निर्णय चालीक लागप म्हत्वाचें

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सुण्यांचो प्रस्न आतां परतून उफेला. काल पशु सांबाळ मंत्र्यांच्या फुडारपणा खाला बसका जाली. तातूंत साबार निर्णय जाले. गांवठी सुणीं पोसप्यांनी तांची सरकारा कडेन नोंद करची, पेटे रस्त्याचेर सोडचे न्हय हे दोन म्हत्वाचे निर्णय. ते पाळीनात तांकां दंड दिवपाचो निर्णय जाला. रस्त्या वयल्या सुण्यांच्या आंकड्याचेर नियंत्रण दवरपा विशींचो आराखडो तयार करतले, ते खातीर सर्व्हे जातलो, निर्बिजीकरणाच्या कामाकूय गती दितले. खंयचेय निर्णय समाजाक उपेगी पडपी आसल्यार ते चालीक लागपाक जाय. पूण तशें जाताच अशें ना. ते बेगीन अंमलांत येवंक जाय. ताचे पयलीं सुणीं पोसपी, रस्त्या वयल्या सुण्यांक खावपाक घालपी अशा साबार लोकांचेंय म्हणणें आयकून घेवचें पडटलें. एके वटेन सगलेच गांवठी सुणी पोसात अशें सांगतात. आतां तीं पोसप्यांकूय कायदे लागू केल्यात. वाद जावचे पयलीं खात्यान अमूक तारखे मेरेन लोकांच्यो सुचोवण्यो मागूं येतात.
गोंयांत सुण्यांचो नेमको आंकडो कितलो तें कळना. पूण एका अदमासा प्रमाण, देड लाखां वयर सुणीं आसात. तातूंतलीं 70 हजारांच्या आसपास रस्त्या वयलीं सुणी. कोयराचीं बल्लां आसात थंय, बाजारांत, दर्यावेळांचेर आनी निवासी वस्त्यांनी तीं रावतात. कारण तांकां थंय खावपाक मेळटा. कांय सुणेमोगी संघटनांय तांकां नेमान खावपाक घालतात. रस्त्यां वयल्या सुण्यांक लागून कांय समस्याय उब्यो रावतात, देखून बऱ्याच लोकांचो तांकां विरोध आसा. सुणेमोगींनी हें मतींत घेवंक जाय. हीं सुणीं रातच्या वेळार स्कुटरी वयल्यान कोणूय आयलो काय ताचे फाटल्यान धांवतात. घांस मारपाचो यत्न करतात. अपघात जावं येतात. सुणो चाबल्यार वा ताणें फांफशिल्यार पांच इंजेसांवां घेवचीं पडूं येतात. ल्हान भुरग्यांक तीं धोक्याचीं थारूं शकतात. पोंशिल्ल्या भायल्या जातीच्या सुण्यांनी घांस मारिल्ल्यान भुरगे जखमी जावपाच्यो, मरपाच्यो घडणुको घडल्यात. रातच्या वेळार सुणीं भोंकतात, ताका लागून लोकांक शांत झेम मेळना. ताचो भलायकेचेर वायट परिणाम जाता. ताका लागून रस्त्यां वयल्या सुण्यांच्या आंकड्याचेर नियंत्रण हें येवपाकूच जाय, असोय एक विचार घोळटा.
सुण्यांचें निर्बिजीकरण करून तांची संख्या उणी करप हो बसकेचो मुखेल उद्देश आशिल्लो. निर्बिजीकरण, लसीकरणाचें काम फाटलीं कितलींशीच वर्सां जाता. म्हणटकच सुण्यांचो आंकडो वाडपाक जायनाशिल्लो. पूण तो तर वाडिल्लो दिसता. निर्बिजीकरण केले उपरांत तीं सुणी पेटे जल्माक घालपाक शकनात. निर्बिजीकरण केलें काय सुण्यांच्या आंगार वा कानाचेर विशिश्ट खूण करतात. आमचे कडेन तशी पद्दत आसतलीच. सुणीं चाबल्यार रॅबीज जावचो न्हय, म्हूण वाशिनां दितात. हे खातीर कांय एनजीओ सक्रीय आसात. निर्बिजीकरणा खातीर सरकार पंचायती, पालिकांक निधी दिता. पूण तो त्या कामा खातीर पावना अशें एनजीओंचें म्हणणें.
अर्थसंकल्पांत रस्त्यां वयल्या सुण्यांच्या निर्बिजीकरणा खातीर तीन कोटींची तरतूद केल्ली. तातूंतले फक्त 58 लाख रुपयाच खर्च केल्यात, अशें विरोधकांचें म्हणणें. थळाव्यो पंचायती ह्या कामांत मात पसून सहकार्य दिनात, अशी एनजीओंची कागाळ. निधी पावना अशेंय ते म्हणटात आनी दुसरे कडेन तीन कोटींतले फक्त 58 लाखुच मोडले खंय. नेमकें प्रकरण कितें? निर्बिजीकरण, लसीकरणा खातीर सरकारी यंत्रणांनीय स्वता फुडाकार घेवंक जाय. ते खातीर दरेका तालुक्यांत एक केंद्र सुरू करूं येता. स्वता दोतोर लोकांच्या घरांनी वचून हें करीत जाल्यार चड बरें.
10 ते 20 हजार रुपया मोडून थारावीक जातींचीं सुणीं घेवपी खूब जाण आसात, पूण गांवठी सुण्यांचे पेटे सहसा कोण घेनात. अर्थांत आडवाद आसतले. घरांत पेटे जाले काय थोडे लोक एखादो आपल्याक दवरून बाकीचे रस्त्यार सोडटात, अशें मत बसकेंत कांय जाणांनी मांडलें. गांवठी सुण्याची सरकार दरबारांत नोंद ना आनी ताणें जर पेटे काडल्यात जाल्यार, तशेंच ते रस्त्यार सोडल्यात जाल्यार सुण्याच्या धनयाक दंड दितले, अशें सरकारान जाहीर केलां. खरें म्हणल्यार पालिकेन, पंचायतींनी सुण्यां खातीर घर बांदून तांकां थंय व्हरून दवरपाक जाय. मेजक्योच पालिका हें काम करतात. पूण ते खातीर फावो तो निधी मेळना वा कोण ही जापसालदारकी घेतलो म्हूण उरिल्ल्यो स्वराज्य संस्था हात फाफुडटात आसतल्यो. सुणीं, गोरवांचो पंचायत, पालिकांनी बंदोबस्त करचो, असो न्यायालयाचो आदेश आसा, पूण तो कोण पाळिनात. सुण्यांक धरपाक त्रास पडटात, जाल्यार तांकां बेशुद्ध करून धरुं येतात. रानवटी जनावरांचे बाबतींत हो उपाय वापरतात. सुणो हो मनशाचो इश्ट. ताकाय जगपाचो हक्क आसा, हें मतींत दवरून काम केल्यार हो प्रस्न सुटावो करप कठीण न्हय.