नैतिकताय आनी नैतिक शिक्षण

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

देखीक भारतीय समाजाचेर धर्माचो खूब व्हड प्रभाव आसा. तशेंच राजकारण आनी राजकी फुडाऱ्यांचें चारित्र्य समाजाचे नितीमत्तेचेर बरोच प्रभाव घालता. तशेंच आधुनीक विज्ञान- तंत्रज्ञानान समाजाची मुल्यां आपल्या हातांत घेतल्यांत.

भौशीक मळार तरणाट्यां मदीं जे तरेन बेशिस्त वागणूक दिसून येता. निमाणें ताची जापसालदारकी शिक्षणीक वेवस्थेचेर आनी शिक्षकांच्या माथ्यार थांपतात. उपचारीक शिक्षणीक वेवस्थेंतल्यान नैतिक मुल्यांचेर कसलोच भर दिनात, अशी कागाळ अदींमदीं आयकुंक येता. निकतीच नव्या शिक्षणीक वर्साची सुरुवात जाल्या. तेन्ना ह्या विशयाचेर भासाभास जावंची अशें दिसता.
शिक्षणीक वाठार संवेदनशील असो विशय आसा. फुडाराचो समाज घडोवपाची तांक फकत शिक्षणांत आसा, हाचेर कोणाचेंय वेगळें मत आसूंकच शकना. शिक्षण वेवस्थेंतल्यान भुरग्यां मदीं नैतिक मुल्यां तयार जावंचीं अशी अपेक्षा आसप हें नवें न्हय. खरें म्हणल्यार नितीमान समाज घडोवप हेंच तर शिक्षणाचें मुखेल तत्व आसा आनी ह्याच तत्वांतल्यान विंगड विंगड विशयांतल्यान अश्या अभ्यासक्रमाचो आसपाव केल्लो आसता.
मुखेल करून शिक्षणांतल्यान भुरग्यांच्या सगल्या आंगांचो विकास जावंचो अशी अपेक्षा आसता. चारित्रवान आनी आदर्श समाज घडचो होच तर शिक्षणाचो मुखेल उद्देश आसा. ते दिश्टीन शिक्षणीक अभ्यासक्रमांत वेगवेगळ्या विशयांची निवड करतात आनी ते प्रमाणें पाठ्यक्रम थारायतात. तातूंत नैतीक मुल्यांचो आसपाव प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष तरेन जाल्लो आसता. देख घेवपाची जाल्यार; विज्ञान शाखेंत आरोग्यशास्त्र विशय शिकयतना. बरें आरोग्य राखपाक व्हिटामिनांची गरज आसा. तशेंच मनशान आपली कुडी आनी भोंवतणचो वाठार नितळ दवरचो, अश्या मुल्यां विशीं भर दिल्लो आसता. भाशा विशयांत वायट उतरां वापरची न्हय हें अप्रत्यक्ष पद्दतीन सांगप जाता. इतिहासांतल्यान राष्ट्रप्रेम निर्माण करपाचो यत्न जाता. समाजशास्त्रांत भावपण, धर्म निरपेक्षताय, लोकशाहीची मुल्यां अश्या मुद्यांचो आसपाव केल्लो आसता. तशेंच नागरिकांची कर्तव्यां आनी अधिकार हांचे विशीं जाणविकाय करून दिल्ली आसता. हेर विशयांचे बाबतींत तशेंच आसता. विद्यार्थ्यां मदीं दर एका विशयांतल्या योग्य मुल्यांचे रोपण जावंचे होच तर शिक्षणाचो मुखेल हेत आसा. अशें आसूनय आमची शिक्षणीक वेवस्था खंय उणें पडटा हाचेर विचार करचो पडटा.
शिक्षणीक वर्साची सुरुवात तर पर्यावरण दिसासावन सुरू जाता. फाटलीं कितलींशींच वर्सां 5 जून हो पर्यावरण दीस म्हणून मनयतात. पर्यावरणाचें मोल पटोवन दिवपाक तरेकवार कार्यावळी करतात. दर खेपे झाडांचे म्हत्व समजून दितात. बालमनाचेर ताचे बरे परिणाम जाल्ले दिसून येतात. पूण एकदा वेवसायांत भितर पडले म्हणतगर सगल्या नैतिक तत्वांचो विसर पडटा. तशेंच कोयराचो विलो कसो लावप हें ज्ञान आसूनय गोंयभर वचत थंय रस्त्याचेर कोयराच्यो राशी दिसतात. त्यो कित्याक? ह्या प्रश्नाचो खोलायेन विचार केल्यार आयचे पिळगीची नितीमत्ता कित्याक इबाडल्या हाचेर थोडो तरी उजवाड पडूं शकता.
आयच्या शिक्षण वेवस्थेंत दोश नात अशें न्हय. तातूंत दोश आसातच. शिक्षणीक अभ्यासक्रमांत नैतिकतेचो प्रत्यक्ष आसपाव नासलो तरी वयर सांगला ते तरेन आनी को- करिक्युलर कार्यावळी वतीन नैतिकता शिक्षणांचे म्हत्व सांगप जाता. तरी अपेक्षीत येस पदरांत पडना. ती फकत एक उपचारीक पद्दत जावन बसता.
आपले घर नितळ दवरचें आनी तेच वांगडा घरांतल्या कोयराचो आनी सांड उदकाचो फावो ते तरेन विलो लावप, घराक जशी उदकाची सोय आसपाक जाय तशीच शौचालयाची सोय आसपाक जाय. हो मुळाव्या सुविधांचो एक वांटो आसा हें एका तेंपार मानून घेवपाक समाजीक विचारसरणी तयार जावं नाशिल्ली. लोक शिक्षण आनी समाज सुदारणा चळवळींतल्या ही जाणविकाय दर एकट्याक जावपाक लागल्या. सांगपाचें म्हणल्यार अशे समाजीक प्रस्न फकत शिक्षणांतल्यान सुटावे जायनात. ते खातीर फावो तशी मानसिकता घडोवन हाडपाक जाय आनी फावो ते तरेन सुविधा आनी यंत्रणा उबारपाक जाय. तेच बराबर समाजांतल्या प्रत्येक घटकाची अर्थीक क्षमता वाडोवप तितलेंच गरजेचें आसा.
लेखकाचे नदरेक आयिल्ली एक गजाल देख म्हणून मुद्दाम सांगीन दिसता. ही गजाल खूब वर्सां फाटली. पणजेचे पोरन्या सेक्रेटरिएटाच्या मुखार बस-स्टॉप आसा. त्या स्टॉपाचेर दनपारचे शाळेंत वचपी खूब भुरगीं देंवताली आनी रस्तो क्रॉस करपाची वाट पळयताली. ऑफिसां सुटपाचो वेळ. येरादारी एक सारकी नेटान धांवताली. कोणच मोटार थांबोवन तांकां वाट करून दिना आशिल्लो. भुरगीं ल्हव ल्हव फुडें येवन एक लायन करी आनी रस्तो क्रॉस करताली. एक दीस एक मोटार थांबली आनी भुरग्यांक वाट करून दिली. कोण हो वाहन चालक? उमळशीकेन पळयल्यार तो एक फॉरॅनर आशिल्लो. सांगपाचे म्हणल्यार तो तांचे समाज वेवस्थेंतल्यान निर्माण जाल्लो आशिल्लो. भायल्या देशांतली येरादारी शिस्त आनी नितळसाण पळोवन आमी प्रभावीत जातात. पूण ते तरेन आपली वागणूक दवरपाची तयारी दाखयनात.
समाजीक नितीमत्ता घडोवपी उपचारीक शिक्षण वेवस्था हें एक माध्यम आसा. पूण तेच वांगडां समाजाचेर हेर माध्यमांचो तितलोच प्रभाव आसा. देखीक भारतीय समाजाचेर धर्माचो खूब व्हड प्रभाव आसा. तशेंच राजकारण आनी राजकी फुडाऱ्यांचें चारित्र्य समाजाचे नितीमत्तेचेर बरोच प्रभाव घालता. तशेंच आधुनीक विज्ञान- तंत्रज्ञानान समाजाची मुल्यां आपल्या हातांत घेतल्यांत. म्हायती क्रांती आनी सोशल मिडिया खातीर समाजांत क्रांतिकारी बदल जाल्यात ते खातीर वेगळो विचार करचो पडटलो.
मनशाचे आचार- विचार सदांच सारके उरनात. परिस्थिती आनी समाजाचे गरजे प्रमाणें बदलतात आनी तशे बदलप हें गरजेचें आसता. निमाणें परत एकदां सांगीन दिसता, शिक्षण ह्या एकाच माध्यमांतल्यान समाजीक नैतिकता निर्माण जायना. दर एकल्यान आपले कुटूंब, उपजिविकेचे साधन आनी समाजीक जबाबदारी ओळखून काम करचें, हीच खरी गरज आसा.

विज्ञानदूत श्रीकांत शंभू नागवेंकार
9096512359