पावसाचो सांवार कित्याक ?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

केंद्रीय गृह मंत्री अमीत शाह हांणी दिल्ले म्हायतींतल्यान वायनाडाक प्रमाणा परस चड पावस पडटलो हाची राज्याक शिटकावणी मेळिल्ली. एखाद्राे, दुसरो अदमास फाटल्यान फुडल्यान जाता आसलो तरी वेधशाळेन दिल्ल्यो शिटकावण्यो खऱ्यो आसतात.

एक तर बेगीन आयलो, जून म्हयन्यांत सर्वसादारण (अॅव्हरेज) पावसा परस कमी, जुलय म्हयन्यांत अती पावसाक अंदूं सांवार कित्याक आयला? परतून एकदां भारतरत्न एम एस स्वामीनाथन हांचे गोंय भेटेची याद जाता. विज्ञान, तंत्रज्ञान, पर्यावरण खात्याच्या जोड पालवान घडोवन हाडिल्ले परिशदेंत वांचिल्ल्या प्रबंधांचो, प्रेझेंटेशनाचो अभ्यास केल्यार जापो मेळटल्यो. फक्त गोंया खातीर न्हय अस्तंत दर्यादेगेर कितें चल्लां? दर्यादेगो, दोंगर, न्हंयो अती पर्यटनांतल्यान पोखरल्यात ताचो फुडार हे परिशदेंतल्यान मांडिल्लो. गोंय विद्यापिठाच्या एखादऱ्या कोनशाक प्रेझेंटेशनां सोदल्यार मेळटलीं. गोंय सरकारांतले मंत्री आलेक्स सिक्वेरा हांचे हाजेरींत जाल्ली ही परिशद फुडाराची वाट दाखोवपी. हे परिशदेक हाजीर आशिल्ले केंद्रीय अधिकारी गंभीर आशिल्ले. दर्यावेळ पर्यटनाची मात्शी कूस बदलिल्ली, मात्सो ब्रेक घेतिल्लो, दोंगर कापप थांबयिल्ले जाल्यार वायनाडा वरीं घडणूक जावची नाशिल्ली.
संसद, गोंय विधानसभेचें कामकाज कांय मिणटां घरा बसून पळयतना उतरांचो शिंवर जाता, नस्त्या डिबेटींनी, वरांचीं वरां उलोवन मूळ विशय कुशीक पडटा अशें दिसून आयलें.
देखीक केरळ, हेर राज्यांतल्यो वायनाडा वरीं घडणुको. दक्षीण, उत्तर गोंयांतल्या कांय कोनशांनी येवपी हुंवार दिल्लींतलें उदक भरप सदचें म्हणून तितले पुरतो बोवाळ करचे परस फाटल्यान लागून हाचे फुडें तसली घडणूक जावची न्हय हे खातीर जतनाय घेवची पडटली.
केंद्रीय गृह मंत्री अमीत शाह हांणी दिल्ले म्हायतींतल्यान वायनाडाक प्रमाणा परस चड पावस पडटलो हाची राज्याक शिटकावणी मेळिल्ली. एखाद्राे, दुसरो अदमास फाटल्यान फुडल्यान जाता आसलो तरी वेधशाळेन दिल्ल्यो शिटकावण्यो खऱ्यो आसतात. त्या शिटकावण्यां कडेन गंभीरतायेन राज्य सरकारां पळयतात, कारवाय करतात हे खातीर केंद्रीय गृह मंत्रालयाक वावुरचें पडटलें.
गोंया वरी राज्यांत कांय शिक्षक, समाज वावुरपी आसात. थळाव्या वाठाराचें, राज्यांचे वायट चिंतपी ते न्हय, ते नित्य परिस्थिती पळोवन बरोवपी. राजेंद्र केरकार, रमेश गांवस, डाॅ. नंदकुमार कामत ह्या समाज वावुरपी शिक्षकां वरी स्थापत्यशास्त्र इंजिनियर डाॅ. पूर्णानंद सावयकार, डाॅ. उल्हास सावयकार हे पर्यावरण अभियांत्रिकीचें उंचेलें शिक्षण आयआयटींतल्यान घेतिल्ले शिक्षकय गोंयांत आसात. एक बसका मुखेलमंत्र्यांनी तांचे बराबर घेवची, केंद्र सरकारा खातीरय ते मार्गदर्शक जावंक शकतात. सरकारी खात्यांत कोनशाक पडिल्लो डाॅ. रघुनाथ माशेलकार समित्यांनी केल्ल्या गोंय 2035 रोडमॅप उस्तून काडचो, वाचन जावचें. वाचनांतल्यान गोंय सरकारक तिगपी (शाश्वत) उदरगतीची दिका दिसतली. कोट्यांनी पयसो रकोवन केल्लो हो रोडमॅप केंद्रीय मंत्री नितीन गडकरी, प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी, गृह मंत्र्यांक दाखोवचो. आमदार दिगंबर कामत मुखेलमंत्री आसतना ह्या रोडमॅपाचो सुरू जाल्लो वावर आदले मुखेलमंत्री मनोहर पर्रीकार सत्तेर येतकीच पुराय जालो, सरकारान तो सकारात्मक नदरेन आपणायलो. तो रोडमॅप चालीक लागल्यार गोंयच्या माथ्यार मोरां पाखां वाडपाचीं आसात. खणी, गोंयचें पर्यावरण, शिक्षण, पर्यटन तशेंच विंगड विंगड मळांक मार्ग दाखोवन दिवपी हो रोडमॅप, गिन्यानांतल्यान बांदिल्लो. त्या रोडमॅपांत आयच्या पावसाचें गुपीत एखाद्रें लिपिल्लें आसतलें.
उद्देगपती श्रीनिवास धेंपे भारतीय उद्देग महासंघाच्या अस्तंत विभागी अध्यक्षपदार 2004 वर्सा आशिल्ले. तेन्ना खणीं विशीं परिशदेंत मांडिल्लो सीआयआयचो रिपोर्ट आसल्यार सरकारान मागोवन घेवचो. न्यायमुर्ती एम बी शाह आयोगाच्या रिपोर्टाचेर एकच नदर केंद्र सरकारान भोंवडावची. सीआयआयची परिशदय आदले मुखेलमंत्री पर्रीकार हांच्या सरकारा वेळार, तांचे हाजिरेंत जाल्ली.
मनीस जिणेचें मोल दोन लाख? पांच लाखांनी जावचें ना. केरळ, उत्तरांचल, पूर्वांचलांतल्या उदरगतींतल्यान पर्यटनाक नवी दिका मेळ्ळ्यार ते उदरगतीक अर्थ उरतलो. उदरगत मनीसजीण सोंपोवपी, लुकसाण करपी आसची न्हय. आयज भारत महासत्ता जाता अशें सांगपी विदेशांतले भारतीय एकठावपाक लागल्यात, 2020 वर्सा भारत महासत्तेचें गणीत डॉ. माशेलकार हांणी मांडिल्लें तेंय गोंयांत, विचार महोत्सवांत, कला आनी संस्कृती खात्याच्या. संकश्टां, अरिश्टांतल्यान वाट दाखोवपाची तांक त्या रोडमॅपांत आसा. फाटीं फुडें जालें तरी डाॅ. माशेलकार हांणी मांडिल्लें गणीत सत जातलें हातूंत दुबाव ना. अंदूंचे लोकसभा वेंचणुके उपरांत केंद्र सरकार गंभीर जातना दोनूय वटेनच्यान फातरार फातर शेंवटितात तें कित्याक? फातरार फातर घासल्यार उजो पेट्टा, लुकसाण आळाबंदा हाडप थंयच उरता हें मतींत घेवन खासदार, आमदारांनी वावरांत बुडचें पडटलें.
पावस एकाच वाठारांत व्हड प्रमाणांत पडटा तेन्ना सरभोंवतणच्या वाठारांची पळोवणी करून अचूक म्हायती दिवपी सॅटलायट प्रतिमा मेळपाक लागल्यात. फाटल्या वर्सा भितर सॅटलायट तंत्रज्ञानांत जाल्ले उदरगतींतल्यान मेळिल्ले म्हायतीचो उपेग केल्यार लुकसाण उणे जावंक शकता, मनीस जीण वाटावपाक आदार मेळटलो.
गोंयांतले वेधशाळेंत डाॅप्लर रडार आशिल्ल्यान मुंबय, कोंकण वाठाराकय संकश्टाची बेगीन शिटकावणी मेळटा. विस्वास दवरून शिटकावणीचे सुवातींनी उपाय केल्यार, निर्णय बेगीन घेतल्यार लुकसाण उणें जातलें.
सरकारान आपत्ती, संकश्टांक मजत करपी वेवस्थापन यंत्रणा, आपमजत पंगडांची बांदावळ करपाक जाय. त्या पंगडांत फक्त प्रशिक्षण घेतिल्ले, अणभवी न्हय तर उजो पालोवपी दळा पासून पेंवप, बोटी चलोवप, मनीसजीण वाटावपाक शिकिल्ले आस्पावन घेवचे. आपत्ती खंयचे सुवातेंत आयल्या तें सांगपी तंत्रगिन्यान आसलें तरी आपत्ती वेळार तंत्रगिन्यान गोठेता तेन्ना थळावे धांवतात.
दोंगर कातरपी केंद्र सरकाराच्यो यंत्रणाय आसतल्यो, गोंय सरकाराक विस्वासांत घेनासतना ह्या यंत्रणांनी केल्ल्या कामकाजाची म्हायती केंद्र सरकाराक धाडची. तिळारी वा उत्तर गोंयांतल्या धरणांतलें उदक सोडिल्ल्यान लागसारचे गांव बुडटात जाल्यार गांवांचें पुर्ननिर्मणेचो, पुर्नवर्सनाचो अभ्यास जावचो. वर्सावळी प्रमाण हुंवार येतले वतले, मजत मेळटली. हुंवार आडावपा पासत वण्टी बांदल्यो तरी त्यो पडपाची शक्यताय आसा. ते खातीर कामकाज अभियांत्रिकी, विज्ञान, पर्यावरण तज्ञांची मजत घेवनच करचें. पुनर्विकासाचें नवें शास्त्र शारांचे पुनर्निर्मणे पासत उपेगांत हाडटना फाटल्यो चुको सुदारपाची मोख तज्ञां मुखार दवरची.
स्मार्ट सिटी खाला जावपी उदरगतींतल्यान न्हंयो रुप, मार्ग बदलतात? पर्यावरण, वातावरण कार्यकर्त्यांची नदर वेगळी आनी तज्ञांचे विचार दुसरे आसल्यार दोनूय विचारांक सांगड घालपी सरकारी पांवड्यार उंचेले अधिकारी आसात? त्या अधिकाऱ्यांक, समितीच्या मुखेल्यांक विज्ञान, तंत्रगिन्यानाचें शिक्षण आसा?
दर्यावेळांक वंय घालपाच्या विचारांकय शिक्षणांतल्यान बळगें मेळ्ळ्यार ती तिगतली. वेधशाळेच्यो सदच्यो खबरो, मौसम अॅप पळोवपी, खबर वाचून यंत्रणांक जाग हाडपी जिल्होधिकारी, उपजिल्होधिकारी रातदीस काम करतात? हुंवारा आदीं गांवांक जागयतात? मनीसजीण, घरां, घरांतलें सामान वाटायतात? तोय वावर मुखेलमंत्री, मुखेल सचिवांक करचो पडटा? गोंया सारकें ल्हान राज्य लोकसंख्येन व्हड जातना चार जिल्हे आतां मेरेन जाले ना, ते खातीर येवजण मुखार व्हरची. सत्तेच्या विकेंद्रीकरणांतल्यान उदरगतीचे नवे पांवडे दिसतले. त्या त्या जिल्हो पांवड्यार राबित्याक आशिल्ल्या सरकारी कामगारांक जिल्ह्यांतल्या कार्यालयांनी धाडचे. पयलींची कामगारां खातीर आशिल्ली नेमावळ बदलपाक केंद्र सरकाराची मान्यताय घेवपाकय म्हयने वतात आसत जाल्यार तें प्रधानमंत्र्यांक कळोवचें. फ्लेक्सिबिलिटी – लवचीकताय मनां, मतां जिखपाचींच न्हय जाल्यार उदरगतीची चावी कित्याक जावची न्हय?
सत सांगल्यार थोडे दुखावतले, सत कोडू आसता. तें पचोवपाची, नवे दिके कडेन पळोवपाची तांक सरकाराक विकेंद्रीकरणांतल्यान मेळटली.

सुहासिनी प्रभुगांवकार
9881099260