हणल्यार कामतमाम हांणी आपली ‘ओळख’ ही फामाद कोंकणी कविता 1985 वर्सा केप्यां स्वता सादर करतना गोंयकारां कडल्यान तांकां कितलो मोग मेळ्ळो म्हणिल्ल्याची. कवी संमेलन सोंपतकूच बाब पुंडलीक नायक हांणी फुडें सरून कामत मामाक घट्ट वेंग मारिल्ली.
सर्गेस्त पद्मनाभ गोपालकृष्ण कामत (1926- 2009) हे एक प्रेरणादायी शिक्षक, शिक्षणतज्ञ, कितल्याच भाशांचे विद्वान, भोवभाशा अणकारपी आनी प्रभावी कोंकणी कवी. आपल्या वावराच्या दरेका मळार तांचें उत्कृश्ट अशें योगदान आशिल्लें. तांणी वेगवेगळ्या रंगांचेर मार्गदर्शक वावर केला. तरूण पिळग्यां खातीर आदर्श दिले आनी नवीं ध्येयां दिलीं. भौसान पावल घाल्ल्या मार्गान आपोआप चलत रावप हें तांकां केन्नाच आवडलें ना. आयुश्यभर तांणी एक तर फुडारपण केलें ना जाल्यार बरे मार्गदर्शक जाले.
1926 वर्सा तुरावूर (केरळ) गांवच्या पद्मनाभ कामत आनी पुत्तमम्माळ हांचो व्हडलो पूत जावन तांचो जल्म. थळाव्या टी. डी. स्कूलांत नेमान शिक्षण घेतले भायर तांकां देवळाचे पाठशाळेंत संस्कृताचेंय शिक्षण मेळ्ळें. तांगेल्या आवय- बापायक आपल्या पुताचेर व्हडलोच भरवंसो आशिल्लो. देखून तांणी अडचणींक तोंड दिवन तरीय ताका विद्यापिठाचें शिक्षण दिलें. विज्ञानांत पदवी मेळयले उपरांत तांणी अध्यापनाचो वेवसाय वेंचलो आनी बीटीचे परिक्षेंत इंग्लीश आनी विज्ञानाच्या अध्यापनांत वस्तादपण मेळयलें. ते खातीर तांकां 1949 वर्सा ‘नागोजी राव भांगरा पदक’ फावो जालें. उपरांत तांणी बनारस हिंदू विद्यापिठांतल्यान (वाराणसी) हिंदींत एम.ए. केलें. त्या काळांत तांणी पाली, प्राकृत आनी अपभ्रंश, ह्या पुर्विल्ल्या भारतीय भाशांचो अभ्यास केलो.
भुरगेपणा सावन तांकां संगीत आनी नाटकांची आवड आशिल्ली. थळाव्या देवळांत भजन करपी पंगडाचे ते फुडारपण करताले. नट, गायक आनी हार्मोनियम वाजोवपी म्हणून ते नाटकांनी वांटो घेताले. ताचे भायर ते समाज सेवाय करून येताले. कोचीच्या वेंकटेश सेवा समितीचे ते सक्रीय वांगडी आशिल्ले. एक फावट एके सहकारी सोसायटीचे अध्यक्ष लेगीत जाल्ले. तांणी केरळचे सरकारी सेवेंत ‘प्रशिक्षीत पदवीधर शिक्षक’ म्हणून प्रवेश घेतलो आनी वेगवेगळ्या पदांचेर 33 वर्सांची प्रामाणीक सेवा केली. उपरांत 1981 ह्या वर्सा केरळच्या कण्णूर जिल्ल्याचे ‘जिल्लो शिक्षण अधिकारी’ आसतना सेवानिवृत्त जाले. रामवर्मपुरम हिंदी प्रशिक्षण संस्थेचे प्राचार्य आसतनाय तांणी म्हत्वाचो वावर केलो. केरळांतल्या हिंदी शिक्षणांत उल्लेखनीय नवेंपणां हाडलीं आनी शिक्षण रंगावेल्या मूल्यमापनांत आर्विल्लीं तंत्रां सुरू केलीं. तांणी विकसीत केल्ली हिंदीची प्रस्नपत्रिका (SSLC) दिशा दाखोवपी जाली. तांचे कामगिरीच्या उगडासाक तांगेल्या मित्रमंडळान स्वता फुडाकार घेवन ‘पी. जी. कामत पुरस्कार निधी’ एकठायलो आनी तिच्यान दर वर्सा बीटी पदवी मेळोवपी उत्तम विद्यार्थ्यांक नेमान ‘पी.जी. कामत पुरस्कार’ दिवंक लागले.
ल्हानपणा सावनूच कामत हांणी एक लेखक आनी अणकारपी म्हणून नामना मेळयिल्ली. तांगेल्या ‘अन्यभाषा शिक्षण’ नांवाच्या पुस्तकाक 1972 वर्सा केंद्र सरकाराचो राष्ट्रीय पुरस्कार फावो जालो. तांचे अणकारूय खूब आसात – (1) मैला आंचल (फणीश्वरनाथ रेणू हांगेले हिंदी कादंबरीचो मलयाळम अणकार) (2) साहित्य मर्म (डॉ. हजारी प्रसाद द्विवेदी हांगेल्या हिंदी निबंदांचो मलयाळम अणकार), (3) मारुन्न समूहत्तिनु अनिवार्यमाय शाश्वत मूल्यंगळ (स्वामी रंगनाथनंदजींच्या इंग्लीश व्याख्यानांचो मलयाळम अणकार) (4) रंगनाथनंद स्वामिजींच्या गीता व्याख्यानांचो कोंकणी अणकार (5) विल्की कोलिन्स हांगेले लोकप्रिय इंग्लीश कादंबरीचो मलयाळम अणकार (6) पद्मश्री र. वि. पंडित हांगेल्या ‘भुरग्यांलो जग’ हाचो हिंदी अणकार (7) ‘ज्ञानपाना’ ह्या विख्यात मलयाळम काव्याचो कोंकणी अणकार (8) गौतम बुद्धाच्या धम्मपदाचो मलयाळम अणकार (9) एड्गर अॅलन पो हांगेले नामनेचे गुप्तहेर कादंबरीचो मलयाळम अणकार, आदी.
कामत हांणी वेगवेगळ्या पांवड्या वयल्या जायत्या पदांचेर काम केलां – विज्ञान आनी गणिताचे शिक्षक, जिल्लो शिक्षण अधिकारी, हिंदी शिक्षण अधिकारी, रामवर्मपुरम हिंदी प्रशिक्षण संस्थेचे प्राचार्य, केरळ कोंकणी अकादेमी हे संस्थेचे अध्यक्ष (1985- 2001), केंद्रीय साहित्य अकादेमीच्या कोंकणी सल्लागार मंडळाचे वांगडी (1998- 2002), सुकृतींद्र प्राच्यविद्या संशोधन संस्थेच्या कोंकणी अभ्यास मंडळाचे वांगडी, आदी. 2003 वर्सा गोंयांत आयोजीत केल्ल्या सोळाव्या अखील भारतीय कोंकणी साहित्य संमेलनाचें तांणी अध्यक्षपद सांबाळिल्लें. 2000 वर्सा केंद्रीय साहित्य अकादेमीचे वतीन तांच्या सन्मानार्थ पणजे अकादेमीची ‘MEET THE AUTHOR’ ही कार्यावळ घडोवन हाडिल्ली.
कामत मामाच्या सांगातांत एक ल्हानशी कोंकणी मार्गदर्शिका तयार करपाचें भाग्य म्हाका मेळिल्लें. ‘कोंकणी बरयतना’ नांवाचें तें पुस्तक एर्नाकुलमचे सुकृतींद्र प्राच्यविद्या संशोधन संस्थेन 2001 वर्सा उजवाडायलें.
‘लिपी, एक शास्त्रीय चिंतन’ नांवाचें तांचें नामनेचें पुस्तक 1986 वर्सा केरळ कोंकणी अकादेमीन उजवाडा हाडिल्लें जाल्यार ताची सुधारीत आनी वाडयिल्ली आवृत्ती 2015 वर्सा पी. जी. कामत फावंडेशन हांणी उजवाडा हाडली. त्या पुस्तकाचो इंग्लीश अणकारूय 2015 वर्साच उजवाडा आयलो. तो इंग्लीश अणकार तर हांवेंच केल्लो आनी मंगळूरच्या ‘कोंकणी भास आनी संस्कृती प्रतिष्ठान’ हांणी उजवाडायल्लो.
तांचे ‘संध्यावंदनादी’ हें मलयाळम पुस्तक भोवच लोकप्रीय जालें आनी ताच्यो खूब आवृत्ती प्रकाशीत जाल्यो. ‘श्रवोण’ ह्या कोंकणी लोकगीता वयर तांणी इंग्लीश भाशेंत बरयल्ली व्याख्याय खूब विख्यात जाली. केरळ कोंकणी अकादेमीच्या ‘दिवटी’ नांवाच्या देवनागरी कोंकणी म्हयनाळ्याचे ते संपादक बी आशिल्ले.
‘पवळीं’ आनी ‘ओळख’ ह्या दोन संग्रहांनी कामत मामाची कोंकणी कविता वाचूंक मेळटा. तांगेल्या ल्हान ल्हान कवितांचो पयलो संग्रह ‘पवळीं’ 2003 वर्सा एर्नाकुलमांत तांचे हाजिरेंतच प्रकाशीत जाल्लो. त्या वेळार ते माचयेर तांचे कवितेची वळख दिवपाचें भाग्य म्हज्या वांट्याक आयिल्लें. केरळांतल्या कोंकणी काव्याक विविधतायेचे आनी विपुलतायेचे विशय वळख करून दिवपी आधुनीक कवी म्हणल्यार कामत माम हें सांगपाक म्हाका कसलोच संकोच ना. बऱ्याच काळांनी हांगची कोंकणी कविता चड करून घरगुती आनी धर्मीक वातावरणा पुरतीच मर्यादीत राविल्ली.
तांच्यो उरिल्ल्यो सगळ्यो काव्यकृती एकठांय करून ‘ओळख’ हो संग्रह तांच्या मरणां उपरांत उजवाडा आयलो. हें पुस्तक 2011 वर्सा एर्नाकुलमांत घडयिल्ल्या पी. जी. कामत स्मृती सुवाळ्यांत प्रकाशित जालें. त्या पुस्तकाक प्रस्तावना बरयल्ले बाब उदय भेंब्रे त्या वेळार मुखेल सोयऱ्याच्या नात्यान उपस्थीत आशिल्ले आनी तांणीच मूलस्वर भाशणूय केल्लें.
पी. जी. कामत फावंडेशनाल्या ‘दीपांकूर’ ह्या वर्सुकी नेमाळ्याचो पयलो अंक (2012) हांवें संपादीत केल्लो आनी तो सर्गेस्त पी. जी. कामत हांच्या बहुआयामी व्यक्तिमत्वाकूच समर्पित केल्लो. मंगळूरु विश्व कोंकणी केंद्रांच्या कीर्तिमंदिरांत (www.vishwakonkani.org/hall-of-fame) कामत मामाचें पोर्ट्रेट प्रदर्शीत केलां. सर्गेस्त कामत मामा विशीं चड म्हायती, फोटो आनी व्हिडियो खातीर वाचकांक www.pgkamathfoundation.com ही वेबसायट पळोवं येता.

शरतचंद्र शणै
9495093380