पर्यावरण आनीभलायकेचो लागींचो संबंद

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

प्रक्रिया केल्ल्या आनी पॅक केल्ल्या पर्यायां परस थळावीं, हंगामी खाणां वेंचून काडल्यार आमी भलायकेन बरे उरतात.

सोबीतकाय आनी सांस्कृतीक समरसतायेची भूंय आशिल्ल्या गोंयान 23 सप्टेंबराक धारगळच्या अखिल भारतीय आयुर्वेद संस्थेंत (एआयआयए) 10 वो आयुर्वेद दीस घडोवन हाडलो. गोंयची जैवविविधताय आगळी आनी ताचे संस्कृतीक परंपरेंत ती खोलायेन रुजल्या. सैमा कडेन सुसंवादातल्यान पिळग्यांन पिळग्यो तिगून उरल्या. गोंयांत एआयआयएची स्थापणूक ह्या सैमीक दायजाक एकदम पूरक थारता, कारण ही संस्था आनी गोंयची जैवविविधताय एकठांय येवन लोकांची भलायकी वाडोवपा संबंदांत एक आदर्श घालून दिता. ह्या वर्साच्या आयुर्वेद दिसाचो विशय- आयुर्वेद फॉर पीपल अॅण्ड प्लॅनेट असो आशिल्लो.
आयुर्वेद हो वैजकी पद्दती परस खूब वेगळो आसा. पर्यावरणाच्या बऱ्यापणा कडेन आमचे भलायकेचो खोलायेन संबंद आसा हें शिकोवपी ही एक जिणे पद्दत. ‘लोक–पुरुष सम्य’ ही पुर्विल्ली संकल्पना व्यक्ती आनी विश्व एकामेकांक प्रतिबिंबीत करतात, देखून सैमाचो इबाड जाता तेन्ना लोकांचेरूय ताचो परिणाम जाता. हवामान बदल आनी जिणे पद्दतीच्या विकारांचो हुस्को वाडत आशिल्ल्या काळांत हें चड प्रासंगीक दिसता.
आयुर्वेदाक आर्विल्ल्या विज्ञानांत एकठांय हाडपाचें एक केंद्र म्हूण आयुष केंद्र आपली भुमिका दाखोवपाक लागल्या. एआयआयए गोंय पारंपरीक आयुर्वेदीक बुद्धी आधुनीक तंत्रगिन्याना वांगडा मेळोवपाक वावुरता. पी हे संस्थेन जायते उपक्रम हातांत घेतल्यात. एआयआयए गोंयान पयलींच पाचवें आनी प्लास्टीक मुक्त कॅम्पस सांबाळपाक प्रतिश्ठीत 5 स्टार रेटिंग मेळयलां. ही मान्यताय निवळ आनी भलायकेन भरिल्लें वातावरण तयार करपाचो ताचो हावेस दाखयता.
एआयआयए गोंय परंपरा तिगोवन दवरपी थळाव्या कामगारांक आदार दिता. थळाव्या दायजाची राखण आनी प्रसार करपाक वावुरपी आपमजत गटां कडेन ही संस्था सहकार्य करता. आयुर्वेद दिसाच्या उत्सवा वेळार आपमजत गटंनी ‘राणा भज उत्सव’ उपक्रमांतल्यान खाशेल्या स्टॉलांनी सैमीक रितीन, थळाव्या स्त्रोतांतल्यान तयार केल्लीं उत्पादनां दाखयलीं, थळाव्या समाजाक सशक्त करतना “गोंयचीं मुळां, जागतीक मळार” ही संकल्पना मांडली. एआयआयए गोंयान पर्यटन खात्या वांगडा निरोगी पर्यटनाक चालना दिवपा खातीर एक समजिकाय कबलात करून गोंय भलायकी आनी सुशेग ह्या दोनूय प्रकारां खातीर थळ म्हूण स्थापन केलां. लॅटीन अमेरिकेंतल्या 11 राजदूतांनी हांगा भेट दिवन आयुर्वेदाची संवसारीक आवड आनी आंतरराष्ट्रीय सहकार्याची ताची तांक पळयल्या. 11वो आंतरराष्ट्रीय योग दिसा 650 परस चड लोकांचो आस्पाव करून 100 दिसांच्या कार्यावळींची माळ मनयली आनी राज्यभर समग्र भलायकेचो संदेश पातळायलो.
आयुर्वेदाक खऱ्या अर्थान खाशेली करपी गजाल म्हणल्यार खोल तत्वगिन्यानाक सादें, दिसपट्ट्या वेव्हारांत रुपांतर करपाची तांक. दिसपट्ट्यो नित्यनेम (दीनाचार्य) आनी हंगामी नित्यनेम (ऋतुचार्य) आमच्या जिविताक सैमीक चक्रां कडेन जुळोवन दवरतात, भलायकेक चालना दितात आनी तेच बरोबर धरतरे वयलें वजें उणें करतात. दनपरां जेन्ना कुडीचो पचन उजो (अग्नी) चड बळिश्ट आसता, तेन्ना सैमीक रितीन पचन सुदारता आनी उर्जेचो वापर उणो जाता. प्रक्रिया केल्ल्या आनी पॅक केल्ल्या पर्यायां परस थळावीं, हंगामी खाणां वेंचून काडल्यार आमी भलायकेन बरे उरतात. जायत्या आयुर्वेदीक उपायांत जैवविघटनशील वनस्पती पदार्थ वापरतात, जाका लागून उपचार पर्यावरणाक अनुकूल करतात. अशे तरेन आयुर्वेदांत धर्तरेची जतनाय घेवपाचें रुपांतर स्वताची जतनाय घेवपाच्या प्रकारांत जाता, वैयक्तीक बरी भलायकी आनी पर्यावरणीय जापसालदारकेचो मेळ घालता.
धावो आयुर्वेद दीस फकत एक उत्सव न्हय; तो कृती करपाचो उलो आशिल्लो. मोटसाण, गोडेंमूत, काळजाचें दुयेंस सारकिले जिणे पद्दतीचे विकार व्हड प्रमाणांत वाडत आसात, तशी आयुर्वेदाची समग्र पद्दत वेव्हारीक जापो दिता. आहार, नित्यनेम, भावना आनी सैमा कडेन आशिल्ल्या आमच्या संबंदांत समतोल शिकयता. सैमीक चक्रांक आदर दितात, आनी ताण वेवस्थापन करतात. आमी फकत स्वताची न्हय तर आमचे भोंवतणच्या संवसाराचीय राखण करतात. आयुर्वेदांत सांगिल्ल्या विचारांतलें हें बदल मनांतल्यान जियेवप, सैमा पासून स्वताक वेगळें पळोवपा पसून आमी ताचो भाग आसात हें वळखप.
धाव्या आयुर्वेद दिसा गोंय ही नव्या जागतीक भलायकी चळवळीची सुरवात जाल्या. आमी सगळे मेळून आयुर्वेदांतल्यान एक फुडार तयार करूंक शकतात जंय वैयक्तीक निरोगीपण आनी पर्यावरणीय टिकावूपण हातांत हात घालून चलतात, फुडल्या पिळग्यांक बरी भलायकी दितात.

डॉ. भरत कृष्ण खुंटिया
सहाय्यक प्राध्यापक, अ. भा. आयुर्वेद संस्था, धारगळ