नांवांतूच सगलें आसा..!

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

म्हणून इतलेंच सांगतां: आपल्या भुरग्याक नांव दवरतना त्या नांवाचें सार्थक जातलें अशेंच नांव दवरपाचो आवयबापायन यत्न करचो.

भांगरभूंयचेर 30 मार्चाक आयिल्लो अतुलबाब पंडित हांचो लेख ‘नांवांत कितें आसा?’ खूब आवडलो. तातूंत तांणी निमाणें म्हणलां: नांवांत खूब कितें आसता. खरेंच! नांवांतूच सगलें आसता. म्हजें सहकर्मी योगीता केळकारान एकदां नांवांच्या म्हत्वाचेर ल्हान लेख बरयिल्लो. हांवें गोंयच्या आडनांवांचेर एक लेख बरयला, तो अजून उजवाडा येवंक ना, पूण ताचे पयलीं हो सुचलो. एक गजाल पयलींच स्पश्ट करतां, हातूंतलीं कांय नांवां जर तुमगेर वा तुमचींच आसात तर वायट मानून घेवचें न्हय. हो लेख फकांडां मारपाक न्हय जाल्यार समिक्षा जावची ह्या उद्देशान बरयला.
आज आवयबापायचें नांव मिक्स करून नांवां दवरपाचो ट्रॅण्ड आयला. आदले सारकीं लांब नांवां दवरपाक आज सहसा कोण वचनात आनी उर्फ नांवांचे भानगडींतूय पडनात. नाजाल्यार बापायकूय दोन नांवां, भुरग्यांकूय दोन नांवां अशें खूब घरांनी पळोवपाक मेळटा. चार अक्षरी नांवां वयल्यान लोक दोन अक्षरी पावले, हाचे फुडें एक अक्षरय दवरत. अशे तरेचें एक रील हे आदीं व्हायरल जालांच. आदीं गंगाराम, शांताबाई, सखाराम, गंगूबाई, पुरुषोत्तम, पांडुरंग मागीर रमेश, गीता, सुरेखा, महेश, मोहन, रोहित, शुभम आनी आतां कायरा, गायरा, नायरा, कियारा. मागीर ओ, खो, गो अशीं बी आसत एक वेळ. कांय वर्सां आदीं म्हाका एक सरान सांगिल्ली गजाल याद जाता. एके चलयेचें नांव आशिल्लें विष्ठा. हाचो अर्थ जेन्ना ताका कळ्ळो तेन्ना ताणें आपलें नांव रोखडेंच बदल्लें. गूगल कसलींय नांवां आनी ताचे कसलेय अर्थ सांगता आनी दावो करता की हो शब्द संस्कृतांतलो. संस्कृतांतलो म्हणलें की लोकांचो विस्वास बसता. जशें खंयच्याय वाक्याचे सुरवातीक ‘विज्ञानिकांनी वा विद्वानांनी सांगलां’ बरयतकच विस्वास बसता तशीच ही गजाल. सान्वी, अव्यान अशीं नांवां नात. लक्ष्मी आनी गणपतीचो संबंद गूगल लायता तेन्ना लोकांक बरें दिसता. कोणेय म्हाका विचारल्यार हांव सांगतां: ह्या नांवाचो अर्थ ना, पूण तरी तुमकां दवरपाचें आसा जाल्यार तुमची इत्सा. बेश्टीं मागीर झगडीं नाकात. तशेंच एक नांव आसा ‘स्रग्धरा’. तें खूब लोक ‘स्त्रिग्धरा’ अशें चुकीचें बरयतात. एकट्याचें नांव आशिल्लें ‘स्नेहा’. ताच्या जल्म दाखल्यांत H बदला चुकून T जावन ‘स्नेता’ जाल्लें. थोड्यांचीं नांवां मातशीं कठीण आसतात. तीं खुद्द तांकांच स्वता म्हणपाक जमनात. खूबदां कांय शब्द सरळ म्हणचे परस तांचे खातीर Euphemism आसता. म्हणून तर परसा कडेन गेला, भायर पडलो, देवा घरा गेलो, पेड्डेर जालो सारके शब्द मेळटात.
गोंयांतलीं आदलीं नांवां खरेंच तोखेवपा सारकीं आसतालीं. आदलीं मनशां आतां भशेन चड विचार करिनाशिल्लीं. आज लेगीत खूबश्या घरांनी बारकेलो, ताचो चलो धाकलो, व्हडलो अशीं नांवां मेळटात. आतां तो व्हड जातकच ल्हान वा बारीक उरतलोच अशें ना. तो आंगान मोटोय जावपाक शकता. नांव आनी मनशाच्या कामाचो तसो कांयच संबंद ना. देवाचीं नांवां दवरतना खरेंच विचार करपाची गरज आसा. आपलो भुरगो आदर्श जावचो अशें दर एका आवयबापायक दिसता. एका मनशाचें नांव राम दवरलें आनी तो पियेवन खळयेंत पडलो जाल्यार? राम नांवाचो अपमान जालो काय ना? आमच्या गांवांत असोच एक मनीस आशिल्लो. नांव देवाचें, पूण सदांच पियेवन तर्र. कितें म्हणपाचें आतां?
गोंयच्या खूबश्या घरांनी ‘बाबू’ हें नांव मेळटलेंच. निमाणो जाल्ल्या भुरग्याक चडशे बाबू नांव दवरताले. ताचे फाटल्यान आनीक कोणूय जालो जाल्यारय बाबू बाबूच उरतालो. निमाण्याक मागीर कसलेंय नांव दवरताले. गोंयच्या दरेका गांवांत लाडू, भाऊ, पेद्रू, सुकडो, भिकारो, भिकू, बाबी, बाबलो, लाडको, मोगरें, शेंवतें हीं नांवां मेळटलींच. शिक्षीत-अशिक्षीत हाचो कांयच संबंद नासता. कारण शिक्षीत घराण्यांनीय हीं थोडीं नांवां मेळटात. सुवातांचींय नांवां पळयात. बांय कडेन, टांकये कडेन, पंपार, आंब्या कडेन, खुरसा कडेन, वडा कडेन अशीं आसात. कॅनडाक तर रस्त्याक This street, That street अशींय नांवां आसात.
तैमूर, औरंगजेब, बाबर हीं नांवांय लोक दवरतात आनी हाचे वयल्यान वादूय जातात. एका दुकानांत फोटोकॉपी काडप्याचें नांव दुर्योधन आसा. म्हगेर एके फावटी स्विगी डिलिव्हरी बॉय आयिल्लो, ताचें नांव मनमोहन सिंह. परवेझ मुशर्रफ अशें लेगीत एकल्याचें नांव आसा. महाराष्ट्रांत चलयेचें नांव ‘नकोशी’ दवरलें जाल्यार ताचे उपरांत चलो जाता अशी मान्यताय आसा. महाराष्ट्रांतल्या मजेशीर आडनांवांचेर आयिल्लो पोस्ट तुमी वाचलाच आसतलो. तातूंत संवय, पक्षी, जनावरां, झाडां, फळां, रंग, कड्डणां, धातू सारकेले प्रकार आसात. गूगल केल्यार मेळटलीं. तो एक मीम येता त्या प्रमाण म्हणल्यार गोंयांतले नायक, देसाय, गांवकार, कामत, महाराष्ट्रांतले पाटील, जोशी, गुजरातांतले पटेल आनी पंजाबांतलें परमिंदर हीं सगलीं नांवां वेगळीं काडल्यार ‘इनका ही एक अलग देश बन सकता है’!
गोंयांत क्रिश्चन भावां मदीं खूबदां बरयतना एक नांव आनी उलयतना एक नांव आसा. फ्रांसिस्कोचो फरांशीक, सुकोरचो सुकूर, जोसाचो जुझे, दिओग, बोटलेर सारकीं नांवां मेळटात. 2012 वर्साची गजाल. म्हापा – पंचवाडी बस स्टॉपार म्हाका एकल्यान ‘व्हिंसेंट’ खंय रावता काय विचारलें. हांवें म्हणलें: म्हाका खबर ना. फुडल्या घरांत विचार. ताणें कोणाक तरी विचारलें आनी म्हाका विचित्र नदरेन पळोवन आमच्या भाटांत भितर सरलो. म्हाका अजाप. आमचो मुंडकार कोणूच व्हिंसेंट ना. एकल्यान म्हणलें, “भाटकारा, व्हिंसेंटाक ओळखोना तूं? कित रे! आमगे ‘इशेद’ मरे!” व्हिंसेंटाचें इशेद!
जशें आमकां दुसऱ्यांचीं नांवां वाचून हांसपाक येता तशें आमचींय नांवां वाचून तांकांय हांसपाक येता आसतलें. एकलो रशियन दोळे तपासपाक वता. दोतोर ताच्या दोळ्यांत वक्ल लावन हीं अक्षरां वाचूंक सांगता CZWXNQSTAZKY आनी विचारता, “वाचपाक शकता?”. तो सांगता, “वाचपाक जमता काय विचारता? हांव ह्या मनशाक लेगीत वळखतां. तो कजन म्हजो.” मंकी, भोके, भैंसा, हागे हीं नांवां पयलेच फावटी वाचतकच भंय दिसता. कांय नांवांच्यो गाळीय बी जातात. ‘दिल्ली बॅली’ ह्या फिल्मांत ‘भाग भाग डी. के. बोस डी. के. बोस’ हें पद खरें म्हणल्यार हिंदींतली गाळ. पूण मुद्दम अशे तरेन बरयल्या की कोणाक समजूंक जायना. ह्या नांवाचो गांवूय आसा.
पारशी लोकां मदीं आडनांवांत ‘वाला’ लावपाची परंपरा आसा. तांणी गांव वा धंद्या वयल्यान वाला लायलां. सगलेच वाला आशिल्ले पारशीच आसतात अशें न्हय. मूसावाला हे शीख. हांगा कांय नांवां दितां. सगलींच पारशीं वा अशीं खरींच नांवां आसात काय खबर ना. हांवें आयकल्यांत तीं अशीं – टायरवाला, स्क्रूवाला, पूनावाला, गांजावाला, चिरावाला, मेवावाला, झुनझुनवाला, घीवाला, लालवाला, बाटलीवाला, लकडावाला, दारूवाला, सोडावाला, सोडाबॉटलओपनरवाला, बुहारीवाला, बंदूकवाला, सूनावाला, तिजोरीवाला, पालखीवाला, लोखंडवाला, फर्नीचरवाला, कांचवाला, मसालावाला, सोनावाला. आतां फुडें दिल्यांत त्या नांवां विशीं म्हाका सारकें खबर ना – गोलीमारवाला, जामवाला, रूमवाला, फाउंटनवाला, अंडावाला, मुर्गीवाला, रजाईवाला, मोतीवाला, धारवाला, मद्रासवाला, अकोलावाला, कुर्लावाला, कोलाबावाला, पिंडीवाला. हीं कोणाकूय खबर आसल्यार मुद्दम कळोवचें. इंजीनियर, डॉक्टर लेगीत आडनांवां आसात. गोंयच्या लोकांनी अशीं आडनांवां दवरिल्लीं जाल्यार तीं – पणजीवाला, मडगांववाला, शिरोडावाला, म्हापसावाला, पेडणेवाला, कुडचडेवाला अशीं जातलीं आशिल्लीं. म्हजें नांव भांगवाला, तांबाचें तांबावाला, भेंडोवाला, बुयांववाला, सांबारवाला अशींय नांवां जावपाचीं. तरी बरें ‘चायवाला’ हें आडनांव अजून कोणे दवरूंक ना! नागपुरच्या सुनील पाटीलान आपलें नांव ‘डॉली चायवाला’ दवरलां.
वयर सांगलां तशें, हो लेख कोणाचोच अपमान करपाक बरोवंक ना. भारतांतलीं विंगड-विंगड नांवां कशीं पडलीं हो एक संशोधनाचो विशय. तशें हाचेर बरेंच संशोधन जालां. म्हणून इतलेंच सांगतां: आपल्या भुरग्याक नांव दवरतना त्या नांवाचें सार्थक जातलें अशेंच नांव दवरपाचो आवयबापायन यत्न करचो.

आदित्य सिनाय भांगी
9673585953