नियोजन, मूर्त रुप घेत ?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

अर्थ प्राप्ती खातीर योग्य खळयेंत राविल्ले मनीस नेटान वावराक लागतात. पूण कॅलेंडरा वयलीं पावसाची तारीख उलगले उपरांतूय संबंदीत खळयेंतलीं कामां पुराय जायनात.

पा वसान आपलीं धुमशेणां कांडप चालूच दवरलां. नकळं तो
कोणाचेर आपली इतल्या खरपणान तिडक उक्तायता तो.
आयच्या मनशान निर्माण केल्ल्या वातावरणाक धरून ताची तिडक समजूं येता. मात, ताची धुमशेणां आनी तिडक पळयतकच म्हजें मन इतिहासांत, भूतकाळांत धांवता. तशें म्हजेंच कित्याक? म्हजे पिराये वांगडच्या जायत्या जाणांचें मत भूतकाळांत गेलांच आसतलें. हातूंत म्हाका तरी दुबाव ना. हांव उक्तो जालां, जाल्यार ते बाबडे मात मोनेच रावल्यात. काल पयरचो पावस पळोवन तुमच्यांतल्या कांय जाणांनी शेंत पुरशेंत म्हणलांच आसतलें, ‘आमच्या भुरगेपणांत असो पावस पडटालो. हालिंसाराक असो पावस पडिल्लो पळोवंक ना.’ इतलो पावस म्हणल्यार ‘प्रमाण’ भरीक धरचें न्हय जाल्यार तो जे रितीन पडटा आनी आपल्या शिंवरपान हे धरतरेची दैना, वा दशा करता ती इतिहासा कडेन तुळा करपा सारकीच. ह्या पावसाक दुबाव नासतना म्हजे पिरायेच्या वांगड्यांनी, तेय परस जाण्ट्यांनी तांच्या भुरगेपणांत पळयला आसतलोच.
आमचे शाळेचे ते दीस. भांगराळे. मनाक एक वेगळोच चंवर हाडपी. सैमांतले ते तिनूय रुतू सामके काळजांथावन अणभवल्यात, भोगल्यात. भुरगेपणांतले ते गिमाळे, पावसाळे, शिंयाळे दीस आयजूय श्रेश्ठ थारता. पावसाच्या दिसांनी उटंगाराच्या पावसांत खेळ खेळून समजा दुयेंत पडलो जाल्यार आई-दादाच्या गांवठी उपायांनी थंडी जोर पयस जातलो. तितलीच खेळाक उर्बा येताली. पडवेर बसून खेळिल्ले ते खेळ पांच फातरांनी, कांगांनी, पावळ्यांनी भिजत, आंगणांत शिंवरपी पावस आंगार घेत केल्लें नाचप, शेतां-भाटांनी, दोंगुल्ल्यांनी केल्ल्यो त्यो भोंवड्यो, तें हेडप… ते खातीर पावळे भितर सरतनाच फांटीर पडिल्लो तो आईलो धुमको, तापोवणी खाल्यातूय. ती गजाल वेगळीच. पूण दुयेंत पडटकूच आंगा भोंवतणी बुरनूस, चादर, मायेमोगाची ती गोयडी आंगभर रेवडावन भायल्या मातयेच्या सोंप्यार बसून पळयिल्लो तो पावस. त्या पावसाची गोडी आनी तातूंतच आईन वा भयणीन च्याये वांगडा करून दिल्लें तें हुनहुनीत खाण. जावं ती कुरकुरीत भजीं. लवंगा, वेलचेचो रवो (शिरो) वा भाजिल्ली वा उकडिल्लीं पणसाचीं भिकणां…
तेच अवस्थेंत मोट्या दडकांच्या पावळ्यांचेर, भितोडेच्यान व्हांवपी उदकाच्या मोट्या लोटांत भिजत सोडिल्लीं तीं कागदीं व्हडीं. नागमोड्या लोटांत झेतान मिरयत वचपी तीं व्हडीं. तीं पळयतना आंगातलो जोर, थंडी, फाटीर पडिल्ले धुमके, कित्याचीच जाण उरनाशिल्ली. घरा भोंवतणच्यो, वाड्यो वेल्यो खळयो, व्हाळ, व्हाळयो उपाट भरून सांवार आयिल्ले वरी उचांबळून व्हांवताल्यो. बांयो तटतट्टून फुलताल्यो. शेतां-भाटांच्या धडे वेले व्हडले व्हाळ मदांतपणान किरोवपी त्या आंकवार उदकाक माथ्यार घेवन न्हंयेंत सोडपाक आड्डी मारीत धांव धांव धांवताले. त्या वेळा वेले जाण्ट्यांचे नदरेंतले तें भिरांकूळ वातावरण आमकां मजेचेंच. पूण आमचे खातीर जाण्ट्यांचो जीव वयर सकयल जातालो. कशींच पातये नाशिल्लीं. पाट्या वेल्यान आलतडच्यान पलतडी उदक वतालें. इतलें आसूनय आमी शाळा केन्नाच चुकयली ना. सेगीत पावस पडून रस्तो, वाटो, उदकान उपाट भरताल्यो. त्या वेळार आमकां शाळेंत पावोवपाक आई-दादा, जाण्टेलीं वांगडा येतालीं. तांच्या हाताक धरून पाट्या वयल्यान उदकांतल्यान येतना वाड्यार कितलें उदक भरलां हें पळयत उमळशिकेन येवप. पावस खूब येवचो आनी शाळेक सुटी पडची देखून ताळाे सराट्टून आड्डप, ‘येरे येरे पावसा, तुला देतो पैसा’ मागीर आमचे आयकून पावस भरपूर येवप. पूण आमी पावसाक फटयताले. एकूय पयसो दिवप ना. त्याच शिणान पावस चार दीस दड मारी. आमचेर रागार-फुगार जातालो. मात एक, भरिल्ल्या उदकांत जाण्ट्यांच्या सांगातान घरा येवप जातालें. तातूंतलो भंय, खोस तांचो आदार, धीर हो आयज मेरेन ‘अवर्णनीय’ थारला. जाल्यार आतां…
सेगीत पडपी पावसाच्या भंयान सरकाराक हुस्को जाता. विद्यार्थ्यांक सुटी मेळटा. नशीब कोणाचें फळटा तें कळना पूण सुटी घरांत रावून भोगता.
मनीस कितलोय सुखी आसूं, दुख्खांत आसूं, ताका संवय लागल्या पिरंगुपाची. भोंवतणी वा जिणेंत कितेंय घडूं, तो सुण्या वरीं खंयूय फातर बसल्यार दाव्या पांयाचेरूच कुटत वता तसो मनीस पिरंगता. ‘पावस चड पडूं वा उणो पडूं’ मनीस पिरंगताच. सैमाच्या नेमा प्रमाण रुतू तीन तीन म्हयन्यांनी येता. देखून तांकां फुडो करपा खातीर मनीस आनी हेर जीव आपले परीन पूर्वतयारी करीत जियेतात. तांचे तुळेन आमी मनीस मात्शे चड बुदवंत. पावसाक सुरवात जावचे पयलींच म्हयनोभर आदीं पावसाळ्या खातीर तयारी करून दवरतात. खाणा पोंतान राबित्याच्या अलाशिऱ्या मेरेन… तरी आसतना, पावस सुरू जालो म्हणटकच मनीस पिरंगतूच आसता. मनशाची पिरंगण पळोवन मनशांनी घडयिल्लें सरकार मनशाचे सुरक्षे खातीर आपले परीन तयारी करता. पावला कणकणीं तयारी. कारण तेंवूय म्हयनो दोन म्हयने पयलीं साबार येवजण्यो आंखता. त्यो चलणुकेंत येवच्यो म्हूण अधिकृत सुत्रां वरवीं फावो ते खळयेंतल्यान मुखार धाडपाचो यत्न करता.
अर्थ प्राप्ती खातीर योग्य खळयेंत राविल्ले मनीस नेटान वावराक लागतात. पूण कॅलेंडरा वयलीं पावसाची तारीख उलगले उपरांतूय संबंदीत खळयेंतलीं कामां पुराय जायनात. कारण खळयेंत संयम म्हणटात तें पळोवन थंयच्या मनशांचो आंकडो वाडटा. मंजूर केलो निधी मनशां मदीं वांटून वता. थारायिल्ल्या कामांनी वांटून वता.
विद्यार्थ्यां खातीर सुटी घोशीत जाता देखून विद्यार्थ्यां पुरतेंच नदरेंत हाडटा. जून-जुलय सोंपून ऑगस्ट म्हयन्याक सुरवात जाता. विद्यार्थ्यां खातीर शाळांनी शिक्षक पावनात. विद्यार्थ्यांच्या माथ्यार आशिल्लें पाखें पोंवपाचें थारता. कुशीक आशिल्ल्या सोपेपणां-सवलतींनी सुदारणा जायनात. सुदारीत वाटो शाळे मेरेन पावनात. विद्यार्थ्यांक घरा सावन शाळे मेरेन पावोवपी बालरथ, समाजसेवेचें व्रत घेवन गांवच्या हिता खातीर वावुरपी पंचायतींनी गांवच्या रस्त्या कुशीच्यो वालेती निवळ करूंक नाशिल्ल्यान तशेंच कांय कडेन चड खोल केल्ल्यान बालरथाची रोदां तातूंत मुंगरून विद्यार्थ्यांच्या जिवाक घात निर्माण करतात. रस्त्या कुशीचीं झाडां बेणोवंक नाशिल्ल्यान ती हुमटून वा खांदे मोडून येरादारीक आडखळी हाडटात. विद्यार्थ्यांक भंय घालीत रावतात. पांयवाटेक जोडून आशिल्ले सांकव परतून परतून विद्यार्थ्यांक जिवाच्या घाताचो सांपळो दाखयतात, रचतात. मागीर विद्यार्थ्यांक पावसांत शाळेंत वचपाक मन कशें येत? शाळेंत वचपी वाटो ताका निसरायतात. त्या वाटांचेर निसरून पडून हात गळ्यांत घालून तांकां शिकप जमतलें व्हय?
देखूनच भुरग्यांक राखात. तांचो फुडार येवजितल्या सरकारान संबंदीत मळा वयलें नियोजन बरें राखचें. नियोजनाचेर भर दिवन विद्यार्थ्यां भोंवतणी बरी राखणे वणत बांदची.
पावस दर वर्सा थारायिल्ल्या काळांतूच येता. देखून ताची जाण दवरूनच विद्यार्थ्यां भोंवतणची राखणे वणत उबारची. पावसाच्या उदकाक वाट मेकळी करून दिवची. निधीच्या वापराचेर नियंत्रण दवरचें. आपल्या सोयऱ्या-धायऱ्यांची पोटां पळयनासतना फुडार जाचेर आदारून आसा त्या नितिमुल्यांचे सुरक्षे खातीर नियोजन राबोवचें. पारदर्शकतायेन आनी निपक्षपातीपणान तें चलणुकेंत येवचें. ताणें मूर्त रूप घेवचें.
…तशें घडलें जाल्यार, विद्यार्थ्यांक सुटी दिवपाचो वेळ निखालस येवचो ना. जमत हें?

उल्हास यशवंत नायक
8010061867