नव्या वर्सा सैम, परिसर, संस्कृताय राखपी धोरणां गरजेचीं

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

उस कितलोय गोड लागलो तरी तो मुळां सावन खांवनये, अशी म्हण आसा. राज्याचे अर्थवेवस्थे खातीर पर्यटन जरी म्हत्वाचें आसलें तरी ताचो अतिरेक सैमाक, समाजव्यवस्थेक, सुरक्षिततेक आनी संस्कृतायेक मारक आनी घातक थारूं शकता.
नातालां आनी नवे वर्स साजरीकरणाचो डिसेंबर 20 ते 31 हो खोशयेचो काळ खरो, पूण राज्यांत भोंवडेकारांच्या खवदळाक लागून थळाव्यांची दिनचर्या विस्कळावन उडयता. तीन सिग्नलां मदी वाहनांची व्हड लायन लागिल्ले कारणान पाचवो सिग्नल तांबडो जावन परतून पाचवो जालो तरी गाडी थंयच उबी आसता. काम आसले शिवाय भायर सरनाकात असो मोलादीक सल्लो मंत्र्यान दिल्लो आसलो, तरी काम आसतनाय भायर सरपाचें धाडस जायना. ह्या धा दिसांनी खर दुयेंस जावंनये इतलीच देवा लागीं मागणी आसता. कित्याक तर गाडयांच्या लायनीत सायरन वाजयत आडकल्ली एंब्युलन्स पळयतात तेन्ना तो दुयेंती हॉस्पिटलाच्या दारांत पावतलो काय वाटेरूच खंवसतलो हाचो नेम नासता.
हालींच्या वर्सांनी भोंवडीकारांचो एका साच्यांतलो असो पॅटर्न पळोवपाक मेळटा. गोंयात दाखल जायना फुडे चलयो, बायलो फ्रॉक, मिडी, मिनी आनी स्लिव्हलेस चडोवन आनी दादले मात्शे देसेंतकायेन धोप रामेरेन हाफ पँटीत भाड्याच्यो स्कुटरी धोपरायत भोंवड्यो सुरू करतात. कळंगूट, बागा, वागातोर बीच दर्शना उपरांत ‘पेंजीम चर्च’, ‘ऑल्ड गोवा’, ‘मंगेशी टेंपल’,‘दिल चाहता है फोर्ट’, पाँयंटांक भेट दिवप सुरू जाता. ते चर्चींतलो संत कोण, महादेव मंगेश कसो जालो, किल्लो केन्ना खंयच्या राजान बांदिल्लो, मुखार तो कोणे जिखिल्लो हे जाणून घेवपाची उत्सुकताय दिसना. फकत त्या थळांनी पावले उपरांत भेंड वाकडे करून, जीभ भायर काडून, दोळे मोठे करून सॅल्फी- विधी संपन्न करून शेजाऱ्यांक, इश्टांक, सोयऱ्यांक धाडून ‘आमी गोयांत पावल्यांत’ हाची जायरात करप होच उद्देश दिसता.
गलिच्छ वेशभूशा आनी वागणुकेक लागून पणजे मेरी इमॅक्युलेट चर्च प्रबंधनान भोंवडेकारांक चर्च आनी प्राकारांत प्रवेश वर्ज्य केला ते केन्नाय योग्य. रेस्पेत दिवपाक कळना तांकां लागीं करपाचें कित्याक? देवळांतूय देवादिकेन फाट करून सेल्फी काडपी अवचिन्नां सापडटात. फुडारांत तांकांय देवाचे दर्शन पयसुल्ल्यान घडोवपाचो घडये वेळ येत. वेळेर, रस्त्यार किंळच्यो मारत हातांत बीयर बाटल्यो नाचयत भोंवपी पंगड हे आतां ‘नॉर्मल’ जांवक लागलां. हालींच्या तेपार पणजे पुर्तुगेज क्वार्टर्स (म्हळ्यार फाँतेन्हास ) मळा भागांत पुर्तुगीज स्थापत्याच्या घरांच्या दारां, जनेलां लागीं दिसूयभर धंदेवाईक फोटोग्राफरां कडल्यान ‘फोटो सेशन’ करुन घेवपी पर्यटकांच्या घिट्टीक लागून थळांव्याक घरांनी रावप कुस्तार जालां.
जुगार धोरणाचेर उलयता आसतना “ही हळशीक महाराष्ट्रांत नाका” अशे मत उक्तावपी महाराष्ट्राचे उपमुखेलमंत्री फडणवीस तोखणायेक पात्र थारतात. पर्यटन विकासाच्या नांवार आमी जुगाराक वेंग मारून राज्याची प्रतिमा इबाडली. गोंय देशाची पर्यटन राजधानी जावचे आदी जुगार, ड्रग्स आनी वेश्या वेवसायाच्या बाबतीत तरी राजधानी जाल्या अशें दिसता. आठ कोटींचें ड्रग्स जप्त केलें अशे आमचे मुख्यमंत्री अभिमानान सांगतात तेन्ना उणेंच शंभर कोटी मायत ड्रग्स वेव्हार जाल्लो अशे गृहीत धरपाक हरकत ना. आदीं ह्या धंद्यांत रशियन, नायजेरीयन, इस्रायली आनी राज्या भायले गुंतिल्ले दिसताले. हालींच्या तेपार निज गोंयकारूय सांपडपाक लागल्यात. केंद्रीय मंत्री गडकरी गोंयच्या पर्यटन उद्देगाची तोखणाय करताले त्याच दिसा 16 लाखांचें ड्रग्स एका मनशा कडल्यान जप्त केल्लें.
उफेवते कसिनो आनी क्रूज भोंवडी वाडिल्ल्यान मांडवीचें पात्र दुशित जावन न्हंयेचे पर्यावरणाचेर इबाडलां हें सरकार, न्यायालयां जाणांत, पूण ताचेआड कृतीशील दिसनात. आदींच उदका खेळांक लागून जलप्रजातींक धोको संभवता. फुडारांत खाजगी बोटीं खातीर धक्के बांदले जाल्यार तांच्या येरदारीक लागून तो आनीक वाडटलो. ह्याच कारणां खातीर ग्रीस आनी इंडोनेशिया देशांनी खाजगी क्रूजांची संख्या हद्दींत दवरल्या. जैविक दृश्टीन संवेदनशील भागांनी उदकांतल्या खेळांचेर बंदी घाल्या.
राज्यांत पर्यटकांची मनरिजवण करपी क्लबांची संख्या दिसपट्टी वाडता तशें ध्वनीप्रदुशण वाडत आसा. डिसेंबरांत हें प्रकरण तेंगशेर पावता तेन्ना न्हिदेचो इबाड जाल्ल्यान जाण्टेल्यांक मेणवाती पेटोवन पुर्सांव इगर्जींचे जाग्यार पुलीस स्टेशनार व्हरचें पडटा. आवाज प्रदुशणा विरोधांत कागाळ करपी थळाव्या तरणाट्यांक आतां क्लब माफिया बडोवपाक लागल्यात. संगीत रजनी आयोजकां कडल्यान जाग्याचे भाडे मेळोवपा खातीर कोर्टांत वच्चें पडटा. ‘ना हरकत’ दाखले मेळयले बगर कार्यक्रम सुरू करपाची दादागिरी क्लब करतात तेन्ना सरकार प्रशासन कार्यक्रमाच्या सुवातीर हजारांनी पोलिस, शेकड्यांनी एंब्युलन्स आनी श्वान पथक, प्रदुशण अंमलबजावणी समिती, उपसमिती अशी प्रशासनीक फौज तैनात करून दिमी मारता ताचें अजाप दिसता. सरकाराचे दुडू फारिक केले नाशिल्ले कारणान काळे यादींत घाल्ली संगीत रजनी परतून एंट्री मारता हें अप्रूप. सरकार दादागिरी करपी आयोजकांची संमती एका उतरान न्हयकारूंक शकता तेन्ना हे विकते श्राद्ध कित्याक.
‘सफारी पर्यटना’ निमतान मनीस ह्या घातकी प्राण्याक रानांत धाडचे पयलीं थंयच्या मोनजातीच्या भलायकेचो विचार सरकारान करप गरजेचें. रानानी उजो लागिल्लीं प्रकरणां आमी हालीं पळयल्यांत. आतां मेरेन समुद्र तट आनी शारां पुरतो मर्यादित आशिल्लो भोंवडीकार सरकारच्या अतिउत्साही ‘कारवां’ आनी ‘होमस्टे’ संकल्पनेक लागून गांवगिऱ्यां वाठारांत पावतलो. ताच्या आधार कार्डाचेर तो गुन्यांवकार फायभुंयेंचो, ड्रग्स विकपी काय दलाल हें बरयिल्लें आसना. घरांतल्या तरणाट्यो आनी तरणाट्यां खातीर असले घटक घातक थारूंक शकतात. वायट प्रसंग घडल्यार वेळार पुलीस संरक्षण लागसार आसचें ना.
दर वर्सा गोंयच्या लोकसंख्येच्या पांचपटीन भोंवडीकार हांगा भेट दितात. तांच्या येरदारीचो ताण उणावपाक रस्ते रूंदीकरण, पूल बांदणी केल्ल्यान राज्याचो भुगोल इबाडला आनी सोबितकायेक गिराण लागलां. गोवा वेल्हा, आगशी, कुठ्ठाळी सारकेल्लीं गांवां आतां म्हामार्गांच्या बाजूक उपेक्षीत, ओसाड पडिल्लीं दिसतात.
गोंयच्या सर्गांत भोंवडेकारांनी फोटो काडपा इतलेच माड उरल्यात. फुडारांत उत्तरेंत पत्रादेवी ते दक्षिणेत पोळें मदले गोंय गायब दिसतलें. अतिरेकी पर्यटन विकास पर्यावरण नाशाक जापसालदार थारता. त्या खातीर राज्याचो मुखेल करस्रोत खणीचो व्यवसाय कुयदाद घेवन सुरू करून पर्यटन व्यवसाय नियंत्रणात दवरिल्लो बरो. पर्यटनाक लागून उदक, ध्वनी, कोयर, संस्कृताय, समाजीक मुल्ल्यां हांच्या प्रदुशणाचे तुळेन मीनाचे येरदारीक लागून जाता तें धुल्लाचे प्रदूशण एक वेळ परवडलें अशें म्हणपाचो वेळ आयला. नव्या वर्सा नवीं पर्यटन, पर्यावरण धोरणां थारायतना माय-बाप सरकारान ह्या मुद्द्यांचेर विचार करप गोंय आनी गोंयकारांच्या हिताचे.

\

दीपक लाड
पर्वरी