भांगरभूंय | प्रतिनिधी
देश आनी विदेशांतल्या कांय लोकांक गोंय म्हणजे फक्त दर्यावेळो आनी रातीचें पार्टींनी गजबजिल्लें राज्य अशें दिसता. गेल्ल्या कांय वर्सांनी गोंयचीं “पार्टी हब” म्हणून एक स्वतंत्र प्रतिमा तयार जाल्या. तिका लागून, समृद्ध संस्कृतायेन नटिल्ले हे गोमन्त भुमीचेर खंय तरी एक काळें खत लागिल्ले वरीं जालां. पुण ह्या पार्ट्यांच्या भायर लेगीत गोंयची एक शांत, सुंदर आनी मोत्या सारकी पवित्र अशी एक वळख आसा. जी पुरायपणान संस्कृतायेन आनी गोंयच्या दैवी देवळां वांगडा नटल्या. ह्या देवळांनी जावपी प्रत्येक सण आमच्या जाण्ट्यांच्या दूरदृश्टी आनी संस्कृती खातीर केल्या निस्वार्थ सेवाभावाची साक्ष दितात. ते फक्त परंपरेचें दायज न्हय, तर नवे पिळगेक प्रेरणादायक दायज सांगपी माध्यम जावन आसा.
हातूंतलेंच एक भव्य देवूळ म्हणजे श्रीशांतादुर्गा कुंकळीकान्नीचें, जें फक्त आपल्या वास्तुशिल्पाचें सोबीतकायेक लागून न्हय तर थंय जावपी उत्सवां खातीर फामाद आसा. हातूंतलो एक उत्सव म्हणल्यार जात्रा. जात्रा म्हणल्यार फक्त देवळा भोंवतणची फेरी वा दीस भर चलपी विधीय न्हय तर, जात्रा हो आमच्या काळजाक स्पर्श करपी उत्सव- आनी श्री शांतादुर्गा कुंकळीकान्न देवीची जात्रा ही गोंयच्या सांस्कृतीक जिणेचें काळीज जावन आसा.
जात्रेचो प्रत्येक क्षण हो नातेसंबंध घडोवपी आसता. देवीची रथांतल्यान मिरवणूक जाता तेन्ना थंय केवळ लोकांच्या मनाची एकजूट दिसना, तर जमिल्ल्या प्रत्येकाच्या मनांत श्रद्धेचो एकवट आसता. त्या खिणाक पळोवपी प्रत्येक जाण तातूंत मनान वांटेकार जालो आसता.
श्री शांतादुर्गा कुंकळीकान्न देवळाचो इतिहास, सोळाव्या शेंकड्यांतल्या पुर्तुगेज सत्तेच्या काळा कडेन गुंथिल्लो आसा. ह्या काळांत पुर्तुगेज राजवटीन धर्मांतर सुरु केले आनी देवळा नश्ट करपाचो आदेश दिलो. मूळ कुंकळे आशिल्या ह्या श्रीशांतादुर्गाच्या देवळाक धोको निर्माण जालो आनी देखून देवीचे राखण करपाक कुंकळींतल्यान तें फातर्प्यां गांवांत स्थलांतरीत केलें. फुडले पिळगेक देवीची पूजा करपाक आनी धर्माक पाळो दिवंक मेळचो म्हणून आमच्या पूर्वजांच्या अफाट त्याग आनी समर्पणांतलयान हे स्थलांतर सुनिश्चीत जालें. देवीची जात्रा ही परंपरा चालू दवरून ह्या इतिहासाची याद परत परत करीत रावता.
ही जात्रा पौष शुद्ध पंचमीक सुरु जाता आनी पौष शुद्ध दशमीक सोंपता. उत्सवाची सुरवात महाभिषेकान जाता आनी उपरांत फातर्पेच्या थळाव्या देसाय खातीर आमंत्रण आनी मान सुवाळो अधिकृतपणान सुरू जाता. उपरांत श्री खंडोबाची मूर्त पालखेंत बसोवन ताची मिरवणूक काडटात. त्याच बरोबर मळकर्णेचे थळावे लोक पारंपारिक पेरणी जागर सादर करतात.
दुसऱ्या दिसा म्हणजे पौष शुद्ध षष्ठी दिसा रातीची अंबारी रथांत देवीची मिरवणूक काडटात. तिसऱ्या दिसा पौष शुद्ध सप्तमीत सकाळीं महाभिषेक आनी सांजवेळार संस्कृतीक कार्यावळ आसता. ह्या दिसा देवीची मिवणूक फुलां रथांतल्यान जाता. तर चवथ्या दिसा म्हणजेचे पौष शुद्ध अष्टमी दिसा श्रींची विजय रथातून मिरवणूक आसता. आनी पौष शुद्ध नम म्हणजेच पांचव्या दीस देवीचो महारथ आसता. हो रथ सजोवपाक थळावे च्यारी आनी चितारी समाज उमेदीन वावुरतात. हो रथ प्रत्येक भावीकांचें आकर्शण थारता. पौष शुद्ध दसम हो निमाणो दीस उस्किणीच्या जागरान सोंपता.
जात्रेंत साभार तरांतराचीं फेरी येता. कपडे, खेळणी तर जालीच पूण पारंपारीक खाजे, आयदनां, लाकड़ा वस्तू लेगीत पळोवंक मेळटा. ही फेरी गोंयच्या चिरकालीन वारशाची जाणीव करून दिता. हे जात्रेचे पांच दीस सोंपले उपरांत लेगीत फुडले पंदरा दीस तरी हे देवूळ भक्तीचें केंद्र उरता आनी फेरयेंत लेगीत गर्दी उरता. ह्या वेळार भक्तांनी केल्या भांगराचे अलंकार, कपडे, मोलादीक वस्तूंची पावणी जाता आनी ह्या निधींतल्यान देवळाचो वर्सुकी खर्च जाता. आगळी गजाल म्हणल्यार हे पावणेक कुळाव्यांक (देवळाचें म्हाजन वा मूळ समाजांतले वांगड्यांक)वाटो घेवंक मेळना.
श्री शांतादुर्गा कुंकळीकान्न देवीची जात्रा म्हणजे सांस्कृतीक समृद्धीचे एक उदाहरण. ही जात्रा फक्त धार्मिक श्रद्धेपुरती मर्यादीत न्हय तर स्थानिक वेवसायांक फाटबळ दिवपी, पर्यटकांक आकर्शित करपी आनी परंपरेचो अभिमान जागोवपी एक उत्सव.
सनिशा फळदेसाय
83789 81196
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
