धोलचे सदांच गोंयच्या माथ्यार गोंडेच गोंडे

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

गोंयच्या माथ्यार गोंडेच गोंडे धोलतले जाल्यार गोंयचें खाशेलेपण विसरून चलचें ना. ताच्याच बळार गोंयकारांक तांचे हक्क मेळूंक जाय.

दुर्दैवी मनशांच्या पदरांत जिणे वस्तू लेगीत केन्ना सोंपेपणी पडना, अशें म्हणटात. तशीशी गत आज आमची गोंयकारांची जावंक पावल्या. मुळावे हक्क मेळोवपा खातीर लेगीत गोंयकारांक झुजचें पडिल्लें. हाची याद करून दिवपाचो वेळ आयला, अशें तुका दिसना काय? म्हूण म्हज्या इश्टान पयरूच म्हाका प्रस्न केलो. तो कानार पडना बराबर म्हजे कान भेरेल्लेवरी जाले. हांव चितूंक पडलो. ‘इश्टा, तूं असो कित्याक म्हणटा?’, मनांत आयिल्ली उतरां, पूण तोंडांतल्यान भायर सरलीं नात. कांय खीण हांव खांबो कसो ताच्या म्हर्‍यांत उबोच उरलो. कित्याक काय म्हणल्यार म्हजो हो इश्ट 18 जून, 19 डिसेंबर, 16 जानेवारी आनी 30 मे लागीं पावले म्हणटकच अशे तरेचे प्रस्न विचारून म्हाका गोंयची अस्मिताय शेणत चल्ल्या म्हणपाची याद करून दुख्खी जाता. ताका कारणाय बी तशींच आसात. वयर दिल्ल्यो तारखो आनीक म्हयने आमकां गोंयकारांक खूब म्हत्वाचे जावन आसात. त्यो तारखो सदांच गोंयकारांचें जिणेक उर्बां दिवपाचो यत्न करतात ही गजाल आमी कशीच विसरूंक शकनात.
18 जून 1946 ह्या इतिहासीक दीस भारतीय स्वातंत्र लड्यांत वांटेकार आशिल्ले डॉ. राममनोहर लोहिया गोंयांत आयिल्ले. तांणी गोंयकारांची पिडा आयकून घेवन तांचे भितर स्वतंत्रतायेची कीट पेटोवचे खातीर केल्लो मोलादीक वावर फळादीक जांवक पाविल्लो काय ना ? ताचेच स्फुर्तीन लोककवी मनोहरराय सरदेसाय ‘उदक लेगीत जाल्लें रगत आनी रगत जाल्लें हून, भावा! तुका याद आसा, अठरा जून ?’ हें म्हान कवन रचूंक पाविल्ले. ह्याच नेटार गोंयकारांनी स्वातंत्र लडो मुखार व्हेल्लो. ही गजाल आमी न्हयकारूंक शकनात. निमणे 19 डिसेंबर 1961 दिसा भारतीय सैन्यान कारवाय करून गोंयकारांचो अंदुंन उरिल्लो स्वास मेकळो केल्लो. भारताचे तेन्नाचे प्रधानमंत्री जवाहरलाल नेहरू हांणी भारत सरकार गोंयची अस्मिताय सांबाळून दवरतले अशें उतर दिल्लें. उपरांत गोंयाक संघप्रदेशाचो दर्जो मेळ्ळो आतां सगली कामां लोकशाय पद्दतीन जातली म्हूण गोंयकार खोशयेन भरिल्ले. पूण ती अर्धकुटी लोकशाय स्वाभिमानी गोंयकारांक कशी मान्य जातली आशिल्ली? स्वाभिमानी गोंयकारांक परत एक फावट 18 जुनाची याद जावन स्फूर्त मेळूंक लागिल्ली खरी. पूण त्याच वेळार गोंयकारा मदीं दोन विचारसरणी मान वयर काडूंक लागिल्ल्यो. एक गोंयचें महाराष्ट्रांत विलिनीकरण करचें म्हूण मागताले तर दुसरे आमचें वेगळे अस्तित्व आमी सांबाळपाक जाय हे विचारसरणीची मागणी करताले. अखेरेक दोनूय पंगडां मदीं संघर्ष सुरू जालो. हो वैचारीक आनी राजकी संघर्श चालू उरिल्ल्यान भारत सरकारा मुखार गंभीर पेच निर्माण जाल्लो. हो प्रस्न सुटावो करचे खातीर निमणे जनमत कौल घेवंक 16 जानेवारी 1967 हो दीस थारायल्लो. अजून मेरेन पुराय भारतांतलो होच एक पयलो जनमत कौल म्हूण नोंद जाल्लो आसा.
जनमत कौला उपरांत लेगीत भाशेचो आनीक अस्मितायेचो प्रस्न जाग्यार पडूंक ना, हाचें दुख्ख स्वाभिमानी गोंयकारांक सतायतालें. त्या वेळार गोंय केंद्रशासीत प्रदेश आशिल्ल्यान गोंयकारांच्या हिताचोय वावर जायना म्हूण गोंयकार शीण उक्तायताले. हाचो परिणाम म्हूण घटक राज्याची मागणी मुखार येवंक लागिल्ली. भुंयपुतांची हीय मागणी 30 मे 1987 दिसा पुराय जावंक पावली. ह्या दिसा गोंय खर्‍या अर्थान आपल्या पांयार उबें रावलें म्हणू येत. गोंयांक घटक राज्य दर्जो फावो जावन 37 वर्सां पुराय जायत आयलीं. इतले म्हणसर जुवारी आनी मांडवी न्हयांतल्यान बरेंच उदक व्हांवत गेल्लें आमी पळयलें. गोंय बदलता तें गोंयकारां खातीर बदलता कांय हेर कोणांक लागून बदलता. होय प्रस्न नीज गोंयकारांक सतावपाक लागला. गोंयची लोकसंख्या पळयतकच तांतूत कितलें नीज गोंयकार आनीक कितले भायले हाचो अदमास घेवंक खूब कठीण. सगलेच आपूण गोंयकार म्हणटात तेन्ना कपलाक मिरयो पडले बगर रावना.
उदरगतीचीं वेग-वेगळीं कामां गोंयभर दिश्टी पडटात खंय स्मार्ट सिटी तर खंय पुलाचो वावर दिश्टी पडटा. ह्या वावराचीं कंत्राटां घेवपी भायले, वावर करपीय भायलेच. कामां- धंद्या निमतान गोंयांत आयिल्ले हे लोक तीं कामां सोंपल्या उपरांत आपापल्या गांवांत वतात काय ना हें कोण पळयता काय ना? कळूंक मार्ग ना. म्हणटकच लोकसंख्या वाडत वता. गोंयचे भुंयेर ताण पडटा हाचें कोणांक पडिल्लें नासता. दोंगर आनी रानां मारून उदरगत करूंक पळयतल्यांक गोंयचें सोयर- सुतक आसतलेंच अशेंय ना. हाचो परिणाम पर्यावरणाचेर जावंक लागला. शुद्ध प्राणवाय, नितळ उदक, फुलां, फळां आनी वारें आज मेळटा, फाल्यां मेळटलें कांय ना कोण सांगूंक शकत व्हय? आमचें सुपुल्लें गोंय चोंय वटेन गोळाक लागलां अशें सैममोगींक आनीक गोंयची चिंता आशिल्ल्यांक दिसूंक लागलां तें फट न्हय. तांणी पळयल्लें गोंय आनी आतां बदल जाल्लें गोंय पळोवन तांचो जीव खासावीस जाता.
‘मोव आसा थंय खणटात’ ही म्हण गोंयकारांक लागू पडटा. कारण गोंयकार मुळात भावार्थी मनीस. कोणाचेरुय सहज विस्वास दवरपी असो मोगाळ मनीस. मुळांत उत्सव मोगी. ताका जात्रे- फेस्ताक वचपाची खूब आवड. देव देवस्पण, घाडी भगत हाचेर ताचो थोडो भोव भावार्थ. अशिक्षीतच न्हय तर सुशिक्षीत लेगीत घाडी भगताचेर भावार्थ दवरून आपली दीसपट्टी कामां मुखार व्हरूंक धडपडपी, असो हो गोंयकार सगल्यांचेर विस्वास दवरून फाटीं पडला. जात आनीक धर्म हाचोय पेच ताका सोंसचो पडटा, हें वेगळे सांगपाची गरज ना.
सुशासन आनीक सुराज्य येवन कितलोसोच काळ लोटलो तरी पूण गोंयकार अजून फाटींच कसो? हांवे म्हजे म्हाकाच प्रस्न केलो तेन्ना जाप मेळ्ळी ती अशी. राज्यकर्त्यांनी आपल्या मर्जीतल्यांकच नोकर्‍यो वांटल्यांत. उच्च शिक्षीत तरनाट्यांक फकत आस्वासना मेळ्ळ्यांत. आमचें वेगळे गोंय फकत नांवा पुरतेंच उरलां. नोकर्‍यो दितना तें वेगळेपण आपणायल्लें दिसना. सामान्य मनशाचे कळवळे पळोवन म्हजी आवय म्हणटाली ‘दळदिर्‍याचे बैल खंय घांट चडनात.’ गोंयच्या माथ्यार गोंडेच गोंडे धोलतले जाल्यार गोंयचें खाशेलेपण विसरून चलचें ना. ताच्याच बळार गोंयकारांक तांचे हक्क मेळूंक जाय.

एच. मनोज
9822441417