देखदिणें स्तंभलेखन

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

खबरांपत्रांनी संपादकीय पानाचेर जो मुखेल लेख आसा त्या स्तंभा खातीर कितलेशेच स्तंभलेखक बरयतात. आदल्या काळांत पेपर प्रत्यक्षांत पावता तांकांच ते लेख वाचूंक मेळटाले. आतां इंटरनेटाक लागून जगभरांतल्या वाचकाक तो लेख वाचूंक मेळटा.
ह्या लेखांत सुमार सातशें शब्द वतात. तितले भितर आपलो विशय आटोपशीर पद्दतीन मांडचो पडटा.
श्यामलाल हो म्हान पत्रकार. टायम्स ऑफ इंडियाचो संपादक आशिल्लो. ताणें स्तंभलेखनाचे वस्तुपाठ घालून दिले. Life and letters हो ताचो हिंदुस्तान टायम्स आनी टायम्स ऑफ इंडिया वयलो स्तंभ गाजलो. आमच्या देशांतलो एक म्हान विदवान, बुदवंत, अभ्यासू, हुशार वृत्तपत्र संपादक ह्या उतरांनी जाणकारांनी ताचो गौरव केला. ताचीं पुस्तकां वाचचीं. तातूंतल्यानूच स्तंभलेखन म्हणजे कितें हाचो थाव लागतलो.
स्तंभलेखकाक भरपूर वाचन जाय. मराठी, हिंदी, इंग्लीश वाचूंक जाय. ते वरवीं चिंतनाचो आवाठ वाडत वता. बरपांत संदर्भांची समृद्धी जाय. प्रबोधन आनी शिक्षण जाय. श्यामलाल जसो मार्मिक, किंचित मिस्कील विनोदाची शिंपणावळ करी, तशें गंभीर विचारांचो ताण हलको करपाक सहजपणान विनोदी पखरण करी.
स्तंभलेख खबरापत्राच्या डेस्कार छापपाच्या 48 वरां आदीं पावंक जाय. ताचेर संपादकीय संस्कार करपाचे आसल्यार संपादकांक फावसो वेळ मेळटा. कारण संपादकांक बाकिचींय कामां आसतात. पयल्या दिसा रातीं मेरेन येतलो, येतलो म्हूण वाट पळोवन तो जर आयलोना जाल्यार ऐन त्या वगतार कितें दिवप हो संपादकाक हुस्को जावप सभावीक. म्हजे खातीर म्हजो लेख अपुरबायेचोच गा. पूण संपादकांक वेळ उणो आसता. लेखकाचे बेशिस्ती खातीर संपादकांक त्रास जावंक फावना.
माहितीचीं विधानां अचूक जाय. स्पश्ट. नितळ. तीं संदिग्ध उरल्यार लेखकाचें अज्ञान वाऱ्यार पडटा. कांय वाचकांचो गोंदळूय जावं येता.
स्तंभलेखकान सर्वोच्च मुल्यां कडेन लक्ष केंद्रीत करून वाचकाचें लक्ष थंय वेधूंक जाय. ओडूंक जाय. वाचकाक विचारप्रवृत्त करूंक जाय. आपलीं मतां ताचेर थापिनासतना ताका चिंतूंक, येवजूंक चालना दिवंक जाय. ते खातीर तशे तरेची खुसखुशीत, कुरकुरीत शैली जाय. काळजाक हात घालपी. तेन्नाच स्तंभलेखकाची सांगणी वाचका भितर पावता आनी रगत घोळटा तशे तरेन ताच्या चिंतनांनी तो विशय घोळत रावता.
वाचन, व्यासंग हाका पर्याय ना. स्तंभलेखकाची कुवत, खोलाय आनी क्षमता चार- पांच वळी वाचतकच कळटा. उखलापें, उथळ बरप शाण्या वाचकाक आनीक सूज्ञ करूंक शकना. कितल्याशाच गजालींचे विशयांचे धागेदोरे आनी सुतां एकामेकां कडेन जोडिल्लीं आसतात. पूरक विशयांचें हें आकलन वाचना विणें जावप कठीण. ते स्तर आनी पदर लेखकान बारीकसाणेन समजून घेवंक जाय. तेन्नाच स्तंभलेखक निवळसाणीन घडणुकेची विस्कटावणी करूंक शकता. तो सगळ्या विशयांचो तज्ञ आसूंक शकना. तशें ताणें समजून घेवन सर्वज्ञाची पोज घेवपूय चुकीचें.
स्तंभलेखनाची भाशा म्होंवाळ, सभ्य आसची. रफ नाका. तातूंत भावना- विवशता, किंवाटो नाका. निपक्षपणान, तटस्थपणान गजालीची, प्रसंगाची, घडणुकेची विस्कटावणी करची. वाचकां खातीर तातूंत चिंतपाक spaces सोडच्यो. वाचक आपणा परस शाणो आसा ही भावना आसची.
कोंकणी खबरांपत्र सुरू जायत सावन हांवें स्तंभ बरयल्यात ताचो सुमार ना. ते भायर हेर साहित्य जशेपरी ललीत निबंद, लेख बरयले. लेखनाच्या योगदानाचो हो आंकडो बरोच व्हड. हालींच्या भुरग्यांक ही गजाल खबर ना. म्हाका एक संवय आसा. हांव बरोवन जातकच तीन इश्टांक दाखयतां. आतां ई- मेल करप शक्य जालां. वॉट्सएप आयलां. इश्टांचें सांगणें हांव मन लावन आयकतां. विश्वासार्ह बरें मागपी इश्ट आपलें निवळ मत दितातूच. कांय सुचोवण्यो आसल्यार हांव त्यो शंबर टक्के नासत तरी 90 टक्के अंमलात हाडटां. तांचे कडेन चर्चा करतां. अशें सगळ्याच लेखकांनी करचें असो म्हजो आग्रो ना. पूण उपचारीकपणान जेन्ना बरप उजवाडाक येता तेन्ना तें जाता तितलें बरें, अचूक आसपाचो आग्रो धरचो.
स्तंभलेखका कडेन अमूक एके गजाली कडेन पळोवपाक प्रगल्भ परिपक्व नदर आसूंक जाय. भावना, संवेदना जायच. नाजाल्यार कितें बरयतलो तर तो? पूण विचार जाय. तटस्थपणान पळेतना भावूक जावन उपकाराना. शांतपणा जाय. तळतळाट जाल्ले वरी शिंवशिंव्याची प्रतिक्रिया आनी प्रतिसाद येवंक फावना.
किशोरीताईचो सहेला रे, हो भूप आयकुचो. चार दीस तातूंतच उफेल्ले वरी दिसता. इतलो तो प्रभावशील. सबंद अंतरंगांत, मनांत, विचारांत, काळजांत तो घोळत उरता. स्तंभलेख असोच आसचो. लेखकाचें नांव पळेना फुडें अधाशा भशेन वाचीन दिसचो. आनी वाचतकच चार दीस विचारप्रवृत्त जावन शैली, आशय, विशय हांच्या रंगांक लागून तेच तंद्रेंत उरून आंतरीक पांवड्यार गिरेस्त जाल्ले भशेन दिसचें.
स्तंभलेखक बरो मनीस आसचो. सज्जन नासत जाल्यार ताचीं उतरां प्रभावशून्य जातलीं. मोडप सोपें. जोडप कठीण. पेटोवप सोपें. पालोवप कठीण. आमकां समाज घट्ट, शाणो, ज्ञानविज्ञानसंपन्न करपाचो आसा. ही जापसालदारकी स्तंभलेखकाची. दायित्व तें!

मुकेश थळी
फोंडें