कांय काणयो दत्तजल्माच्यो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

पृथ्वीचेर वाडटल्या राकेसांच्या वावराक लागून देव बेजारून गेल्ले. तेन्नाच ब्रह्मदेवाच्या आदेशा वेल्यान जंय जंय ह्या राकेसांचो वावर आसतालो थंय थंय श्री दत्ताक ह्या राकेसांचो नाश करपाक अवतार घेवंचो पडलो. तो दीस दत्तजयंती म्हूण मनोवपाक लागले. दत्त जल्माच्यो जायत्यो काणयो आसात. 

काणी- 1

दत्त आनी आत्रेय हीं दोन उतरां जोडले उपरांत दत्तात्रेय उतर जाता. दत्त म्हणल्यार मुक्त, जो निर्गूण आसा तो आनी अत्रेय म्हणल्यार अत्री रुशींचो पूत. देवी म्हणल्यारया ताची माता. रूशी अत्रीन आपल्याक पूत जांवचो म्हूण रुक्ष कुल पर्वतार खर तप केलें. तांच्या तपाक लागून ब्रह्मा, विष्णू आनी महेश प्रकट जाले. तांणी रुशीक इतल्या खर तपाचें कारण विचारलें. रुशीन तांकां विनवणी केली की म्हाका तुमच्या रुपान पूत जांवचो. तिनूय देवांनी रुशीची विनवणी मान्य केली. ब्रह्माच्या आशिर्वादान सोम म्हूणजें चंद्र, विष्णुच्या आशिर्वादान दत्त आनी म्हादेवाच्या आशिर्वादान दुर्वास ह्या तीन पुतांचो जल्म अनसुयेगेर जालो.

आनिक एके काणयेंत रुशी अत्रीन आपणांक एक चली भुरगें जांवचे म्हूण तिनूय देवां कडेन आशिर्वाद मागलेलो आनी ते वरवीं शुभात्रेयी नांवाची चली भुरगें तीन पुतां फाटल्यान अनसुयेगेर जल्माक आयलें म्हूण वाचपांत येता.

काणी- 2

एकदां राहू गिऱ्यान सुर्याक सगळे वटेंतल्यान धांपलो आनी पुराय धर्तरेर काळोख जालो. ह्या वेळार देवांच्या आदाराक रुशी अत्री पावले आनी ताणें सुर्याक राहु कडल्यान सोडयलो आनी धर्तरेर उजवाड जालो. रुशी अत्रींच्या ह्या उपकाराक लागून ब्रह्मा, म्हादेव आनी विष्णून दत्ताच्या रुपान रुशी अत्रिगेर जल्म घेतलो.

काणी- 3

ह्या सैमाची रचणूक जांवचे पयलीं सगळ्याक उदक आसलें. थंयच हिरण्यगर्भ (उत्पतीची सुरवात) जाली. ह्याच हिरण्यगर्भांतल्यान ब्रह्मांडाची रचणूक जाली. ब्रह्मांडाचे दोन कुडके जावन वयर मळब आनी सकयल धरणी जाली. ब्रह्म देवान मागीर हांगा चवदा संवसार तयार केले. धा दिशा, मन, बुद्दी, वाणी आनी काम, क्रोध विकार उत्पन्न केले. सैमाची बरे तरेन रचणूक करपाक अत्री, अंगिरस, पुलस्य, क्रतू, पुलह, मरिची आनी वसिष्ठ अशे सात मानस पुत्र तयार केले. हांकांच सप्तरुशी म्हूणतात. तांचे मदल्या रुशी अत्रीची बायल देवी अनसुुया. ती एकदम पतिव्रता आसली. दिसपाक तिच्या इतली सुंदर कोणूच नासली. सगळ्या जगाची आवय म्हणल्यार साक्षात जगदंबाच. ती आपल्या घोवाचो खूब आदर आनी मोग करताली. तिच्या दारांत येतल्या प्रत्येक मनशाक ती बरे तरेन वागयताली. तिची वागणूक, घोवाची केल्ली सेवा पळेवन सगळे देव भियेले. इंद्रान ब्रह्मा विष्णू आनी महेश हांकां मेळून सगळी गजाल तांकां सांगली. ‘म्हातपस्वी अत्रीची बायल एका असामान्य पतिव्रता, तिचें व्हड मन, आचरण, सरबराय पळोवन सुर्याकूय तिचो भंय दिसतालो, तिका वत लागत म्हूण तो मंद तापतालो. तिका लागून अग्नीय शितळ आनी वारो लेगीत मंद व्हांवतालो, तिच्या पायांक त्रास जायत म्हूण धर्तरी मोव जाताली. ती शाप दीत म्हूण सगळेच तिका भिताले. तिचें पुण्य इतलें आसलें की ती केन्नाय खंयच्याय देवाचें स्थान घेवं शकताली. तिच्या ह्या आचरणाचेर कितें तरी करपाकच जाय, नाजाल्यार सर्ग देवांच्या हातांतल्यान वतलें आनी सगळ्या देवांक अनसुयेच्या दारांत तिची सेवा करपाक वच्चें पडटलें.’ 

देव इंद्राचें आयकतच ब्रह्मा, विष्णू, महेश खूब रागार जाले आनी तेन्नाच अनसुयेगेर वचपाक भायर सरले. तिची पतिव्रता भंग करून तिका पृथ्वीचेर दवरपाचें वा यमलोकांत धाडपाचें थारावन, सगळ्या देवांक सुशेगाद केले. ह्या उपरांत अनसुयेची सत्वपरिक्षा घेवपाक तिगूय देव साधवाचो भेस धारण करून अत्री रुशीच्या आश्रमांत पावले. रुशी अत्री आश्रमांत नासले. खरें तर रुशी आश्रमांत ना म्हणूनच देव थंय पावले. अनसुयेक उलो मारून तांणी म्हणलें, ‘हे माते आमी भिक्षुक तुज्या दारांत सोयरे म्हूण आयल्यात. आमकां खूब भूख लागल्या. कितें तरी खावपाक दी. तुमच्या आश्रमांत सदांकाळ उमेदीचें वातावरण आसता. दारांत आयलेल्यांक मागता तें मेळटा म्हूण आमकां खबर आसा. येतल्यांचे इत्से परमाणें तांकां मेळटा म्हूण आमी व्हड आशेन आयल्यात आमकां बेगीन जेवपाक वाड, नाजाल्यार आमी चल्ले परत अशें त्रिदेव म्हणपाक लागले. भिक्षुकांक पळोवन अनसुयेक खूब उमेद जाली. तिणें सगळ्यांक येवकार दिवन तांच्या पांयार उदक घालें. गंध, फूल घालून तांकां पांयां पडली आनी तांकां सांगलें तुमी न्हावन येयात. मागीर तुमकां वाडटां. त्या भिक्षुकांनी मातेक सांगलें आमी न्हावनूच हांगा आयल्यात. खूब भूक लागल्या. जाता तितले बेगीन जेवण वाड. तांचे इत्सेक मान दिवन मातेन तांकां बसपाक पाट दिले आनी पानां घेतलीं. भिक्षुकांनी मातेक सांगलें माते आमकां बेश्टेंच जेवण नाका तर आमकां आमचे इत्से प्रमाणे जेवण जाय. तुमच्या रुपाचीय नामना आमी खूब आयकल्यात, तुमचें रूप आमकांय पळोवपाय जाय. ते खातीर तुमी निर्वस्त्र जावन जेवपाक वाड नाजाल्यार आमी चल्ले. भिक्षुकांची हीं उतरां आयकून अनसुयेक खूब अजाब जालें. तिका हें पारखुपाक वेळ लागलो ना की हे सादेसुदे भिक्षूक न्हय हे देवूच आनी आपली परिक्षा घेवपाक ही विचित्र मागणी तांणी केल्या. भिक्षूक परत गेल्यार तिका पाप लागतलें आनी तांची मागणी मान्य केल्यार आपल्या चारित्र्याक दाग लागतलो. किदें करचें तें तिका समजना जालें. आपल्या घोवाच्या तपाची सक्त ह्या वेळार आपल्याक मदत करतली चिंतून ती भिक्षुकांचे इत्सेक मान दिवन भितर गेली. मनांत आपल्या घोवाक याद करून, मनांतल्या मनांत घोवाची पुजा केली आनी पवित्र तिर्थाचें आयदन घेवन भायर येवन परत घोवाचें नांव घेवन तें तिर्थ त्या तिनूय भिक्षुकांच्या आंगार शिंपडलें. तिर्थ आंगार पडताच त्या तिनूय भिक्षुकांची रुपांतर ल्हान सोबीत बाळकांनी जालें. मागीर अनसुये मातेन त्या तिनूय बाळकांक मांडयेर घेतलीं आनी तांकां थोपटुपाक लागलीं. 

तिनूय बाळकां भुकेन रडपाक लागलीं. तांकां आतां आवयचें दुद जाय म्हूणपाचें कळपाक मातेक वेळ लागलो ना. तिने बेगोबेग तिगांय बाळकांक परीपरीन दुदाक धरलें. तिनूय बाळकां सुस्त न्हिदलीं. अख्ख्या विश्वाची रचना, दशा आनी लय करपी ब्रह्मा, विष्णू आनी महेश आतां माता अनसुयेचीं बाळकां जाल्ले. ह्या भिक्षूक रूपी देवांची मागणीय पुराय जाल्ली. हेंय मातेच्या तपोबळान शक्य जाल्लें. रूशी आश्रमांत येत जाल्यार तीन बाळकां पळेवन खूब अजाब जालें. मातेन सगळी गजाल तांच्या कानार घाली. आयकना फुडें रुशीक हे ब्रह्मा, विष्णू आनी महेश हें कळ्ळें. इतल्या म्हणसर त्रिदेव रुशी अत्री फुड्यांत प्रकट जाले आनी प्रसन्न जावन तांकां वर दिलो. 

तेन्ना रुशीन माते अनसुयेक तुका जाय तो वर त्रिदेवा कडेन माग म्हूण सांगलें. मातेन रुशी अत्रीक सांगलें की तुमी त्रिदेवा कडेन पूत मागून घेयात आनी रुशी अत्रीन तुमी त्रिदेव म्हज्या आश्रमांत आयल्यात तशे बाळ रुपान म्हजे पूत म्हूण हांगाच रांवचें. त्रिदेवान रुशिचीं इत्सा मान्य केली आनी रुशी अत्री आनी अनसुयेचे पूत जावन ते आश्रमांत रावले.

हाच्या उपरांत ब्रह्मा चंद्र जाले, विष्णू दत्त आनी म्हादेव दुर्वास जाले. कांय दिसांनी चंद्र आनी दुर्वास तपाक वचपाक भायर सरले आनी माते अनसुयेक सांगून गेले की दत्त हांगाच रावतलो आनी तो त्रिमुर्ती अशें समज. दत्त रुशी अत्री आनी माता अनसुया फुड्यांत दत्तात्रेय म्हूण रावले.

प्रीता परब