नातें आजो, आजी आनी नातरांचें

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

घरभर खेळून पसारो करतकूच तो आवरपाक आजी, परत एक खेळ खेळटा. ह्या खेळांत पयलीं खंयची वस्तू वा खेळ काडिल्लो तो पयलीं जाग्यार वता. मागीर दुसरो, मागीर तिसरो.

अामी दूद वापरतना खूब जतनाय घेतात. निवळ आयदन वापरतात. धुल्ल्या हातान दूद हाताळटात. वयर ये म्हणसर बरें करून तापयतात. दुदा वयल्या सायेक तर आमी खुबूच जपतात. तापोवन न्हिविल्ल्या दुदाक धक्को लायनासतना दवरत जाल्यार दाट्ट पोळो कशी साय मेळटा. ह्याच साये पासून आमी लोणी काडटात. लोणये पासून घरावी तूप तयार जाता ्अरवाळ तूप तयार करपा खातीर आमी जिवापाड जतनाय घेतात.
भुरगीं आमकां दुदा भशेन आनी नातरां दुदावेली साय! आमच्या भुरग्यांचेर आमचो उप्पाट मोग. हाताक धरून भुरगीं ल्हानाची व्हड जालीं. तांची संसारवेल उबी रावतना पळोवन मन धादोस जाता. वेळावेळार तांकां मजतीचो हात दिवपा खातीर आपणें आपले हात- पांय घट दवरूंक जाय हाची जाणीव जाता. आपलें बाय वा बाबू जल्माक आयिल्लो तो दीस, तो खीण.. न्हाणोवन, पोव लावन, धव्याफुल्ल कपड्यांत गुठलावन आमचे मुखार हाडिल्लो तो नाजूक जीव. तेन्नाचें तांचें रूप मनांतल्या फोटो गॅलरींत तें सासणांचें कोरून उरता. नातरांची पयली दोळोभेट तर काळजाच्या दोण्यांत मुमुरखीच हांसत रावता. नातरांच्या चेहऱ्यांत आपल्या भुरग्याचो चेहरो वळखुपाचो खेळ तर दादा- दादी आनी नाना- नानी दोगूय खेळटात. दोगांकूय नातरां आपले भुरग्यां भशेनूच जाल्यांत अशेंच दिसता!
आजो- आजी आनी नातरां हांचें नातें वेगळेंच. थंय मेंदू न्ही, तर काळीज काम करता. आज्जेच्या दोळ्यांक नातरांनी केल्ली चूक, चूक दिसना. तांकां समजावन सांगल्यार सगळें समजता, आमकां समजावंकूच येना अशी आज्जेची फिर्याद!
नातरांक ताट पुसून जेवपाक आजीच शिकयता. तीन ढेकर येतकूच पोट भरलें अशें समजप अशी युक्ती तीच लढयता. वाटयेन उमथें घालून हुनहुनीत शीत आनी ताचेर तुपाची सदळ हातान घाल्ली धार आजोळचीच. आज्या म्हऱ्यांत बसून केळें, आडसर आनी आंबो नातरां खोशयेन एका फाटल्यान एक पोटांत उडयतात. आजो-आजयेची आनी नातरांची कामाची गती बरोबर जुळटा जावंये. दोगांय सारकींच हुतहुती. एका फाटल्यान एक थांबनासतना कितें-कितें करीत रावपाक दोगांकूय आवडटा. सदां तेच तेच खेळ खेळपाक दोगांचीय हरकत नासता. मुख्य म्हळ्यार, दोगांकूय एकमेकांचो सांगात खुब्ब आवडटा.
संगीताची भास सगल्यांक समजता हेंच खरें. नातरांक इंग्लिश, कोंकणीं, मराठी, हिंदी अशा सगल्या भाशांतलीं गीतां आनी कविता आजी शिकयता. तांतूंत तिच्या भुरगेपणांतली कविता, कोळीगितां, लोकगीतां, धालो, बडबडगीतां, फामाद अंगाई गितां, अशें जायतें किते-कितें आसपावता. नातरां सुरांच्या मोनेळांत न्हांवन वतात. मागीर तांकां येता तीं स्पेनीश सॅांग्स् आजयेक म्हणून दाखोवपाचो ती सुंदर असो यत्न करतात.
आजोळची सांजवेळ, आजोळचे सुटये दीस नातरां खातीर अशेच खास. थंय न शिकयता शिकपाचें. न सांगता सगळे कळपाचें भान आपशींच येता. घरभर खेळून पसारो करतकूच तो आवरपाक आजी, परत एक खेळ खेळटा. ह्या खेळांत पयलीं खंयची वस्तू वा खेळ काडिल्लो तो पयलीं जाग्यार वता. मागीर दुसरो, मागीर तिसरो. अशा तरेन सगळे खेळ आपआपल्या जाग्यार पावतात आनी घर निवळ जाता. सगळें जाग्यार दवरात अशी ओर्द सोडल्यार घडये हें जायनाशिल्लें.
“टीचर-टीचर” खेळ खेळून नातरां कडल्यान अभ्यास करून घेवपाचे कसब आजोळा बरें जमता. आजो “हेड “ जावन सय मारतकच नातरां खुशाल जातात. बरय गो, वाच रे अशें सांगनासतनाच घरांत शाळेचें वातावरण तयार केल्यार खेळटाखेळटा नकळत शिकप जावून पडटा.
आजयेची काणयां पोथडी न सोंपपाची. कितल्याय फावटी सांगल्यार आजी आनी नातरां दोगांकूय तांचो वाज येना. माम करपाच्या वेळार आनी ताता करपा वेळार या काणयांची पारायणां जातात. बाकीच्यांक वाज येत हाचें दोगांकूय पडिल्लें नासता. जेन्ना तांकाच वाज येता तेन्ना काणयांची रंगीत पुस्तकां मेजावयलीं हातांत येतात. दोगांय काणयो वाचत वाचत पुस्तकां सोंपयतात. हेवटेन ताट चाटून पुसून चकचकीत जाता. नाजाल्यार, पातकड्यांवेली ताता केन्नाच दोळ्यांनी पावता.
घरांत खेळपाचे खेळ खेळून जातकूच नातरां आजयेचें बोट धरून ग्रावंडार खेळपाक वतात. ओपन प्लेसार खेळटकूच लंग्स स्टाँग जातात अशें ताचे टीचरीन सांगिल्ले आसता! ते खातीर तीं उमेदीन उडक्यो मारीत भायर खेळूंक वतात. बॉल, धांवचेल्यांनी, धरचेल्यांनीं, स्पोर्ट्स स्पोर्टस, तळ्यांत-मळ्यांत अशे कितलेशेच खेळ आयते वेळार याद जातात. थंयूय टीचर कशी उलयता हाचीय प्रात्यक्षिकां घडटात! या सगल्या खेळांत नातरां परस आजयेचीच करमणूकूच चड जाता. तेच नातरांकूय जाय आसता.
माया करपाची आजो-आजयेन आनी शिस्त लावपाची पालकांनी अशें म्हणटात. पूण तशें वेगवेगळें काडूंक मेळटा व्हय? मोग आनी शिस्त हातांत हात घालून वचपाची न्ही?….नातरां दिस्तूच वळखतात. आजोळच्या मायेचो दोर इतलो घट्ट आसता. कितें केल्यार आवडटलें? कितें केल्यार आवडचें ना हाचे गिन्यान तांकां स्पर्श आनी चेहऱ्या वयले भाव पळोवनूच कळटा. म्हणून घडये, नातरां आजोळा शाणी आनी आपल्या घरा शाणीमस्ती आसतात.
भाग्यवान तीं भुरगीं जांकां आजो-आजी मेळ्ळी. मायेची ऊब मेळ्ळी. संस्कार आनी नीती- मुल्ल्यांची शिदोरी मेळ्ळी. आजोळ जणू तांकां एक आदारवड. पूण या आदारवडापोंदा किल्ललीं म्हूण भुरग्यांची वाड खुंटना. सावली पडली म्हूण बावना. उलट, उप्पाट मोगान तीं पोसवतात. स्वस्थ उरतात. सुरक्षित आनी समादानी आसतात.

स्मिता तिंबले
9763552719