देवी सांतेरी: नवरात्रांक दैवी स्त्री उर्जेचें मूर्त रूप

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

हिंदू पौराणीक कथा आनी अध्यात्म हांच्या गिरेस्त संस्कृतायेत देवी सातेरी दैवी स्त्री उर्जेचो दिवो म्हणून उबी रावता. सृश्टी, संरक्षण आनी परिवर्तन हांचें सार तिणें मुखार दवरलां आनी लाखांनी लोकांक देवी विशीं कितलो आदर आनी भक्ती आसा, हाची तिची उपासना ही गवाय. नवरात्रेच्यो णव राती व्हड उमेदीन मनयतात. हो उत्सव आपल्यांतल्या दैवी बळग्याक उंचायेर व्हरता. दैवीच्या वेगवेगळ्या रुपांतल्या शक्तीचो आनी वायटाचेर बऱ्याचें जैत मेळोवपाचो हो उत्सव. नवरात्रेच्या उत्सवांत देवी सांतेरीचें म्हत्व आनी तिच्या भुमिकेचेर खोलायेन पावतना आमकां अध्यात्म, संस्कृताय आनी देवीच्या तिगपी दायजाचें खोलायेन संशोधन मेळटा.
देवी सांतेरी, जिका शांतादुर्गा अशेंय म्हण्टात, ही एक पूज्य देवता, मुखेलपणान अस्तंत भारतांतल्या गोंय राज्यांत आनी कोंकण वाठारांत तिची पुजा जाता. तिचें चित्रण चड करून हातांत त्रिशूल घेवन केल्लें आसता, जें तिची शक्त आनी अधिकार तीन जगांचेर – आकाशीय, स्थलीय आनी पाताळ लोकांचेर– आशिल्ल्याचें प्रतीक. देवींत शांती, संरक्षण आनी परोपकार अशे गूण आसात. तिचे भक्त तिका आपल्या समृद्धीची राखणदार म्हूण आशीर्वाद, मार्गदर्शन आनी आदार मेळोवपा खातीर तिचे कडेन वतात. देवी सातेरीची उपासना गोंयच्या सांस्कृतीक आनी आध्यात्मिकतेकडेन खोलायेन गुंथिल्ली आसा. तिचीं देवळां प्रत्येक गांवात आसात, दरेक देवळां भक्तीचें केंद्र आनी देवीच्या म्हत्वाची गवाय म्हणून काम करतात. अलंकृत वास्तुकले आनी निश्चल भोंवतणी आशिल्ल्या ह्या देवळांची भव्यताय स्वता देवीच्या भव्यतेक प्रतिबिंबीत करता. सगळ्या थरांतले भक्त ह्या देवळांक भेट दिवन आपलीं प्रार्थना करतात आनी देवी सातेरीचो आशीर्वाद घेतात.
देवी सातेरीचे उपासनेचें एक उल्लेखनीय आंग म्हळ्यार गोंयकार समाजा भितर ताची सार्वत्रिकता. भाशीक, संस्कृतीक आनी समाजीक आडमेळीं हुंपून लोकांक एकठांय हाडटा. भक्त तांची फाटभूंय पळयनासतना एकठांय येवन देवीची परब मनयतात आनी तिचे उपासनेंत वांटो घेतात. ही समावेशकता ही देवीच्या एकवटीत करपी उपस्थितीची आनी विभागणीं हुंपपाची तिची तांक हाची गवाय आसा. अध्यात्म ही एक एकवटीत करपी शक्त, लोकांक तांच्या वांटून घेतिल्ल्या भक्तींत एकठांय हाडपाक सक्षम अशी कल्पना देवी सातेरीचे उपासनेंतल्यान दिसून येता.
नवरात्रीचो उत्सव म्हळ्यार “णव राती” हो हिंदू पंचांगाचो एक अभिन्न भाग. भारतभर ताचो उत्सव व्हड उमेदीन मनयतात, दर एका प्रदेशांत आपली खाशेली परंपरा आनी चालीरिती उत्सवांत घालतात. देवीक वेगवेगळ्या रुपांनी आवाहन आनी मान दिवपाचो काळ. ह्या णव रातींत देवी सातेरीची म्हत्वाची भुमिका आसता आनी तिची उपस्थिती व्हड जावन भक्तांक भक्तीच्या भंवरांत ओडून घेतात. नवरात्रे वेळार देवी सातेरीक तिच्या सगळ्या वैभवांत आराधना करतात. तिच्या दैवी सोबीतकायचें प्रतिबिंबीत करपी तेजस्वी अलंकार आनी वस्त्रां घालतात. तिची प्रतिमा दवरपी देवळां अगणित दिव्यांनी उजवाडून उबदार आनी आमंत्रण दिवपी चकचकीत उजवाड घालतात. हवा धूपाच्या सुगंधान भरिल्ली आसता आनी भक्ती संगीताचो आवाज लोकांच्या कानांत भरता. देवी सातेरी आनी नवरात्री हांचे मदलो संबंद हो उत्सवाच्या व्यापक विशयाचे प्रतिबिंब – वायटाचेर बऱ्याचें जैत. हिंदू पुराणकथांत नवरात्रांत दुर्गा देवीक महिषासुर राक्षसाचेर जैत मेळयलें. दैवी स्त्री ऊर्जा ही एक शक्त, देवी सातेरींत हे बळिश्ट उर्जेचें मूर्त रूप भक्तांक दिसता आनी नवरात्रे वेळार तिची उपासना संरक्षणात्मक आनी परिवर्तनकारी क्षमतांचेर विस्वास घट करता.
डिजिटल युगांत देवी सातेरी आनी नवरात्रेच्या उत्सवाक अभिव्यक्ती खातीर नवे मार्ग मेळ्ळे. आधुनीक काळांतलो कथाकार सोशल मिडिया भक्तांक आपले अणभव सांगपाक आनी आपलो भावार्थ वांटून घेवपी हेरां कडेन जोडपाक एक मंच म्हूण काम करता. नवरात्रेचे विधी, उत्सव, भावना हांचें दस्तावेजीकरण आनी मनयतात अशें डिजिटल देवूळ जालां. भक्त वेगवेगळ्या सोशल मिडिया प्लॅटफॉर्मांचेर वचून सोबीत सजयल्ल्या मूर्तींचीं प्रतिमा आनी व्हिडियो, किर्तन, नाच, आनी महोत्सवा वेळार मेळपी आध्यात्मिक अणभव वांटून घेतात. सोशल मिडियाचेर नवरात्री हो संवसारीक उत्सव जाता. संवसारांतल्या वेगवेगळ्या वाठारांतले भक्त आपले अणभव सांगतात आनी शिमो आनी संस्कृतायांनी पातळिल्ल्या आभासी समाजा कडेन जोडटात. देवीची उपस्थिती भौगोलिक मर्यादा हुंपता आनी तिचे भक्त भक्ती आनी उत्सवांत एकवटीत जातात.
देवी सातेरी ही फकत देवता न्हय तर मार्गदर्शक, मोग, संरक्षण आनी आदार दिवपी आवयची आकृती.

मनोज मंगेश कुंकळ्येंकार
9764215365