भांगरभूंय | प्रतिनिधी
तमसो मा जोतिर्गमय… बृहदारण्यक उपनिषदांतल्या श्लोकांतली ही एक वळ, जी मनीस जातीक काळखांतल्यान उजवाडा कडेन वचपाचो संदेश दिता. खरें पळोवपाक गेल्यार काळखाचें स्वताचें अशें अस्तित्वच नासता. उजवाडाचो उणाव म्हणल्यारच काळोख. जिणेंतलो अज्ञानाचो काळोख पयसावपा खातीर मनीस सदांच प्रयत्नशील आसलो जाल्यारच आत्मगिन्यानाचो दिवो काळजांत पेंटपाची आशा आसता. वातावरणांतलो काळोख पयसावपाक आनी खोशयेचो उजवाड पातळावपाक हिंदू धर्मांत जो दिव्यांचो सण मनयतात तो म्हणल्यार दिवाळी.
त्रेता युगांत लंकेंत रावणाचो वध करून राम सितेक घेवन अयोध्येक पाविल्लो तो दीस कार्तिक उमाशेचो. तशेंच व्दापर युगांत कार्तिकेच्या उमाशे रातीं कृष्णान आपली राणी सत्यभामेच्या मजतीन भयंकर मातिल्ल्या नरकासूराचो वध करून, ताणें बंदी करून दवरिल्ल्या सोळा सहस्त्र एकशें आठ अस्तुऱ्याक बंदिवासांतल्यान मुक्त केल्लीं. म्हूण दुसरे दिसा आनंद मनोवपाक लोकांनी दिवाळी मनयिल्ली. तर भारतभर जावपी दिवाळेक अशीं अदमाशे पांच हजार वर्सांची परंपरा आसा.
भुरगेपणांत कसलोच ताण तणाव नासतना उमेदीन आनी उत्साहान मनयिल्ली खंयचीय परब दरेकल्याक उपरांत याद येताच. आतांचो काळ बदल्ला, विचार, परंपरा, पद्दती बदलल्यात. तरीय नवे पिळगेक, आपले तरेन दिवाळी मनोवपाची उमेद मात तशीच आसा. पूण भुरगेपणांत मनयिल्ली आगळीवेगळी दिवाळी मात यादींतल्यान वचना.
स म्हयन्यांनी येवपी परिक्षा सोंपून शाळेक सुटी पडली की आमकां भुरग्यांक दिवाळेचे वेध लागताले. दिवाळेक महाराष्ट्रांत लाडू, चकली, नेवऱ्यो अशें सुकें खाण तयार करपाची गडबड आसता. पूण गोंयकारांगेर मात दिवाळेक चडशे तरेकवार फोवांचे प्रकार आसतात. सुटी पडटकच हांव माँ वांगडा घर निवळ करपाक आनी बाबा वांगडा आकाश दिवो करपा तयारेक लागतालें. कोण्या बडयो तासून घट्ट बांदून केल्लो सांगांडो तयारच आसतालो. ताकाच नव्यो फोली मारल्यो की जालो आकाश दिवो तयार.
खंयच्याय सणासुदीक आमी सगळ्यांत पयलीं घराचो हॉल सजयतात. पूण दिवाळेक मात म्हजी आवय चडसो वेळ न्हाणी घर सजोवपाकच व्यस्त आसताली. आमचे न्हाणयेंत उदक तापोवपाक एक रांदन आनी ताचेर व्हड भाण आशिल्लें. तर म्हजी आवय रान्नीची पुजा करून त्या भाणांत उदक भरून भायले वटेन चुन्याचे तिबे लायताली तशेंच रोजां, काठ्ठां, आंब्याचीं पानां गुंथून हार करून ते भाणाक घालताली. ते भायर घागरींक आनी कळश्यांत उदक भरून ताचेरय बी चुन्याचे तिबे लावन आनी रोजांचे हार घालून ते भाणाचेर एकाचेर एक दवरताली. म्हणल्यार सगळ्यांत सकयल उदकान भरिल्लें भाण, ताचेर वयर व्हडली घागर, वयर मात्सो ल्हान कळसो, मागीर वयर आनीक ल्हान कळशी आनी सगळ्यांत वयर तांबयो अशी मांडावळ करताली. न्हाणी घरांत मान्न्या कुशीक एक पाट दवरून ताचे भोंवतणी सुंदरशी रांगोळी काडटाली आनी एका ताटांत खोबरेलाची वाटी, वटण्याची वाटी आनी हळदचंदनाच्या लेपाची वाटी दवरून दुसरे दिसा फांतोडेची अभ्यंग न्हाणाची तयारी करून दवरताली.
तेच राती दारांत पाख्याच्या वाश्याक आकाशदिवो लावपाची जबाबदारी बाबाची. तेदे वेळार आमी आकाशदिव्यांत पणटीच पेटयतालीं. मागीर लायटीचो दिवो घालपाची पद्दत आयली. आपलें काम जालें की बाबा भावाक घेवन गांवांत बाजारांत नरकासूर पळोवपाक वतालो. फांतोडर बेगीन उठपाचें आशिल्ल्यान हांव मात रोखडेंच चिडीचूप्प न्हिदतालें.
दुसरे दिसा फांतोडेर उठून माँ आकाशदिव्यांत पणटी पेटोवन, फोगोट्या माराण मारताली. दारांत पण्टयाची आरास पेटोवन, उपरांत गुल्ल न्हिदेंतल्यान म्हाका आनी भावाक हालोवन हालोवन उठयताली. भर मध्यानराती केन्नातरी बाबा आनी भाव परतल्ले आसताले. उठना फुडें अभ्यंग न्हाणाची तयारी. आदींच तयार करून दवरिल्ल्या पाटार आमकां बसोवन माँ आमच्या आंगाक तेल मालीश करताली आनी वटणें, हळदचंदनाचो लेप आनी चंदनाचो साबण लावन, आमकां भाणांतल्या खतखतीत उदकान न्हाणयताली. मागीर बाबा कारीठ फोडटालो आनी आमकां सगळ्याक चाखपाक दितालो. न्हाल्या उपरांत मॉं आमकां सगळ्यांक राठ दाखोवन आनी पिठाचे गुळ्यानीं दृश्ट काडून दिव्यानीं ओवाळटाली. मागीर पोटपूजा.. खावपाक तरेकवार फोव जातूंत गोड आनी सोयेन कालयिल्ले फोव, नाल्लाच्या रोसांत गोड आनी केळीं घालून केल्ले फोव, धंयांतले फोव, बटाट घालून केल्ले फोडणी फोव. दुदांतले फोव. ते भायर चण्याची तिखटगोड उसळी आनी आंबाड्याची चटणी ना जाल्यार सांसंव. वाड्यावयलें कांय जाणा आमगेर फोव खावपाक येताले. हो सगळो सरंजाम जाय मेरेन इकरा वरां तरी जाल्ली आसतालींच. फांतोडेर बेगीन उठ्ठिल्ले म्हण दोळ्याचेर झेम आशिल्ल्यान हांव सुशेगाद न्हीद काडटालें, ते बद्द सांजे लक्ष्मी पुजेक उठ्ठालें. आमच्या घरांत लक्षुमीपुजेचो व्हडलो थाट नासतालो. पूण आमी भुरगीं मात बाजारांत दुकानांनी लक्षुमीपुजे प्रसाद म्हण दिवपी चिरमुल्यो पुंजावपाक भोंवतालीं. घरांत कितल्योय चिरमुल्यो आसूं, पूण गर्देंत गोळोव मारून चिरमुल्यांची पाकिटां पुंजांवपाक आगळोच आनंद मेळटालो.
दिवाळेच्या दुसऱ्या दिसा गोरवां पाडवो. आमचे वाड्यार धेंणलो नाचोवपी राखणे आशिल्ल्यान हांव घोस्तान तुळशी कडेन मातयेचो गोंठो आनी आंब्या पणसाचीं पानां घेवन ताका चुडटाचो व्हीर तोपून गोरवां करतालें आनी रामुल्याच्या फुलांनी सजयतालें. तकलेर ल्हान पालखी घेवन “धे धेणुलो धेणल्यान पावस शेणिलो” गायत राखणे आमचे दारांत धेणलो नाचयताले. उपरांत तिसरे दिसा भाऊबीज. अशी धाकली दिवाळी ते व्हडली दिवाळी मेरेन म्हणल्यार तुळशी लग्ना मेरेन उत्सव चलतालो.
इश्कोलाक वचपाक लागतकच आमी दिवाळेक आजोळा वचपाक लागलीं. आजोळा इतलेच खातीर की मामा थंय व्हडलो नरकासूर करतालो आनी आमी सगळीं भावंडां नरकासूर नाचयत सगळी रात जागयतालीं. पूण थंय मात फांतोडेर तीना-चारांक न्हिदपाक गेल्ल्यान सकाळीं धा-इकरा मेरेन तरी कोण उठपाचें नांव काडनाशिल्लो. मजा करपाची परिभाशा पिराये वांगडा कशी बदलता न्हय ?
अजून लेगीत दिवाळी हें उतर कानार पडटनाच दोळे मुखार झगमगीत दिव्यांचो उजावाड फांकता आनी आदल्या दिसांचीं खिणचित्रां दोळ्यां मुखार झरझर येवंक लागतात, असोच ह्या उतराचो जादू आसा. तुमकांय तसोच अणभव येता आसतलो न्हय? तुमकां सगळ्यांक ह्या दिव्यांच्या उत्सवाची हुनहुनीत परबीं.
मंजुषा सिनाय तळावलीकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
