धर्मशाळा

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आनी तेन्ना सावन चूक करतल्याक भंय दिसचो वा तांणी केल्लो गुन्यांव परतून करचो न्ही हो बंदखणीच्या खास्ती फाटलो हेतू बदलत गेलो.

सर्व सामान्य मानून घेनाशिल्ली अक्षम्य चूक, गुन्यांव वा तशीच कसली वायट गजाल ज्या वेळार कोणा मनश्या कडसून घडटाली, त्या वगतार त्या वेळचे राज्यकर्ते ताका फावो ती ख्यास्त फर्मायताले. तेन्ना उपाय म्हूण बंदखणीची वेवस्था ही तातूंतली एक. आतां खंयची गजाल चूक काय बरोबर हें थारावपी कोण? असो प्रश्न उपरासू येता. इतिहासाचेर नदर मारीत तर सत्तेच्या वा अधिकारांच्या पदार आशिल्ली व्यक्ती वो तांचे वांगडी चूक खंयची?, तिचो आंवाठ?, ती कसली?, पयलीं हें थारायताले. त्या पासतची ख्यास्त लेगीत तांणी आपणाक जाय तशी थारायिल्ली. त्या वगतार चूक वा गुन्यांव करतल्यांक भंय घालूंक आनी तांणी ती परतून करची न्हय, हीच त्या बंदखणी फाटली मोख आशिल्ली. फुडें- फुडें ती बदलत गेली. बंदखणीची ख्यास्त भंया पुरती मर्यादीत उरली ना.
भयणीच्या लग्ना दिसा आपणाक भाच्या कडसून मरण आसा, अशें कळना फुडें राजा कंसान आपले भयणीक आनी भावोजीक बंदखणीत घालीं. तांची आठ भुरगीं जल्माक आयल्या उपरांत तांचो जीव घेता म्हणसर चौदा वर्सां मायज त्या दोगांक बंदखणींत दवरलीं. कंसाच्या भावोजीन वासुदेवान बंदखणींतल्यान पळून आपलें आठवें अपत्य वाटायलें. श्री कृष्णाचो जल्म जालो. कंस ताका जिवेशी मारुंक शकलो ना आनी कंस थारिल्ले मरण चुकोवंक लेगीत शकलो ना. 1601 वर्सा औरंगजेबान आपल्या बापायक शहाजहानाक बंदखणींत घालो आनी आपूण स्वता राजा जालो. त्याच नाड्यार फुडें ताणें 1666 वर्सा हिंदवी स्वराज्याचो राजा शिवाजी महाराजाक आग्रा येवपाचें आपोवणें धाडलें. शिवाजी आपलो पूत संभाजी वांगडा आग्रा गेलो. औरंगजेबान नाडचीन्न करून तांकाx दोगांय जाणांक बंदखणींत घाले. औरंगजेब आनी तांच्या वांगड्यांक ‘तोपी’ घालून शिवाजी महाराज आनी ताचो पूत संभाजी थंय सावन पलायन करून परतले.
ब्रिटीश राजवटींत जयप्रकाश नारायण हांकां हजारीबाग बंदखणींत घाल्ले. तांणी 1942 वर्सा थंय सावन पलायन करून मोहनदास करमचंद गांधीन सुरु केल्ल्या ‘भारत छोडो’ आंदोलनांत उडी मारली. हांकां सगळ्यांक बंदखण त्या वेळच्या सत्तेच्या वा अधिकारांच्या पदार आशिल्या मनशांनी ख्यास्त म्हण फर्मायिल्ली. तांणी थंय सावन केल्ली हीं पलायनां फळादीक जालीं. कारण फुडें तांणी केल्ली समाजाच्या हिताची कामां आनी कर्तुंबां. ह्याच पासत तांका कोणीच “पलायनकार” म्हणलें ना. ते श्री कृष्णा सारके अवतारी आनी खरे देशभक्त आशिल्ले.
आतां बंदखणीची व्याख्या बदलून गेल्या. कितल्याश्याच फुडारिल्ल्या देशांनी आपले बंदखणीचो उपेग सुधारगृह म्हूण करपाचो थारायला. गुन्यांवकारा मदीं सुधार हाडपाच्या तांच्या ह्या प्रयत्नाक जायते कडेन येस लेगीत मेळळें. आमच्या देसांत मात आयज लेगीत बंदखण ही गुन्यांवकारांक ख्यास्त भोगपाचीच सुवात अशीच वळख उरल्या. भारत देश स्वतंत्र जाल्या उपरांत लोकसंख्ये वांगडा गुन्यांव लेगीत वाडीक लागले. गुन्यांवकारांचो दर्जो बदलत गेलो. राजकी मळावेले फुडारी आनी तांचे सांगाती कायद्याचे नदरेंत गुन्यांवकार जरी थारले तांचो सरंजाम सांबाळूंक बंदखणींनी खास वेवस्था जावंक लागली. आनी तेन्ना सावन चूक करतल्याक भंय दिसचो वा तांणी केल्लो गुन्यांव परतून करचो न्ही हो बंदखणीच्या खास्ती फाटलो हेतू बदलत गेलो.
आतांच्यो बंदखणीं मुखेली, गूंड, खुनी, चोर- फटिंग….. असल्या लोकांक सुरक्षीत राजकी आलशिरो मेळपाची सुवात जाल्या. हे लोक तांकां जाय तशें जाय त्या भशेन हांगा राबित्याक आसतात. ते तांकां जाय तेन्ना भायर सरतात आनी परततात. तांणी केल्या कसल्याच कर्तुबाचो तांचेर परिणाम जायना. कांय जाण आपल्या जिवाच्या भंया पासत कायद्याचो गैरवापर करून बंदखणींत रावप पसंत करतात. भायर आयल्यार तांच्या दुस्माना कडसून ह्या लोकांच्या जिवाक भंय आसता. अशें भितर सुशेगादीन जगपी लेगीत हांगा कितलेशेच लोक आसात. आशिल्ले आनी नाशिल्ले (haves and have nots) अर्थशास्त्र देसभर न्हय तर ह्या बंदखणींनी लेगीत लागू जाता. एका अर्दान कायद्याच्या किचकटी पासत भायर सरुंक मेळनाशिल्यान झुरपत उरिल्ली जनता आनी दुसऱ्या अर्दान सामान्य जनतेची भरपूर लुट मारून आपणाक जाय तसो कायद्याचो उपेग करून फोल्गी जीण बंदखणींनी भोगपी. या दोगांयचो समतोल सादीत सरकारी खर्चार चलपी ह्यो खऱ्या अर्थान (अ) धर्मशाळांच म्हणूं येतात.

दादा हेगडे
9518943398