नार्वेंची अश्टम

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आयज नार्वेची अश्टम. ते निमतान विशेश…

श्रावणांतली आनीक एक खाशेली परब म्हणल्यार श्रीकृष्णाच्या जल्माची परब. गोंयांत जायत्या घरांनी हो सुवाळो मनयतात. ताका खाशेलें उतर वापरतात, तें म्हणल्यार गोकळां पुजप. गो म्हणल्यार गाय, कुळ म्हटल्यार गांव. कृष्णाक गायो, वासरां आवडटालीं, ताका लागून ह्या जल्मोत्सवाक ‘गोकळां पुजप’ म्हणटात. कृष्णाच्या जल्मावेळार मध्यानराती उटंगराचो पावस पडटालो. यमुनेच्या हुंवारांतल्यान विष्णूच्या सांगण्या वेल्यान वसुदेव बाळकृष्णाक पाटल्यांत घालून नंदागेर वचपाक भायर सरलो. हाचोच संदर्भ घेवन अश्टम मनयतना मध्यान राती पावसाचे पांवळेचें उदक घेवन बाळकृष्णाक अभिशेक घालतात आनी हेंच तीर्थ म्हूण दितात. पुजारी देवाक पाळण्यांत घालतात आनी फोवांचो नेवैद्य दाखयतात. कारण कृष्णाक फोव आवडटाले. पावसाचे दीस आसून लेगीत पावस पडना जाल्यार घरांतलेंच उदक घेवन पावळे वेल्यान ओतयतात आनी तेंच धरून अभिशेक घालतात. ह्या दिसा उपवास धरतात. मध्यानराती बाळकृष्णाचो जल्मसुवाळो जातकच देवाक पान दाखोवन उपास सोडटात. घरांनी तशेंच देवळांनीय हो उत्सव मनयतात.
अश्टमीचें खाशेंलेंपण नार्वें (दिवचल) गांवांत पळोवपाक मेळटा. थंय गोकुळाश्टम एक वेगळे तरेन मनयतात. दिसाची गोकुळाश्टम आनी रातची भुतांची जात्रा अशी ह्या उत्सवाची नामना. हो गांव म्हादयच्या तटार वसला. गोंयचे तिर्थ क्षेत्रूय म्हूण फामाद आसा. व्हाळवाट, खांडेपार आनी म्हादय ह्या तिनूय न्हंयांचो संगम नार्व्यां जाता म्हूण ह्या थळाक ‘त्रिवेणी संगम’ म्हणटात. हरशिल्ल्या दिसांनी हांगा पिंडदान सारकिल्यो मरण क्रिया जातात. ह्याच थळांतली मसण देवी आनी तिचो उत्सव श्रावणांतल्या तिसऱ्या मंगळारा जाता. रोखडीच गोकुळाश्टम. ह्या दोनूय उत्सवांचो संबंद मेल्ल्यां कडे जोडलिल्ल्यान तांका भुतांच्यो जात्रा, अशें लोक म्हणटात.
तिर्थार न्हाण घेतल्यार केल्लीं पापां धुवन वतात अशें मानतात. संगमार तर्पण केल्यार सुर्याचो आशिर्वाद मेळटा. हरशी नार्व्यां संगमार निमणें संस्कार जातात. अश्टम लागीं येता- येता हांगा नितळसाण करून, वाडलेलीं झोंपां कापून वाठार नितळ करतात. सकाळीं ही जात्रा सुरू जाता आनी सांजवेळार स जातासर सगळे लोक, फेरीवाले घरची वाट धरतात. नार्व्यां तिर्थार येतल्या लोकांचो ह्या दिसा उपास आसता. न्हाले उपरांत, तटार बशिल्ल्या पुजाऱ्या कडल्यान लोक विधी करतात. कासाळ्याच्या पानांत गुठलायलीं बेल आनी तुळशिचीं पानां न्हंयेंत सोडटात आनी काळोबा (काळभैरवाचे) घुमटेंत, काळभैरव राखणदाराक ओंपतात. हे सगळे विधी पुर्वजांच्या आत्म्यांक शांती मेळपाक करतात. नवें जोडपें तिर्थार न्हावन आशिर्वाद घेता. न्हवऱ्यान व्हड्यांत बसून व्हंकलेचे केंस उगोवपाची प्रथा आसली. ती अजून चालू आसा काय ना, ताचो संदर्भ मेळना. विधी जाले उपरांत आडसराचें उदक पियेवन, ह्या तिर्थारूच उपास मोडतात.
अश्टमीचें खाशेलेपण म्हणल्यार नार्वें आनी लागसार वाठारांतले देव आनी देवीय पालख्यांनी बसून न्हाण घेवपाक येतात. तांचें दर्शन घेवपाक कितलेशेच भावीक येतात. माशेलांतल्यांत येवपी खाप्रो आनी पिसो रवळनाथ, मागीर सतपुरुसाची पालखी, नार्वेची कणकेश्वरी, दिवचलची शांतादुर्गा, वरगांवची चामुंडेश्वरी, महामाया, केळबाय, सप्तकोटेश्वर ह्या देवतांच्यो पालख्यो तिरा वयले दोंगुल्लेर वळीन दवरतात. हें दृश्य खुबूच सुंदर दिसता. मसणभुयेंत देव येवन एके वळीन रावप म्हणल्यार ह्या तिर्थाक कितलें म्हत्व आसा तें समजुपाचें. हालीं इकरा देंवाच्यो पालख्यो येतात. खूब वर्सां पयलीं अठरा पालख्यो येताल्यो, अशे म्हालगडे सांगतात.
दनपार उपरांत वाजत ह्यो पालख्यो न्हंयच्या तटार येतात. देव आनी देवींक सकयल देवयनात. पालखेतूच तांचो न्हंयेच्या उदकांत अभिशेक करतात. त्या वेळार लोक भजनां गायतात. दोंगुल्लेवेल्यान सकयल येतना देवांचे आशिर्वाद घेतात. उपरांत व्हड्यांत बसून देव- देवींक तांच्या देवळांनी व्हरतात. अश्टम हो श्रीकृष्णाचो जल्म सुवाळो आसलल्यान पुजारी कृष्णाच्यो तस्बीरी घेवन बसतात. तांची पुजा करतात. कांय जाण तस्बीरी वळीन दवरतात. लोक श्रद्धेन मोडचे पयशे घालतात.
पुर्तुगीज राजवटके वेळार बार्देसांतले देव- देवींक बाटाबाटीच्या भंयान (ह्याच वेळार देवळां मोडपाचें सत्र चालू जाल्लें) भक्त रातयां देवांक स्थलांतर करपाचो वावर धिटायेन करताले. हीं सगळीं स्थलांतरां न्हंयांच्या मार्गान जाल्लीं. दिवचल, मयां, दिपवाटिका (दिवाडे) ह्या वाठारांतल्यांत माशेलांत आनी हेर वठारांनी ह्या देवांक कांय दिसां अंत्रूज म्हालांतल्या कांय थारावीक घरांनी दवरून उपरांत कितल्याशाच वर्सांनी तांची देवळांनी स्थापन केल्यांत.
मसण देवीचे जात्रे सारकोच अश्टमीचो सुवाळो एका दिसाचोच, पूण व्हडली फेरी भरता. चणेकार भट्टी घालतात. सगळेच लोक चणे घेतात आनी चार चणे काडून पितरांक थंयच एका कागदाच्या कुडक्यार वा कसल्याय खोल्यार दवरतात. उरिल्ले हेर लोकांक वांट्टात. अजापाची गजाल म्हणल्यार दुसरे दिसा सकाळीं एक पसून मेळना. सांजेर जात्रा सोंपले उपरांत रातचीं भुतांची जात्रा भरता आनी हे चणे भुतां खातात, अशी श्रद्धा आसा. पणसाचें साठूय हांगा प्रसाद म्हूण वांटतात. अश्टमी दिसा चवथीक जुस्त बारा दीस उरतात. नवे व्हंकलेक वजें दिवपाची प्रथा अजून आसा. लाकडी पाट, लाटफळें, माटोळेक लागपी लाकडी फळाफळ हांचीं दुकांना हे अश्टमीचे फेरयेंत आसता. ही फेरी एका दिसाची आसलल्यान फेरीवाले पणजे मांडवी न्हंयेचे देगेर मागीर मांड घालतात. चवथीची खरेदी हांगाच जाता.
हरशीं मरण क्रिया जावपी जाग्यांचेर वचनाशिल्ले लोक अश्टमीक नार्व्यां वतात, त्रिवेणी संगम वा पोरण्या तिर्थार वचून न्हावन पवित्र जातात. मसण भुयेंत बसून देवाची पुजा करतात, मेल्ल्यांक चणे दवरतात. हें सगळें करतना कसलोच त्रास लोकांक जायना. देव सगळ्याकूच आसता हीच मसण देवीची जात्रा आनी अश्टमी दिसा अनुभुती मेळटा.

प्रिता परब
9921382375