नरकासूरा रे.. नरकासूरा!

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आयज फांतोडेर राज्यभर सगल्यांनी नरकासूर लासले. ही वर्सुकी परंपरा गोंयकारांचे सृजनशीलतेक पोसवण दिता, ते विशीं….

गोंयांत दिवाळी लागीं पावतकच रस्ते आनी उक्ती सुवात हेरां परस वेगळी दृश्यां घेवन जिवीं जातात. थळाव्या कलाकारांनी असामान्य कुशळटायेन तयार केल्लीं नरकासूराचीं उंच, उग्र प्रतिमा. भव्य सर्तींनी पराकाश्ठेक पावपी नरकासूर तयार करपाची परंपरा वर्सुकी उत्सवा परस चड-  हो एक जिवो कला प्रकार जो दशकां सावन गोंयकारांचे सृजनशीलतेक पोसवण दिता आनी जायत्या कलाकारांक राष्ट्रीय आनी आंतरराष्ट्रीय तोखणायेक व्हरता.

हालींच्या वर्सांनी नरकासूर तयार करपाचे परंपरेचेर कांय प्रमाणांत टिका जाल्या. निंदकांनी जाणवपी उणावाचेर लक्ष केंद्रीत केलां. कला प्रतिभेचें पोशण आनी संवसारीक पांवड्यार प्रतिध्वनीत जाल्ली गोंयकार अस्मितायेची अभिव्यक्ती म्हूण मान्यताय दिवन हे खाशेले रितीचेर आमची नदर बदलप म्हत्वाचें.

नरकासुराची कथा ही हिंदू पुराणकथांतली एक आख्यायिका. आपले जुलमी राजवटी खातीर नरकासूर राक्षसाक निमाणें भगवान श्रीकृष्णान वायटाचेर बऱ्याचें जैत मेळोवपाचें संकेत दिवपी झुजांत हारयलो. हें जैत नरकासूर सर्तींनी मनयतात, जंय समाज एकठांय येवन सुंदर प्रतिमा तयार करतात, ताचें चित्रण जिवंत, जे भंय आनी चिंतन दोनूय उक्तायतात. सांस्कृतीक उत्सवा वांगडाच नरकासूर-निर्माण गोंयांत  एक कला जाल्या, जाका लागून व्यक्तींक कुशळटाय वाडोवंक मेळटा आनी जायत्या मळार कलेंत करियर सुरू करपाक मेळटा. हे परंपरेक लागून शिल्पकला, चित्रकला, सेट डिझायन ह्या मळार कुशळ कलाकारांक संद मेळ्ळ्या. कांय जाणांनी फुडें वचून राश्ट्रीय, आंतरराश्ट्रीय मळार मान्यताय मेळयल्या. नरकासुर प्रतिमा तयार करून सुरवात करपी जायते कलाकार आतां वेवसायीक स्टुडिओंत, प्रदर्शनांनी वा आंतरराष्ट्रीय कला प्रतिष्ठापनांत योगदान दितात. थळाव्या परंपरेंतल्यान संवसारीक मान्यताये मेरेनचो हो कलात्मक प्रवास एक प्रतिभा वाडोवपी म्हूण नरकासूर-निर्माणाची शक्त दाखयता, गोंयकार कलाकारांक प्रादेशिक शिमे भायर फामाद जावपाक एक मंच तयार करता.

नरकासुर सर्ती फकत वैयक्तीक प्रतिभेचें प्रदर्शन न्हय, तें समाजाची आनी सहकार्याची भावना वाडयता. कुटुंबां, इश्ट आनी शेजारचे पंगड हात जोडटात, दरेकल्यान आपली खाशेली कुशळटाय योगदान दिवन नरकासुर प्रतिमेक जिवी करता. तरणाट्या कलाकारां कडल्यान तंत्रां शिकतात, संरचनात्मक आराखड्या सावन सविस्तर चित्रकले मेरेन सगळ्या गजालींचो हाताळणी अणभव घेतात. जायत्या जाणांक नरकासूर निर्मितींत मेळिल्ली कुशळटाय ही तांची दृश्य कलेच्या संवसारांत पयली घुरी. ही सामुदायिक संलग्नताय एक जिवंत संस्कृतीक वातावरण तयार करता आनी नरकासूर-निर्माणांतल्यान शिकून घेतिल्ली कुशळटाय चड करून हेर सृजनशील मळार रुपांतरीत जाता. प्रतिमा तयार करपाची तज्ञताय विकसीत करपी कलाकार वारंवार नाटकां खातीर सेट डिझायन, फेस्टिवल फ्लोट तयार करप, वेपारी डिझायन लेगीत अशा संबंदीत वाठारांनी फांटे फुटून गोंयची कला वेगवेगळ्या उद्देगांत घुसतात.

नरकासूर कारागिरांनी ही परंपरा जागतीक उत्सवांनी आनी प्रदर्शनांनी व्हरून गोंयच्या शिमे भायर खूब पयस कला आनी संस्कृतायेंत म्हत्वाचें योगदान दिलां. नरकासूर-निर्माणाचो प्रभाव हेर संस्कृतीक कार्यावळींनीय दिसता, जंय कलाकार खाशेली नदर आनी तंत्र गोंयच्या दायजाची गिरेस्तकाय व्यापक संदर्भांत मनयतात त्या प्रकल्पांत हाडटा. नरकासूर-निर्माणांतल्यान वाडिल्ले प्रतिभेक लागून ह्या कलाकारांक जागतीक कला मळार कांय उत्कृश्ट कलाकारां कडेन सर्त करपाचो आत्मविस्वास मेळ्ळा. गोंयकारांनी सृजनशील चातुर्य कदर करपी आंतरराष्ट्रीय प्रेक्षकां मुखार दाखयल्या. 

टिका चड करून कोयराच्या हुस्क्या भोंवतणी वा परंपरेच्या प्रतिकात्मक घटकांचो चुकीचो अर्थ लावपा भोंवतणी घुंवता. कांय संदर्भांत हे मुद्दे वैध आसले तरी नरकासूर-निर्माणाची उदरगत जावपाची तांक ताचेर नदर मारतात. आयज जायते पंगड जैवविघटनशील कागद आनी पर्यावरणाक अनुकूल रंग अशे चड टिकावू पदार्थ आपणायतात, जाका लागून हे परंपरेचो पर्यावरणीय परिणाम उणो जाता. टिकावूपणाचे दिकेन हें स्थलांतर गोंयच्या कारागिरांची अनुकूलताय आनी आधुनीक मुल्यां कडेन जुळोवन आपलें कसब तिगोवन दवरपाची तांची वचनबद्धताय दाखयता. पर्यावरणीय विचारां वांगडाच, ह्यो प्रतिमा तयार करपाक वचपी कुशळटायेचेर लक्ष केंद्रीत करून, तिच्या कला आंगांचेर भर दिवपी पद्दतीन परंपरेचें जतन करूं येता. कलाकुसर आनी सकारात्मक प्रतीकवादाचेर हो भर दिल्ल्यान हे प्रथे विशीं खंयचेय गैरसमज उणे करपाक मदत जावंक शकता, जाका लागून ती चड प्रेक्षकां मेरेन चड सुलभ जाता. 

मुळाक नरकासूर तयार करप हो गोंयकार अस्मितायेचो उत्सव-परंपरा, कलाकुसर आनी भावनांचो गिरेस्त आनी आगळोच मेळ. पिळग्यां पिळग्यांनी चलत आयिल्ल्या मुल्यांची, सृजनशीलताय आनी संस्कृतीक दायजा कडेन खोलायेन संबंद दवरपी मुल्यांची याद करून दिवपी परंपरा म्हणून काम करता. दर वर्सा नरकासूर सर्ती ह्या मुल्यांची परतून पुश्टी म्हणून वावुरतात, गोंयच्या सृजनशीलतेचो आनी एकचाराच्या उत्सवांत लोकांक एकठांय हाडटात.

नवे विचार आनी प्रभाव आपणायत आपली सांस्कृतीक अस्मिताय तिगोवन दवरपी गोंयच्या भावनांची गवाय म्हणून प्रतिमा उबीं रावतात. नरकासूर परंपरेक आदार दिवन आमी ह्या दायजाचो भोवमान करतात, फुडल्या पिळग्यांनी गोंयच्या संस्कृतायेची व्याख्या करपी कथा, प्रतीक आनी कलाकुसरींतल्यान प्रेरणा घेतली हाची खात्री करतात. नरकासूर तयार करपाची परंपरा फकत उत्सवी सर्ती परस खूब चड आसा. हो एक कला प्रकार जाका लागून कलाकारांची एक पिळगी पोसल्या, ताका लागून तांकां आपली प्रतिभा दाखोवंक मेळ्ळ्या. ही परंपरा कुशळटायेचो उत्सव, उदयाक येवपी प्रतिभेचो मंच, गोंयच्या टिकपी सांस्कृतीक भावनांचें प्रतिनिधीत्व. गोंयच्या समाजाक नरकासूर एकठांय हाडटा त्या खोलायेन कलात्मक आनी समाजीक मोलाचेर नरकासूराचेर टिका करुन सावळी पडूंक फावना. ताचे बदलाक नरकासूर-निर्माण एक जिवंत, विकसीत जावपी कला प्रकार म्हणून पळोवया. गोंयाक व्यापक संवसारांत अनुकूल करपाची, प्रेरणा दिवपाची आनी जोडपाची तांक आसा. हे परंपरेंतल्यान पोसवण मेळिल्ल्या कलाकुसरीन आनी प्रतिभेन गोंयची संस्कृताय फकत जिवी न्हय तर फुलता हें सिद्ध जालां आनी नरकासुराची प्रतिमा, आपल्या सगळ्या धाडसी आनी नाटकी वैभवांत, गोंयची सृजनशीलताय, लवचीकपण, आनी एकचाराचें एक अभिमानाचें प्रतीक म्हणून उबी आसा.

मनोज कुंकळ्येकार 

9764215365