भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गून धर्मशाळेंत शिकतना केल्ल्यो गमतीजमती खूब फामाद जाल्ल्यो आनी अजूनय वास्कोकारांक त्यो याद आसात. म्हज्या कानार आयिल्ल्यो यादी येता तश्यो थोड्यो तुमका सांगतां.
मराठी मुळावी शाळा म्हणजे पाटी (ताका शिलेटय म्हणतात) आनी पेन्सिल आयली. तेन्ना इंकपेन (बॉलपेनाचो जल्म जावचो आसलो) आनी चोपडी त्या स्तरार वापरपा नाशिल्ले. सर्रास शिलेटी, मागीर तो मिनेरालो पूत आसूं नाजाल्यार नुस्तेकान्नेलें चेडूं. शिक्षणाची सुरवात पाटयेर श्री गणेशा बोरोवन जाताली. मागीर मुळाक्षरां आनी अंक. पाढ्याची उजळणी नित्य करपाक पडटाली. मास्तर केन्ना खंयचो पाढो म्हण म्हणून सांगतोलो हाची कोणाकच कल्पना करूंक येना आसली तेन्ना तयार रावप ही त्या प्रस्नाची सोडवण. दुसरो मार्ग म्हणजे वर्गाभायर कोंबडो जावून रावप. ही कोंबडो गोश्ट खूब कठीण. ओणवो रावून दोनूय पांयाचे आंगठे वरभर धरप म्हणजे कमरेचेर ताण, मणके दुखप आनी वयल्यान सवंगड्यांचे थोमणे आनी मस्करी आयकून घेवप. मात धर्मशाळेच्या भुरग्यांचें नशीब म्हूण तांकां वाडेकारसारको मास्तर मेळिल्लो जो असली भयावय शिक्षा करनासलो आनी वेताची बडी वा पट्टी मारनासलो. मात ताची शासन करपाची पद्दत म्हणजे भुरग्यांक कोंबडो जाल्लो बरो पूण मास्तर दिसभर पळयनास्तना आनी उलयनास्तना रावप पचनी पडनासलें.
पाटयेर सरस्वती कडून शाळेंत पाटीपुजन हो व्हडलो मुळाव्या शाळांतलो कार्यक्रम. नवरात्रींतल्या वसंत पंचमीक सगळीं भुरगीं पाटयेर शिक्षणाची देवी सरस्वतीमातेचे सुंदर अशें चित्र काडून ती पाटी व्हडल्या श्रद्धेन शाळेंत पुजेक लायिल्ल्या सरस्वती देवीच्या पांयां कडेन दवरताली. जांकां चित्र काडूंक येना ती नंबराची सरस्वती म्हणल्यार यंत्राची सरस्वती काडून हाडटालीं. दिगूकडे खूब गूण जरी आशिल्ले तरी तातूंत चित्रकला ताका जमनाशिल्ली. तो चित्र ताचो मामेभाव अवधूताकडसान काडून घेतालो. अवधूत हेगडो कुसमण केपेचो, ताच्या मामाचो व्हडलो चलो.
वास्कोंतल्या एका मिनेराच्या
ऑफिसांत ताका नोकरी लागिल्ल्यान तो आत्याच्या घरा म्हणजे बोरकारांगेर रावतालो. नाय जाल्यार बोरकारांची माळी तांची सात भुरगीं, शिवाय अजून तीनचार जाण रावंक जाता इतली व्हडली. ह्या मामेभावाक म्हणजे अवधूताक दिगून खूब त्रास दिला.
ताचें जालें अशें शिलेट आने शिसपेन्सिल ह्यो मुळावी शाळेंत व्हरपाच्यो म्हत्वाच्यो वस्तू. त्यो नासल्यार मास्तर वर्गांत शिकयता तें वा घरा करपाक दिल्लो ग्रहपाठ करून व्हरप भोव कठीण, आनी ते खातीर मास्तरान दिल्ली ख्यास्त भोगपाक पडटाली. अवखळ दिगूची पाटी दर पंदरवड्याक फुटप. केन्ना रस्त्यार लोटांगण घालें म्हण तर केन्ना हातांतल्यान पडली म्हूण तर केन्ना इश्टान फोडली म्हूण. ताच्यो पाटयो फुट्टात म्हूण शैलाताईन ताका विश्वासाच्या जुनी पेंटीची पिशवी शिविल्ली. वयर मोराचें सुंदर डिझायनय भरिल्ले. पूण खंयच्याच गोश्टीचो उपेग दिगूची पाटी फुटपाना हाचेर जालोना. नवी पाटी हाडपाचें काम अवधूताचेर. आनी आमच्या दिगूक खंयचीय पाटी चलनाशिल्ली. ती कावळ्याची आसूं जाय हो बाळहट्ट.
आतां कावळ्याची पाटी हो प्रकार समजून घेवया. शिलेट वा पाटी ही काळ्या कातळापासून करतात. चारी वटेन लांकडी पट्यो तिका सुरक्षितताय दिवपाक आसतात. त्या लांकडी पट्यांचेर बनयतोलो कंपन्यो आपली निशाणी दितात. आतां धा-बारा आण्याची वस्त, कंपनी त्या निशाणे खातीर खर्च कितले करतली? पुसट अशें दिसपी तें चिन्न कसलें हें कळपाक खंयचोच मार्ग नासतालो. अशीच एक दगडी शिलेट पाटी जाचें चिन्न कावळो वा बगळो वा नुस्तें वा मोर आसत अशें दिसतालें. तिका दिगून कावळ्याची पाटी थारायल्ली. पाटी आशिल्ली बरी; काळी कुळकुळीत आनी चारी वटेन धवेफुल्ल पटयो. अक्षरां कितलेय वेळ्या चिड्यान पुसल्यार हेर पाट्यां भशेन ती धवी पडनासली. चिड्डे म्हणल्यार कितें तें फुडें सांगतां. तर कावळ्याची पाटी. दिगूच्या वर्गइश्ट शरवू आनी आशान तसलीच पयली फावट घेतिल्ली पाटी फुटनास्तना चार वर्सां वापराचो विक्रम वास्को शारांत केला. पूण आमच्या दिगूक दर पंदरा दिसांनी नवी पाटी लागताली म्हणजे लागताली. अवधूतालें नशीब म्हूण शिसपेंसिलीचेर निशाणी नासताली. आसल्यार तिजे खातीर ताका पळापळ करची पडटली आसली.
वास्को नगरांत खूब पुस्तकांची आनी शाळा इस्कोलांक लागपाची वस्त दवरपाचीं दुकानां जरी आसलीं तरी कावळ्याची पाटी हटकून मेळपाचें दुकान फकत सिंगबाळ बूक स्टॉल. तें ताचें आनी शाळांच्या पुस्तकांचे घावूक व्यापारी. सांजचे सात वरांचेर घरा येतकर जर अवधूत हेगडो तुमकां बाजारांत वता अशें दिसत तर नक्की समजांत तो दिगूखातीर पाटी हाडूक सिंगबाळाल्या दुकानात वता. एक फावट अवधुतान आयतारा सड्यार सिंगबाळाच्या घरा वचून ताका बंद आशिल्ले दुकान उघडपाक लावन दिगू खातीर पाटी विकत घेतल्या. आतां चिड्ड्याची काणी. चिड्डो ही एक रस्त्याच्या कडेक जंय पावस वा व्हांवतालें उदक साठलेलें आसता थंय किल्लुपी एक ल्हानशी वनस्पती. ताच्या देठांत आशिल्ल्या उदका भशेन नितळ रसाचो उपेग भरगीं पाटी पुसपाक करतालीं. आतां पोर्तुगीजा प्रमाण पाखले गेले, तांचे उंडे गेले आनी भुरग्यांचो पाटयोय गेल्यो आनी बांगडो चिड्ड्याचेय म्हत्व उणें जायत जाले.
शाळेच्या पयल्या वर्सा ताचो तसो खास काणयो आयकूंक मेळनात. चड करून पयलेंच वर्स आनी बरोबरचीं भुरगीं नवी म्हणून आसत अशें जाणकार म्हणटात. म्हजें मत मातशें वेगळें. ताचो स्वभाव पळयल्यार ताणें त्या वर्सा दुसऱ्या भुरग्यांचो, वाडेकार मास्तराचो सुदा आसत एखादी, परीक्षा केली आसतली. किल्याक म्हणल्यार, खंचीय गोष्ट व्यवस्थित मनात थारावन करपी तो भुरगो. मनाक पटता तेच कर्म तो पटकन करपी. म्हणून लोकांक मात दिस्तालें ताणें तें त्याच वेळार अविचारान ती अचाट गोष्ट केली अशे. ती व्हड चूक. म्हाका ताणें सांगलां ताचे विचार कशे धांवताले ते. एक गोश्ट मात खरी ती म्हणजे ताची ग्रहणशक्ती आनी खिणांत निर्णय घेवपाची शक्त अचाट, ताच्या वयाच्या भुरग्यां परस खूब चड. ते खातीर वास्को नगरांतल्या लोकांचें मत ताचे विशयीं अविचारी अशें जाताले.
(मुखार चलता)
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
