नाटकां विशीं… जनां मनांतलें

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आयच्यो नाट्य सर्ती पळयतना तांतूत गोंयचें खाशेलपण दिसना, अशेंच म्हणचें पडटा. कारण, आमी स्वताच्यो संहिता रंगमाचयेर हाडिनात. हाडटात ते चडशे अणकार.

हालींच गोंयचे रंगमाचयेर संगीत अ, ब, आनी इतिहासीक नाटकांचे खेळ जाले. खेळांत कांय जाणांच्या वांट्याक यश आयलें जाल्यार कांय जाणांचे पंगड अपेशी थारले. सर्तीच्या खेळांत सगल्यांकच जैत मेळटाच अशें ना. जैत मेळटा ते मात कांय दीस उमेदींतच उरतात. उरपाचेच. मात अपेशी थारिल्ले पंगड चिंतपाक पडटात. देड, दोन, तीन म्हयने सगलीं कामां कुशीक दवरुन सराव करून आत्म बळगें वाडयत, जिध्द आपणायत बरोच खर्च करून लेगीत अपेस वांट्याक कशें येवचें हें विशीं तें अजुनूय येवजुपांतच आसात. ते तनरेंतल्यान ते सावशीक जावंक ना. ज्या रसिकांनी विंगड विंगड मळांनी वचून हें कलेचो आस्वाद घेवपाचो यत्न केला तातूंतच कांय सामान्याचे तकलेंत बरेच संभ्रम उमाळून आयल्यात, जांच्यो जापो तांकां सोदून मेळनात देखूनच जावये निरशेल्ल्या मनांत खेळांचो निकाल लावपी पंचांचेर म्हजे हुजीर थोमणे मारतना दिश्टी पडले.
म्हजे कडेन आशिल्ल्या मेकळ्या वेळा काळान आनी मुजरत काडिल्ल्या वेळान चारय मळां वयले खेळ पळोवपाक म्हाका संद मेळ्ळी. कांय वेळां विद्यार्थी मित्रांचोय सांगात मेळ्ळो. सहजतायेन, मेकळें प्रमाण तांचे कडेन पळयिल्ल्या नाटकां विशीं उलोवप जालें. तातूंतल्यो कांय गजाली नोंद घेवपा सारक्यो आशिल्ल्यो देखून बरपांत आस्पावन घेवच्यो अशें दिसलें.
नाटकांचे खेळ पळयतना एक गजाल मुखेलपणान जाणवली ती म्हळ्यार अ, ब परस संगीत आनी इतिहासीक नाटकांचे मोगी चड प्रमाणांत हजेरी लायतना दिसले. तें चित्र पळोवन जिवाक बरें दिसलें. अभिनया वांगडाच संगिताची तान भागोवंक मेळ्ळी. संगीत नाटकांचो फुडार पर्जळीत आसा हें तातूंतल्यान स्पश्ट जाणवतालें. पूण, जेदेवेळार पंचांनी निकाल घोशीत केलो तेदेवेळार मात, इश्टां कडेन, विद्यार्थी मित्रां कडेन केल्लीं उलोवणीं याद येत रावली…
निकाल नदरेंत आयले उपरांत एकेकल्याचे रंगमाचयेर चलिल्ले खेळ याद जाले. एका नाटकांत ट्रीक सिन्स बरेच आशिल्ले. मात, तें करतना कप्तान आशिल्लो दिग्दर्शक विंगेंत रावन माचये वयल्या कलाकारांक माचये वयली शिस्त पाळिनासतना हातवारे करून अभिनय दाखयतालो आनी ते कलाकार अदीं मदीं ताका विंगेंत पळयत अभिनय करताले, हें रसीक मोगी पळयताले. ट्रीक सिन्स दाखोवपा खातीर ब्लेक आवट ची वाट पळयनासतना अभिनय चालू आसतनाच फुडली मांडावळ करताले. संवाद याद जायना जावन बरोच वेळ खंडीत जाल्लें वातावरण नाटकाचो पांवडो देंवयतालें. असल्या गजालीचो आस्पाव जाल्ल्या नाटकाकच इनामाचे वळेरींत मानाची सुवात दिवप, तशेंच एका नाटकाच्या खेळांत अप्रतीम गायन, सुरेख अभिनय करून लेगीत तो कलाकार इनामांचे वळेरींतल्यान भायर!! खेरीज, बायल मनीस आसून लेगीत दादल्याची भुमिका वाचीक, आंगीक, आनी सात्वीक अभिनया वरवीं जिवी करून लेगीत त्या गुणी कलाकाराक इनामांचे वळेरींत घेवप ना?? तेंच परीं, सर्वांगान पयलें इनाम मेळोवपी नाटकाच्या कप्तानाक पयल्या तिनांत सुवात दिनासतना ताका उमेद वाडोवपी तसरीप दिवप म्हळ्यार….!!! निकाल दिवपी पंचांचे बुध्दिचो कितलो आनी कशे तरेन भोवमान राखचो आनी करचो, हाचे विशीं सामान्य मोगी अजूनय येवजीत आसात. निकालांत कोणाक हाडप हे विशीं परिक्षकांक अधिकार आसले तरी तें रसीक मोगींनी लायिल्ल्या पांवड्या कडेन लागीं लागीं जुळटे आसूंकच जाय. म्हणटात न्हय, परिक्षकांनी दिल्ल्या पुरस्कारा परस रसिकांनी दिल्ली दाद त्या पुरस्कारा परसय व्हड आसता. पूण आतां, कस लावपी जेन्ना आपल्याच वर्तुळांतल्यांक वयर हाडूंक सोदतात तेन्ना दुबाव नासतना खूबशा गुणी कलाकारांचेर अन्याय करतात हें स्पश्ट जाणवता. तेदेवेळार मात, परिक्षकांची तिडक आयले बगर रावना. एकल्यान सहज म्हण जाळवणदाराक विचारलें, “तुमकां मान्य आसा तांचो निकाल? ते आपल्याच मर्जींतल्यांक वयर हाडटात ते?” तेदेवेळार जाळवणदाराची जाप कितें आयकुपाची? “आतां, बरे कस लावपी खंय मेळटात?”… अशीं उतरां आयकतकच सामान्य मोगी सरळ म्हण्टात… “जाल्यार तुमी घेतात तरी कित्याक ती सर्त? हेरांचे कलेचो अपमान करपाक?
एका वेळार नाट्य सर्तीच्या परिक्षकांक आदर्श मानताले, देव मानताले. पूण आतां हें पंचूच प्रामाणीक सर्तकांक दुस्माना वरीं दिसूंक लागतात. एका रंगकर्मीन, ताच्या वांट्याक आयिल्लीं परिक्षकाची उतरां सांगलीं…. “तुज्या नाटकांत ब्लेक आवट चड जाले. (आशिल्लेच 3 आनी 4 खंय) देखून नाटक भायर दवरचें पडलें. इनाम दिवचें पडटालें देखून ब्लेक आवट्साचेर घालें. ब्लेक आवटांची आडखळ जाली. माचयेर उजवाडा येवजण करताले तें अभिनेत्याच्या अभिनयाचीं विवीध तांसां, मुखामळा वयले भाव दाखोवचेले हेतान, पूण आयची उजवाडा येवजण अभिनेत्याचो अभिनय लिपोवपा खातीर ती करतात काय अशेंच दिसूंक लागता. एकेका नाटकांत तिशेके ब्लेक आवट आस्पावीत करतात. परिणाम कितें?.. पळयतल्यांच्या दोर्ळया मुखार काळोख. आयज काळ बदलत आसा. काळा प्रमाण नाट्य सादरीकरणांत बदल जावप गरजेचेंच आसा. पूण नाटकाचें मुळावण बदलूंक फावना. नाटकाची व्याख्या बदलूंक उपकारना. हाची जाण कस लावपी दवरतात न्हय?
आयच्यो नाट्य सर्ती पळयतना तांतूत गोंयचें खाशेलपण दिसना, अशेंच म्हणचें पडटा. कारण, आमी स्वताच्यो संहिता रंगमाचयेर हाडिनात. हाडटात ते चडशे अणकार. (बरयल्यार लेगीत त्यो चडश्यो परकी मुळावणाचेर आसता.) अजूनय आमी परक्यांचेर आदारून रावतात. गोंयचे अस्मितायेक, खाशेलपणाक, अस्तित्वाक रंगमाचयेर केन्ना प्राधान्य मेळटलें? आदलें मुखार हाडल्यार “पयलींचेंच घेवन बसता” अशीं बकच्छायेचीं उतरां वांट्याक दितात. ‘अ ‘ मळा वयले कस लावपी आमकां मार्गदर्शन करतात, आमचें अस्तित्व तिगून दवरपाक आमकां शिटकायतात. पूण आमचे थळावे कस लावपी मुखार उलोवंक येनात. कित्याक?.. तें तांकांच खबर.
हालीं खूबशा नाटकांची नाट्य चालू आसतना रंगमाचयेर काळोख घालून प्रेक्षकालयांत नाट्य दाखयतात. तेन्ना दिसता खरेंच ताची तशी गरज आसता व्हय सादरीकरणांत? रंगमाची सोडून भायर प्रेक्षकांत खेळप, वावरप हें नाट्य शास्त्र सांगता व्हय? जाल्यार रंगमाचयेच्या मुखा वयल्या पड्ड्याक कितें म्हत्व उरलें? अशीं साबार जनांचीं मनां फुतफुततना दिसतात. आसूं…. येतले परिस्थितींत रंगमाचयेची सेवा करतल्यांक बरी बुध्द येवं आनी रसिकांतल्या जनां मनांक खरो आनंद मेळूं हेंच आवडें.

उल्हास यशवंत नायक
8010061867