भांगरभूंय | प्रतिनिधी
(बांय खातीर पांच- धा फूट खोल खणलें पूण उदक लागलेंना. न्हंयचेर सावन उदक हाडपाक खूब वेळ लागतालो. त्या खातीर कितें तरी करप गरजेचें आसलें… आतां मुखार..)
अखेरेक आमी चंद्रपूरा वन बोरिंग मशीन हाडलें. 100 फूट खणलें आनी हातपंप बसयलो. आतां उदकाचो प्रस्न सुटलो म्हण सगळे खोशी जाले. असोच म्हयनो गेलो आनी एक दीस अचकीत हो हातपंप बंद पडलो. तो सारको करपाक चंद्रपूरांतल्यान मॅकेनिकाक हाडप गरजेचें आसलें. पूण ताका हाडप तितलें सोपें नासलें. हेमलकसांतल्यान चंद्रपूराक वचून ताका घेवन येतले आनी मागीर तो हातपंप सारको करतलो ! त्या परस हांवेंच सारको करून पळोवपाचें चिंतलें. आवतां आसलींच देखून प्रयत्न केलो आनी येश मेळ्ळें. आमचो पंप आमीच दुरुस्त केलो. ह्या पंपांत धा- धा फुटांचे पायपाचे कुडके एकमेकांक जोडिल्ले आसतात. वॉशराचो स्क्रू उरफाटो जालो की पंप इबाडटा. तो बरो शिटुकसाणेन, बारीकसाणेन सारको करचो पडटा. पुराय जोडणी (एसेंब्ली) हालली की नवो पंप बसयले बगर उपाय नासता. अशे तीन पंप तेन्ना प्रकल्प वाठारांत आसले. म्हुणून हांव, विलास आनी आनीक कांय कार्यकर्ते हे पंप सारके करपाक शिकले.
ह्याच दिसांनी हातपंप सारके करपाच्या आमचे कळाशेक वाव (!) मेळपाची एक घडणूक घडली. आमचो प्रकल्प पळोवपाक महाराष्ट्राचे आदिवासी आयुक्त तिनईकर आयिल्ले. हांगां भोंवुन तांणीं सगळें पळयलें. ‘घोंटेरांत’ रावपी पेशंट, तांचे घरचे, उपचारा खातीर चलिल्ली कास्तीग, थंडी-पावसाची पर्वा करनासतना कामाची ताकतीक पळोवन ते भारावले. ‘ ह्या पेशंटांक पांगुरपाक कांबळी बी नात?’ असो प्रस्न तांणीं विचाल्लो. हांवें म्हणलें, ‘तांचे कडेन तर कपडेय नात. तर कांबळी कशो आसतल्यो?’ ते विचारांत पडले. मागीर हांवें तांकां सुचयलें, ‘ कांबळी दिवचे परस तांकां जे रोग जातात ताचें मूळ निवळ करप चड गरजेचें आसा. ते जें उदक पितात ताचे खातीर तांकां जायते रोग लागतात. जर गांवांत मदीं एक बोरवेल खणली तर तांकां निवळ उदक मेळटलें. तांचें न्हंयचेर वचपाचे कश्ट वांचतले.’
गांवांत बोरवेल खणप तांकां अवघड नासलें. पूण हातपंपाची देखरेख कशी करप, हो प्रस्न तांकां आसलो. पूण ‘ लोकांक आमी मजत करतले,’ अशें उतर हांवें दितकच तांणीं रोखडेंच ती खणपाचो आदेश दिलो. हातपंप इबाडलो तर बरेतरेन सारको करचो पडटा. गांवांतल्या लोकांक हाची कांयच म्हायती नासली. ताका लागून आमीच कोणेतरी तो सारको करपाचो. कारण सरकारी मनीस रोखडोच चंद्रपूरा सावन पावपाची शक्यताय नासताली. मागीर तें अवघड केशी सारकें जालें…..हातूंत चूक जावपाक जायना. दोळ्यांत तेल घालून तें काम करपाक जाय. पळयतां पळयतां अशा 80 पंपांची जापसालदारकी आमचेर आयली.
रकाद आयलो की हांव, विलास वा हें काम शिकिल्लो कोण तरी कार्यकर्तो थंय वतालो. तपासणेघराची , घरांतली जबाबदारी तो मेरेन मंदा कडेन. पंप सामको बारीकसाणेन सारको करप. पंप सुरू जालो आनी उदकाचो घोगो आयलो की आमी आनी गांवांतले सगळे लोकय खुश. हो उद्योग बरेच दीस चालू उल्लो. दोतोर आनी मेकानिक अशा डबल रोलांत हांव तेन्ना वावुरतालों. पूण फुडें हातपंप सारको करपाक गांवांतले भुरगे शिकले आनी थंयचीं हीं सगळीं कामां ते आपुणूच करपाक लागले.
रेडिओ सारको करपाक शिकलों तेंय अशेंच. तेन्ना थंय रेडिओचेर बीबीसी स्पश्ट आयकूंक येतालें. नागपूर केंद्र मात चुकूनच लागतालें. एक तेलगू केंद्रय लागतालें. आमकां तें कांयच कळनासलें. पूण लावन दवरताले, कारण कितेंतरी आवाज आशीकुशीक जाय आसतालो ! हो आमचो ट्रान्झिस्टर एकदां थंड जालो. खंयची तरी एक वायर सुटिल्ली. सॉल्डरिंग करपाक लायट खंय आसली? मागीर ती वायर चुलीचेर तापयली आनी केलो रेडिओ सारको ! आमचे सगळे उपाय अशे गांवठी ! पूण प्रस्न सुटतालो म्हणटकच तांकां आनीक कांय पर्याय नासतालो.
प्रकल्पा खातीर मागीर ट्रॅक्टर आनी जीप येतकच तेय अशेच ‘रिपेर’ करपाक शिकलों. खरें तर जीप हें वाहन खूब घट, गडगंज. पूण हांगचे रस्तेच इतले खडबडीत, फोंडकुलांचे की तीय बंद पडटाली. जीप इबाडली की हांव म्हजे तकलेन तांतूतलो इबाड सोदून काडटालों आनी दुरुस्त करतालों. आनीक एका कारणा खातीरय जीप बिगडटाली. आमच्या वाठारांत पेत्रोल पंप नासलो. ताका लागून आमी थोडें पेत्रोल हाडून दवरताले. तातूंत कोयर जातालो. हो इंजिनांत शिरकतालो आनी मागीर जीप बंद पडटाली. मागीर तो कोयर काडपाचो वावर ! अशा साबार कारणांनी बंद पडपी गाडयो आमी —- हांव, विलास आनी जगनान —- कितलेदां तरी सारक्यो केल्यात. कांयच कळनासलें पूण अडचण जावपाक नाका म्हुणून ‘ हे करून पळोवया, तें करून पळोवया’ अशें करीत शिकले.
हेमलकसाक येतकच मनशांच्या सगळ्या दुखण्यांचेर, सामकें दोळ्यां पसून हाडां मेरेन आमी उपचार केले. उपरांत मागीर मोनजातीचेरय केले. प्रकल्पाची गरज म्हुणून हातपंपा पसून गाडये मेरेन खंयच्याय माकनाचेर उपचार करपी मेकानिकय आमीच जाले. हेमलकसान आमकां अशो साबार गजाली शिकयल्यो. तातूंतल्यान आमची कुशळताय वाडली आनी प्रकल्पाक ताचो उपेगय जालो.
(मुखार चलता)
प्रकाशवाटा (मूळ लेखक : डॉ. प्रकाश आमटे)
देविदास गजानन नायक
98505 35051
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
