भांगरभूंय | प्रतिनिधी
कालचो निसुवार्थीपणा आयज उरूंक ना, शिक्षणांतल्यान उदरगत जाल्या, उदरगतीचीं पावलां मारतना अस्तंत घाटादेगेर आशिल्ल्या गोंयच्या वांठाराची परिस्थिती कितें आसा?
ज्येश्ठनीत 4
हवामानशास्त्रांतले बदल, मान्सूना आदल्या पावसाचे बदलपी शास्त्र, 2024 वर्सा शिंयाळ्या ऋतुमानांत बदलांतल्यान दिसतालें. भारतीय हवामानशास्त्र (मौसम विज्ञान) वेधशाळेंतले गणीतज्ञ गणितां बदलतात. मान्सूनपूर्व पावस प्रमाणा भायर पडिल्ल्यान पावसाचे थेंब वेधशाळा मेजता. आधुनीक रडारां, सॅटिलायटस, म्हायती तंत्रज्ञान, ए आय चो उपेग पडिल्ल्या पावसाची म्हायती लोकांमेरेन पावपाक जाता. जण एकल्यान ती समजून घेतल्यार, एकल्यान दुसऱ्याक सांगल्यार पावसांत जावपी मनीसजीण, साधनसुविधांचे लुकसाण वाटावप शक्य आसा. एका तेंपार शेतकार तीच माह्यती एकामेकांक कुरवांनी, आवाजांतल्यान दिताले, तीच ज्येश्ठनीत एकवटाची. धर्म, जात आशिल्ली पूण ती पोटांत दवरुन मनीसपणांतल्यान एकामेकांचो संकश्टावेळार आधार घेवप हें घराबे, शाळेंतलेंय शिकोवपाचें तंत्र. तीच ज्येश्ठनीत, समाजमन सुदारप, समाजहीत मध्यबिंदू धरप.
पावस खूब पडल्यार वाज येता, बेगीन वचचो अशेंय दिसता. पावसाचे ऋतुमान बदलतना शाळा, विद्यालयां म्हाविद्यालयांचें वेळापत्रक बदललां, बदलता, बदलतलें. पुराय अभ्यासाउपरांत ती बुन्याद घाल्या.
पावसांतल्यान वर्सभराचें अन्नशास्त्र किल्लता, पावशी वारो शेतकाराक खोस दिवपी. शेतकारांचे नवे पिळगेन शेतांत आधुनिकता हाडटना ज्येश्ठनीत समजून घेवची. अन्नशास्त्राचें मोल तांकां होल्मतलें, म्हारगाय आळेबंदा येतली. बदलपी अन्नशास्त्र, अन्ननीतीचो अभ्यास जावचो.
पावसाळें ऋतुमानच म्हत्वाचें मनीसच न्हय जाल्यार मोनजातीकय, त्या अर्थान पावस ऋतूंचो राजा. फाटल्या सप्तकांत पावसाच्या थेंब्या वांगडा मळबांत इंद्रधोणू दिशिल्लें तेन्नाच पावस लागीं येता हाची जाणवीकाय जाली. भारतीय हवामानशास्त्र वेधशाळा ते विशीं सदांच म्हायती दिता. ते म्हायतीचेर नदर माल्ल्यार आदलेरातीं – दिसाची अचूक वत, पावस, वाऱ्याची माह्यती मेळटा. अदमास 5 टक्के चुकत. अंदमानांत मान्सून बेगीन आयला, केरळांतूय पावला. म्हणटकच गोंयांतय 5 दीस आदीं मघा नक्षत्राचेर घन बरसे, मेघा रे मेघा, गीतांची याद करुन दिवपी पावसाचे दीस येतले. रात दीस थांबनासतना पावस पडटलो, शेतां, न्हंयो, तळ्यो, बांयो, झरे उदकान उपाट भरून व्हांवतले.
पावस म्हणल्यार उदक, पावस म्हणल्यार अन्न, तीच तर जीण. पावस आयलो नाजाल्यार शेतां भाटांनी बीं घालप, किल्लप, रोप लावप, रोपां धोलप, पांचवींताल्ल कणसां धरप कशें जातलें? पावस केन्ना लागतलो तें भारतीय हवामानशास्त्र शाळा सांगता. पावस घसघशांनी येतलो, पावसाचें प्रमाण उणे जातलें, वाऱ्याची दिका आनी गती कमी चड आसतली, उदकाळ वाठारांत कितें जातलें? उदक खंय भरतलें? तें आयएमडीचे वॅबसायटीच्या माह्यतीची बारीकसाण घेतल्यार कळटलें. अरिश्ट वेवस्थापन विभागांतलो एक अधिकारी तो वावर करुंक शकता, तेखातीर खासा शिक्षणाची तजवीज जाय. खासा शिक्षण घेतिल्ल्यांक, शिक्षणाचो, अणभवाचो, गिन्यानाचो उपेग करुन समाजाक सुदारतल्यांक गिन्यांनी म्हणप समा जातलें, तीच ज्येश्ठनीत.
कालचो निसुवार्थीपणा आयज उरूंक ना, शिक्षणांतल्यान उदरगत जाल्या, उदरगतीचीं पावलां मारतना अस्तंत घांटा देगेर आशिल्ल्या गोंयच्या वांठाराची परिस्थिती कितें आसा? त्या वांठारांतले मुळचे नागरीक हेर वांठारांनी गेल्यात, शिक्षण आनी नोकरी, वेवसायापासत? अस्तंत घाट म्हणल्यार जीवसंपदा, जैवविविधता. रानवटी जीवीत आनी मनीसजीण हांचेभितल्लें नातें सैमाचेर सैमीक आनी मनशान हाडिल्ल्या अरिश्टांनी शेणटा? अस्तंत घाट म्हणल्यार सैमाची व्हड देण, आमचे भांगरभूंयेचें पर्यटन, शेतकामत वेवसाय ह्या घाटाचेर निंबून आसा. उदरगतीचीं पावलां मारतना अस्तंत घाटांतली सैमसंपदा तोडल्या जाल्यार ती परतून किल्लोवप कशी? तें तोडटल्यांक खबर आसचें. तेच सैमसंपदेंत हवामानशास्त्र, उदकाचें मूळ लिपलां.
पावसांतल्यान किल्ललें अन्नशास्त्र दसरो, दिवाळी मेरेन तिगता. पावस सोंपतना येवपी शिंयाळ्यां ऋतुमानांत 2024 वर्सा बदल दिसले. शिंयाळे दीस उणें जाल्ले, शीं उणें पडिल्ल्याची जाणवीकाय जाली, परिणाम आंब्या पणसाचेर जाला. त्या बदलांचो अभ्यास केल्लो जाल्यार न्हंयां लागसाल्लो वाठार तापता, दर्यापोंदा म्हेळ आसा, तातूंतल्यान उश्णताय वाडिल्ल्यान पावस बेगीन आयला हें कळटलें. मान्सूनपूर्व पावस नाका तितली थंडसाण हाडटा जाल्यार मान्सूनात हवामान आनीक बदलिल्लें आसतलें. कुपां (ढग) कितलीं वेगीं धांवतात तें पळेल्यार शिंयाळ्या ऋतुमानात व्हड बदल जातले काय ना तें ज्येश्ठ सांगूक शकतले. मळबशास्त्राक गणिताची जोड दिवपी शास्त्रज्ञ डॉ. जयंत नारळीकार हांच्या पुस्तकांनी फुडारांतल्या बदलांची म्हायती दिल्ली आसत व्हय? डॉ. नारळीकार भारताचें नखेत्र, मळब आनी भूंयेतल्या गर्भाच्या शास्त्राचो तांचो अभ्यास देसाक नखेत्रांगणात घेवन गेल्लो. ताका जोड मेळिल्ली दर्याशास्त्राची. गोंयचे राश्ट्रीय दर्याविज्ञान संस्थेंत लागसल्ल्यान जाल्ली तांची वळख, व्याख्यान आमकांय अभ्यास करुंक लावपी.
सुहासिनी प्रभुगांवकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
