भांगरभूंय | प्रतिनिधी
दिवाळी पांच दिसांची परब. जाची सुरवात धनत्रयोदशीन जाता आनी भाऊबिजेन सोंपता. हे पांच दीस म्हणल्यार धनत्रयोदस, ल्हान दिवाळी (नरक चतुर्दस), लक्ष्मीपुजन, पाडवो आनी भाऊबीज. धनत्रयोदस हो दिवाळेचो पयलो दीस. नरक चतुर्दस हो दुसरो दीस. लक्ष्मीपुजन हो तिसरो आनी मुख्य दीस, जो कार्तिक म्हयन्यांतले उमाशेक येता. पाडवो हो चवथो दीस आनी भाऊबीज हो दिवाळेचो निमाणो दीस.
दिवाळी ह्या नांवांतूच उमेद आसा, आनंद आसा. शुभसूचक रांगोळी, वायट प्रवृत्तींक पयस धाडपी आकाशदिवो आनी काळोख पयस करून आयुश्यांत उजवाड पातळावन आमकां आनंद दिवपी पणट्यो हीं दिवाळेचीं खाशेलपणां.
शरद रुतूचो आनंद मनांत घेवन येता ती दिवाळी आमच्या मनांत आनंद जागयता, उमेद वाडयता आनी त्रास, विवंचना कांय खीण विसरायेर घालून सुखाचे कांय खीण भोगूंक शिकयता.
दिवाळी म्हणल्यार दीपावली. दीपावली म्हणल्यार दिव्याची रांक. दिवाळी म्हणली की मनांत समीकरण जुळटा तें दिव्याचें, उजवाडाचें. दिवाळेक घराच्या आंगणांत लिकलिकपी शेंकड्यांनी पणट्यां मुखार मळबांतल्या हजारांनी नखेत्रांचें तेज फिकें पडटा. उजवाडाचें काळखाचेर अर्थात बर्याचें वायटाचेर जावपी जैताचें प्रतीक म्हणल्यार दिवाळी अशें आमी मानत आयल्यात. दिवाळेचे रातीं आकाशदिव्यांत पेटपी मंद पणटेचो उजवाड म्हणल्यार आमचे जिणेचें सार. दिवे लावप वा दिवो पेटोवप ही आमची संस्कृताय. मात आयज ही परंपरा, ही संस्कृताय ना नपयत जावपाचे वाटेर आसा. जशीं गांवां शारां जालीं आनी चाळी फ्लॅटां जालीं तेन्ना आंगणां तर गेलींच पूण त्याच वांगडा परबांचे संदर्भय बदल्ले. परबो मनोवपाच्यो पद्दतीय बदल्ल्यो.
घरांच्या जनेलांचेर, दारांचेर पणट्यो लावप हें हे परबेचें खाशेलपण. पूण काळ बदल्लो आनी दिवाळेचे परबेचें रुपूच बदल्लें. दिवाळे विशींची आदली कळकळ, आदली खोस खंयच्या खंय ना जाली. आदीं लोक घरांघरांनी घरभर मातयेच्यो पणट्यो लायताले, पूण आयज घरभर पणट्यो लावपाक कोणाक उसरपतूच ना. बाजारांत मेळटात त्यो रेडिमेड दिव्यांच्यो माळो, मेणवात्यो वा मेणाच्यो तयार पणट्यो लायल्यो की काम जालें.
आदीं दिवाळेक नवे कपडे घालपाची पद्दत आसली, दिवाळी आयली की आमकां नवे कपडे ही उमेद आसली, पूण आतां नवे कपडे घेवपाक, घालपाक दिवाळेचोच म्हूर्त लागना. सगली मॉलां बाराय म्हयने कपड्यांनी भरिल्लीं आसतात. आदीं दिवाळेक कुडकुड्याचें शीं पडटालें. ह्या शिंयां कुडकुड्यांत भांडांतलें वा बंबांतलें तापिल्लें उदक न्हावप जातालें. आयज तांची सुवात शॉवर, हिटर, गिझरांनी घेतल्या. आमचे भशेन आयज सैमूय मुडी जाला. दिवाळे दिसा केन्ना शीं पडटा आनी केन्ना पावसूय शिंवरता. आदीं दिवाळे निमतान घरचीं सगलीं एकठांय जातालीं, खबरो मारतालीं, हांसतालीं, किटकिट्टालीं, पूण आयज मनशाक दुसर्या कडेन उलोवपाक वेळूच ना. आदीं दिवाळेचे फोव कांय घरांनी कांडटाले. तांची रुचूच वेगळी आसताली. उपरांत फोवाच्यो गिरण्यो आयल्यो आनी आतां तर फोव रेडिमेड मेळटात. घरच्या फ़ोवाच्यो आतां फक्त यादीच उरल्यात.
दिवाळेक कालयिल्ले फोव, रोसांतले फोव, धंयांतले फोव, बटाट फोव, दुदांतले फोव अशे कितलेशेच तरेचे फोव करप जातालें. घरांतलीं सगलीं ह्या फोवांचेर ताव मारताली. आयज दिवाळेक अशे फोव जातात, ना अशें न्हय, पूण आयचीं भुरगीं हे फोव नायलाजान खातात. कारण तांचे जिबेक पॅटीस, पिझ्झा, बर्गर, नूडल्स आनी पुलावाची चटक लागिल्ली आसता. दिवाळेक फोव खावपांतलो आनंद मेळोवचे परस दोन मिण्टांत नाच्च जावपी माराणांची माळ लावपांत आयच्या भुरग्यांक चड आनंद मेळटा. कोंड्यांच्या बडयांनी आकाशदिवे तयार करतना मेळटालो तो सर्जनशीलतायेचो आनंद आयच्या भुरग्यांच्या वांट्याक ना. कारण बाजारांतले रंगयाळे आनी प्लास्टिक आकाशदिवे तांकां आकर्शीत करतात.
आदीं मूठभर पयशांनी पोतयेभर जिनस हाडूंक मेळटाले. आयज पोतयेभर पयशे व्हेल्यार लेगीत मूठभर जिनस मेळनात. आदीं दिवाळेक हातांनी रांगोळी काडप जातालें, आयज रांगोळीचे साचेच मेळटात. तातूंत रांगोळी घाली की रेडिमेड रांगोळी तयार. पूण हातान रांगोळी काडपाची मजा वेगळीच आसताली. आदीं पयशे उणे मेळटाले पूण त्या पयशांक खूब मोल खूब आसतालें. आयज पयशांचें मोलूच ल्हवू ल्हवू उणें जायत चल्लां. रुपयांनी उलोवपाचे दीस सोंपल्यात आनी लोक लाखांनी, कोट्यांनी उलोवंक लागल्यात. पोतयेभर वस्तूं खातीर शंबरांच्यो कितल्योशोच नोटी मेजच्यो पडटात.
आधुनीक काळांत जिणेंत निर्माण जाल्ले धांवपळीचो आनी दगदगीचो परिणाम हेर परबां प्रमाण दिवाळेचेरूय जाला. परंपरा कुशीन पडल्या. ताची सुवात वेव्हारान घेतल्या. दिवाळेचे परबेचें रुप बदल्लां. दिवाळेंतलें चैतन्यूय उणें जालां. मूळ हेतू आनी उमेदूच ना जाल्या. हिंदूची ही आवडीची परब परिवर्तनाच्या दुश्टचक्रांतल्यानूय सुटूंक ना.
नरकासुराचो वध करून श्रीकृष्णान भक्तांक तांच्या छळांतल्यान मुक्त केले आनी नरकासुराचो अंत केलो. त्या निमतान हो दीपोत्सव मनयतात. दिवाळेक जरी आमी उजवाड पातळावपा खातीर दिवे पेटयतात आसले तरी प्रत्यक्षांत आमचें अंतर्मन बर्या विचारांनी उजवाडान भरपाची गरज आसा. मनांतली कोडसाण ना करून आमी सगल्या वांगडा मोयपासान रावन जीण सुखी करपाची गरज आसा. दिवाळेच्या दिव्यांच्या उजवाडा वांगडा आमच्या मनांतले सद््भावनेचे दिवे जेन्ना पेट्टले तेन्नाच जातीयता, संकुचीतपणा, दुस्वास ना जातलो. म्हणुनूच आयज आमी ही दिवाळी इतले उमेदीन आनी सुखाच्या वातावरणांत मनोवया की फुडल्या वर्सा येवपी दिवाळे मेरेन खोशेचे खीण सासणाचे टवटवीत उरतले. दिवाळी ही परब लोकांक एकामेकांक एकठांय हाडपी आनी जात, धर्म, समाजीक प्रतिश्ठा विसरपाक लावपी परब. अशी ही परब आमचे जिणेंत खोशेचे खीण सोडटा, जाच्या आदाराचेर उरिल्ल्या वर्सभरांतली दगदग, धांवपळ, कश्ट आमी सहज विसरून वतात.
अतुल र. पंडित
9623269013
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
