पानांचो विडो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

हिंदू धर्मांत जायत्यो प्रथा परंपरा, रिती रिवाज आसात. ह्या सगळ्यां फाटल्यान ल्हान वा व्हड कारणां आसात. हीं कारणां मनीस कुळाक खूब फायदेशीर आसात. पुजेंत वापरपाच्या साहित्यांतली एक म्हत्वाची वस्त म्हळ्यार विडो. हिंदू धर्मांतली खंयचीच विधी विड्या शिवाय जायना. विडो वा पान सुपारी खंयच्या काळार थावन देवकार्यांत वापरपाक सुरवात जाली हाचो संदर्भ मेळना. भारताच्या स्वताच्या आयुर्वेंद शास्त्रांत पान सुपारीचो आयुर्वेदीक वखदी वनस्पत म्हण उल्लेख मेळटा.
सुपारेक संस्कृतांत पुगी फळ म्हणतात. पुजेंत देवकार्यांत वापरतना अख्खी सुपारी वापरतात. खावपाक वापरतात त्यो सुपारी व्हडल्यो आसतात आनी देवकार्यांत वापरतात त्यो सुपारी आकारान ल्हान आसतात. देवाक पान सुपारी (विडो वा तांबूल) अर्पण करपाचो एक म्हत्वाचो विधी. वेगवेगळ्या देव देवतांक पान विडो अर्पण करतात आनी पान विडो अर्पण करपाची ही भारतीय हिंदू संस्कृतीची खूब पोरणी प्रथा. देव देवतांचे आशिर्वाद घेवपाक पान विडो अर्पण करतात. देवाक शरण वचपाची ही एक तरा. धर्मीक शास्त्रांत सुपारी एका पवित्र गजाल. सुपारी सोंपे तरेन भक्तांचें आनी देवाचें नातें निष्ठेन आनी घटमूट नातें सोंपेपणी जोडटा. हवन वा कसलोय यज्ञ करतना खावंचें पान वा सुपारी हवनाच्या उज्याक अर्पीत करतात.
पान आनी सुपारी एकठांय जरी देवकार्यांत वापरतात तरी पूण दोनूय गजालींक एक वेगळेंच म्हत्व आसा. म्हादेवाचे पुजेंत सुपारेक खूब म्हत्वाची मानतात. देवाक उदक, पंचामृत, वस्त्र आनी धन अर्पण केले उपरांत सुपारी अर्पण करतात. देवाक जानवें घालतना सुपारी घालूं येता. देवाची थापणूक करताना सुपारेची थापणूक करतात. देवाची म्हुर्त ना जाल्यार सुपारी त्या जाग्यार वापरूं येता. सुपारी ब्राम्हण, वरुणदेव, इंद्रदेव, यमदेव हांचें प्रतीक म्हण मानतात. देव तशेंच राहू, केतू, मंगळ आनी सुर्या सारकील्ल्या ग्रहांचें प्रतीक म्हण मानतात. सुपारी मनशांचें प्रतीक म्हण मानतात. कांय वेळार कांय धर्मीक कार्यांनी वा पुजा करतना लागींच्या सोयऱ्यांची गरज पडटा. त्या वेळार सुपारेच्या रुपान पुजे वेळार वापरूं येता. व्हंकले वा न्हंवऱ्याक आवय ना जाल्यार आवयचें प्रतीक म्हण बापूय सुपारी आडवलाक बांदतात लग्नकार्याच्यो सगळ्यो रिती सोंपसर बांदून दवरतात. देवाक सुपारी अर्पण करप म्हटल्यार आपल्या भितरली न्हयकारात्मक शक्त ना करप आनी आपल्या भितर आसललें गर्व सोडून दिवप. श्री देव गणपतीचे आशिर्वाद आनी माता लक्ष्मीचे आशिर्वाद सुपारी पुजेंत वापरतात. हवन वा यज्ञ जाल्या उपरांत सुपारी प्रसाद म्हण दितात. कसलोय देवकार्याच्या वेळार संकल्प करताना सुपारी वापरतात. पुजाऱ्याक दक्षिणा दिताना सुपारी वांगडा दितात.
जितलें म्हत्व देवकार्याच्या वेळार सुपारेक आसता तितकेंच खावंच्या पानाक आसता. देवकार्यांत पान आनी देवांक पान अर्पण करपा फाटल्यान एक आख्यायिका आसा.
सागरमंथनांतल्यांत अमृत भायर सरल्या उपरांत श्री देव विष्णून मोहिनी रूप घेवन अमृताचें वाटप केलें. कळसांत थोडें अमृत उरलें. उरलेलें अमृत विष्णू रुपी मोहिनीन थंयच उबो आसलल्या नागराज नांवाच्या हतयाक बांदपाच्या खुटा कुशीक व्हरून दवरलें. थोड्याच दिसांनी त्या अमृतांतल्यांत एक वाल भायर सरली आनी नाग सोरपा सारखी रोकडीच मांडवार सगळ्याक जाली. पांचवी चार पानां पळोवन सगळ्या देवांक खूब उमेद जाली आनी हे वालीक देवांनी नागवेल म्हण संबोधन केलें. जेवल्या उपरांत ह्या पानांचो विडो करून सगळे देव खावपाक लागले. हीं पानां अमृताच्या कळसांतल्यान भायर सरिल्ल्यान ह्या पानांनी भरपूर म्हत्व जोडलें आनी प्रत्येक देवकार्यांत पानांचो वापर जावपाक लागलो. खावंच्या पानांच्या एका तोंकार लक्ष्मी आसता, पानाच्या उजव्या वटेन ब्रम्हदेव, पानाच्या मदीं सरस्वतीचो वास, दाव्या वटेन देवी पार्वतीचो वास आसता. पानांच्या ल्हान देठांत श्री देव विष्णूचो वास आनी पानाच्या फाटले वटेन चंद्रदेवाचो वास आसता. पानाच्या दर एका भागांत परमेश्वराचो वास आसता. पानाच्या सकयल्या पोंता वटेन यमदेवाचो वास आसता आनी देठांत गर्व आनी दरिद्र लक्ष्मी वास करतात म्हण पान खातना पोंत आनी देंठ काडून उडयतात.
देवाक पान सुपारी (विडो वा तांबूल) अर्पण करप ही एक म्हत्वाची विधी. वेगवेगळ्या देव देवतांक पान विडो अर्पण करतात आनी हिंदू संस्कृतींतली ही एक खूब पोरणी प्रथा. भारतीय खाद्य संस्कृतीचें पान मुखेल भाग. जेवण जाले उपरांत तोंडाची रूच सांबाळपाक पान खातात. विड्याच्या पानांचें शुभ प्रतीक आनी चमत्काराचें अशे आयुर्वेदीय गूणाक लागून पानाक हिंदू धर्मांत एक विशेश आनी म्हत्वाचें स्थान आसा. पुर्व दिकेन वा उत्तर दिकेन पानाचें पोंत येता तशें दवरून देवाक तांबूलाचो नेवैद्य दाखोवपाचो आनी मागीर खावपाचें. शूभ कर अशीं खावंची पानां मंगळार आनी शुक्रार ह्या दिसांनी घराभायर वचपाक दिवंक जायना. भारतांतल्या सगळ्या धर्मांनी पानांक म्हत्व आसा.

प्रिता परब