भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गाढवांच्या काती सळसळावन आनी तातून हेर द्रव्यां घोळोवन हें वखद तयार करतात. तें रगत शुद्ध करपाक, कुडीची प्रतिकार शक्त वाडोवपाक आनी तिचे तरणेपण जतन….
आयज संवसारभर लाखांच्या संख्येनी गाढवांची कत्तल जाता. हजारांनी वरसां सावन मनीस जातीची तरेकवार सेवा करीत आयिल्ल्या ह्या सहिष्णू प्राण्याची आयज काकुळटेणी आवतिकाय जाल्या. गाढवांनी वा खेचरांनी कितें म्हूण करूंकना? तांणी सामानांची हाड- व्हर केल्या. प्रवासी गाड्यो ओडल्यात. शेतांनी साबार वावर केल्यात. इतकेंच न्हय तर झुजामळांचेर लेगीत तांणी जवानांक मजत केल्या. फाटल्या शेंकड्याच्या अंताक घडिल्ल्या कारगील झुजांत जायत्या गाढवांनी लश्करी सामान आनी जखमी सैनिकांक हाड- व्हर करपाचें तोखणायेचें काम केलां. पयल्या संवसारीक म्हाझुजा वगतार जिम्मी नावाच्या एका गाढवान केल्ल्या मोलादीक वावराक लागुन ताचें नांव इतिहासांत अमर उरलां.
पवित्र बायबलांत लेगीत आमकां गाढवाचो उल्लेख जाल्लो दिश्टी पडटा. खासा भगवान जेजू एका गाढवार बसून जेहसालेम नगरांत भितर सरलो म्हणपाचें तातून नमूद आसा. तेच प्रमाण कालरात्री आनी शितलमाता ह्या हिंदू देवींचीं वाहनां गाढवां आसात म्हणपाचें पुराण सांगता.
सध्याच्या जमान्यात गाढवांचे पिढीजात उपेग भोवच उणे जाल्यात. शारीकरण आनी यांत्रिकीकरण हांकां लागुन ही परिस्थिती उप्रासल्या. पूण ह्या जनावरांची मोठ्या प्रमाणार हत्या जाता हाचे मुखेल कारण म्हणचें एका परंपरीक चिनी वखदाची निर्मणी हें आसा. ह्या वखदाक चिनी भाशेत अजीआव (Egiao) म्हण्टात. गाढवांच्या काती सळसळावन आनी तातून हेर द्रव्यां घोळोवन हें वखद तयार करतात. तें रगत शुद्ध करपाक, कुडीची प्रतिकार शक्त वाडोवपाक आनी तिचे तरणेपण जतन करपाक भोवच परिणामकारक आसा अशें म्हण्टात. ह्या वखदाक जगभर प्रचंड मागणी आसा आनी देखून गाढवांची मोठ्या प्रमाणार कत्तल जाता.
अजापाची आनी दुखदिणी गजाल म्हणचे एके पळोवणे प्रमाण 1997 सावन 2018 मेरेनच्या 21 वरसांच्या काळात गाढवांचो आंकडो चीन देशांत 72 प्रतिशतान आनी भारतांत 74 प्रतिशतांनी प्रणो जाला! मनशाची जात कितली पडमूर ती पळयात. ज्या प्राण्यान मनशांची हजारांनी वरसां सावन सेवा केली आनी आजुनय करता, त्या प्राण्यांक ती आपणाल्या सुखाक लागुन जिवानिशी मारता! आनी हाका लागुन जांचे बाबड्यांचे संवसार गाढवांचेरूच निंबून आसात तांचे मूखार मोटे अर्थिक संकश्ट उबें रावलां. ह्या पशुच्या सुमारा भायर उणावाक लागुन आयज बाजारांत गाढवाचें मोल मळबाक तेंकलां. तें म्हणल्यार एका गाढवाची किंमत पन्नास हजार आनी देड लाख इतले मजगतीं जाल्या. सादारणशांक हें परवडना.
कित्याक म्हूण कोण जाणा, पूण आमच्यो भाशा आनी लोककथा ह्या गाढव नांवाच्या मोटव्या पांयांच्या आनी लांब कानांच्या जनावराक भोटो वा मूर्ख असे मानीत आयल्यात. मराठी भाशेंत “अडला हरी गाढवाचे पांय धरी” वा “गाढवाला गुळाची चव काय?” ह्यो म्हणी ह्या गजालीची गवाय दितात. कोंकणींत मठ्ठ वा बोंड्यां म्हणटात. घडये हें वयले एकेरी उतर म्हणल्यार गाढव या शब्दांतलें मदलें अक्षर आसुये. हिंदी भाशेंत जायतेदां ‘गधा कहीं का “हो थोमणो आयकूंक येता. इंग्लिशींत एक ओपार आसा : Even if a donkey goes to Mecca, he is still a donkey.!! प्राण्यांचे तज्ञ सांगतात की गाढव हो बुद्दू पशु न्हय म्हूण. ते म्हण्टात गाढव हो सुमारा भापर हट्टी प्राणी आसा आनी हट्टी म्हणल्यार बोंडो न्हय खंय. ते मुखार सांगतात की गाढवाच्या हट्टा फाटल्यान ताची शिटूकसाण लिपिल्ली आसता म्हूण.
कोणेंय कितेंय म्हणू, पूण फाकीवंत इंग्लीश लेखक जॉर्ज ओरवील मात गाढवाक सगळ्या मोनजाती भितर बुद्धीमान मानता. आपणाल्या Animal Farm हे संवसारीक नामना मेळिल्ले कादंबरीत ओरवीलान या प्राण्याक भोवच बुदवंत आनी हेरांक ज्युस्त पारखुपी असो चितारला. त्या पुस्तकांत ह्या गाढवाचें नांव बेजामीन अशें आसा.
प्रदीप लवंदे,
हरवळें, साखळी
99232 92022.
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
