भांगरभूंय | प्रतिनिधी
नेपाळ हो भारताचो शेजारी देश. संवसारांतलो एकसुरो हिंदू धर्मीय देश. भारत हो लेगीत हिंदू संस्कृताय मानपी देश आशिल्ल्यान दोनूय देशांतल्यो चालीरिती, संस्कृतायो, परबो, उत्सव, परंपरा एकसारकीच. ताका लागून नेपाळ हो भारताचो शेजारी देश आसलो तरी भारतान ताका सदांच ल्हान भावा सारकीच वागणूक दिल्या. नेपाळाचेर ज्या ज्या वेळार संकश्टां आयल्यांत त्या त्या वेळार भारतूच धांवून गेला. ताका लागून फाटल्या खूबश्या शेंकड्या सावन भारत आनी नेपाळ हांचे मदीं इश्टागतीचे आनी सौहार्दाचे संबंद उरल्यात. पूण ह्या संबंदाक फाटल्या कांय वर्सांत वेंर गेल्या. भारत नेपाळ संबंदां मदीं कोडुसाण निर्माण जावन दोनूय देशांत तणावपूर्ण परिस्थिती निर्माण जाल्या. हो तणाव उणो करून दोनूय देशां मदीं पयली भशेन इश्टागतीचे संबंद प्रस्थापीत करपाचो यत्न भारता कडल्यान जायत आसतना नेपाळ मात कांय खोडी काडून दोनूय देशांतलो तणाव कायम दवरीत आसा.
नेपाळान अशीच एक नवी खोड काडून दोनूय देशांतलो तणाव परतून वाडयला. नेपाळान 100 रुपयांच्या नोटीचें अनावरण केलें. ह्यो नोटी छापपाचें कंत्राट तांणी चीनांतल्या एका कंपनीक दिलें. अर्थांत तो तांचो अधिकार आसा. नोटी बदलप, ताची डिझायन बदल आनी ताची छापणावळ खंय करप हाचो सगलो अधिकार नेपाळचो आशिल्ल्यान भारतान ताचेर आक्षेप घेवपाचें कसलेंच कारण ना, आनी भारतान हाचेर कसलोच आक्षेप घेतलो ना. पूण ह्या नोटीचें अनावरण केलें त्या वेळार मात भारतान ताचेर आक्षेप घेतलो. कारण ह्या नव्या नोटीचेर नेपाळान तांचो नवो सुदारीत नकासो छापला. त्या नकाश्यांत लीपुलेख, लिम्पियाधुरा आनी कालापाणी हे भूंय भाग नेपाळांत दाखयल्यात.
वास्तवीक भारत- नेपाळ शिमे वेले भूंय भाग भारतीय शिमेंत आसात. पूण नेपाळ ताचेर दावो करता. खूब वर्सां सावन हो वाद चालू आशिल्ल्यान दोनूय देशां मदीं हाचे वेल्यान खूबशे फावटी तणाव निर्माण जाला. हो वादग्रस्त भाग आशिल्ल्यान नेपाळान ताचेर दावो करचो न्हय अशें भारताचें म्हणणें आसा. तरी लेगीत नेपाळ हो विशय कसोय करून वयर काडीत आसा. ताका चीनाचो तेंको आसा.
फाटल्या कांय वर्सां सावन नेपाळ हो चीनाच्या नादाक लागला. चीनान नेपाळाक रीण दिवन नेपाळाक आपले वटेन केला. नेपाळचें सद्याचें सरकार हें चीन धार्जिणें आसा. चीन सांगता तशेंच तें करीत आसा. एका अर्थान नेपाळांतलें सद्याचें सरकार हें चीनाच्या हातांतले बावलें जालां. ताकाच लागून चीन सांगता तेप्रमाण नेपाळचें सरकार वागता. भारतानूय नेपाळाक वेळावेळार तांची चूक दाखोवन दिवन ताकीद लेगीत दिल्या. आतांय भारताचे विदेश मंत्री एस. जयशंकर हांणी भारताची बाजू स्पश्ट करतना म्हणलां की नेपाळा कडेन आमी अमाच्या शीम प्रकरणांचेर एका प्रस्थापीत मंचा वरवीं चर्चा करीत आसात. मजगतीं, तांचे वटेन तांणी एकतर्फी पावलां उबारल्यांत. पूण तांचे कडल्यान कितेंय करून आमचे मदलीं परिस्थिती वा वास्तविकता बदलूंक येवची ना.
कितें आसा शीम वाद?
1816तल्या अँग्लो- नेपाळ झुजा उपरांत नेपाळ आनी ब्रिटीश शासीत भारत हांचे मदीं सुगौलीची कबलात जाली. ही कबलात जायत सावन भारत आनी नेपाळ हांचे मदीं शिमे विशींचो वाद सुरू जालो. हे कबलाती प्रमाण काली न्हंयेक नेपाळ जी सैमीक अस्तंती शीम म्हूण निश्चीत केली. काली न्हंयचे पूर्वे कडच्या भागांत लिपुलेख, लिम्पियाधुरा आनी कालापानी हो वाठार आसा. 1960 सावन हो भाग भारतीय प्रशासनाच्या नियंत्रणा खाला आसा. 2019 वर्सा नेपाळान ह्या भूंय भागाचेर हक्क सांगले उपरांत भारतान ताचेर हरकत घेतली. उपरांत 2020त नेपाळान आपल्या नकाशांत हो भूंय भाग दाखयलो तेन्ना सावन दोनूय देशां मदीं तणाव निर्माण जाला.
भारता कडल्यान हो तणाव उणो करपाचो सेगीत यत्न जायत आसतना नेपाळ मात चीनाच्या नादाक लागून सेगीत भारताच्यो कुरापती काडीत आसा. आतांय चलनी नोटीचेर हो भूंय भाग दाखोवन नेपाळान भारताची खोड काडून दोनूय देशांतलो तणाव आनीक वाडयला.
श्याम ठाणेदार
9922546295
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
