भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गों यच्या राजभास कायद्यांत दुरुस्ती, सरकारी वेव्हारांत फक्त कोंकणी जाय. ज्ञानपीठकार दामोदर मावजो (भाई) हांचे हे विचार, मत ‘भांगरभूंय’ दिसाळ्यांत छापून आयले 29 ऑगस्ट, 2024 दिसा. तो दीस राजभास आंदोलनातले तरणाटे खडेगांठ पत्रकार, कोंकणीमोगी संजीव वेरेंकार हांचो जल्मदीस. कोंकणी राजभास कशी जाली? ह्या माथाळ्याचें पुस्तक ताणें बरयलां. मात्शें सुदारल्यार एक अज्रंवर पुस्तक कोंकणी भास शिकपी विद्यार्थ्यांक मेळटलें. राजभास आंदोलन म्हळ्यार कितें? खंयच्यान, केन्ना सुरू जालें? राजभास चळवळींत कोण आशिल्ले? कोण मानदंड? कोण नखलामी करपी? ही म्हायती संजीवाच्या पुस्तकांत वाचूंक मेळटा. फक्त कोंकणी न्ही मराठी राजभास चळवळींत आशिल्ल्यांचींय नांवां पुस्तकांत आस्पाावल्यांत.
अज्ञानान आपले कडल्यान चुको जाल्या आसत, चुकून कांय नांवां उरल्यांय आसत ते खातीर माफ करात हीं उतरां संजीवाचींच. तें पुस्तक मुखार दवरून हो लेख बरयतना राजभास आंदोलनात आशिल्ल्यांक एकच विनवणी करतां. रस्त्यार देंवचे परस उतरांनी झुजात. फातर नाकात, म्होवाळ उतरांनी, शुद्ध भाशेन मनशुद्धी करात, ज्ञानपीठ मेळयात.
भाई मावजो तेंच करपी. तांणी राजभास कायद्यांत दुरुस्ती जावपाची गरज कित्याक उक्तायल्या? भाईंक राजभास कायद्याचें तें झूज 555 दिसांचें आशिल्लें हाची पुराय जाणविकाय आसा. ते गिन्यांनी, ज्ञानपीठकार, कादंबरीकार, समीक्षक, स्तंभलेखक, बरे सुत्रनिवेदक. भाईंचो पसरोय राजभास आंदोलना वेळार बंद उरिल्लो, कार्मेलीन ही कादंबरी थंय जल्माक आयली. भाई राजभास आंदोलनाच्या उपरांतय साहित्याच्या मळार क्रियाशील आसात. हालींच तांचीं दोन पुस्तकांय प्रसिद्ध जाल्यांत. गोंय कला आनी साहित्य महोत्सवांतल्यान राज्य, देश, विदेश पावंड्या वेल्या भौभाशीक साहित्यिकांक ताणी एकठांय हाडले, माची दिली, कोंकणीकय व्हड केली. तांची चडशी साहित्य निर्मणी राजभास कोंकणीतल्यानच. खंयच्याच पदाची, इनामाची आस्त बाळगिनासतना ते बरयत रावल्यात. अधर्मा आड झुजिल्ल्यान ते ज्ञानपिठा मेरेन पावले. तांचें अभिनंदन करपाक मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत गेल्ले तेन्नाच राजभास दुरुस्तेचो विचार तांणी परगटायिल्लो आसतलो.
संजीवाच्या जल्मदीसा ताची याद करून दिल्या. ते उलयल्यात म्हळ्यार फाल्यांच राजभास कायद्यांत बदल जातले व्हय? राजभास कायदो कितें सांगता? कोंकणी राजभाशे बराबर मराठी सहभास जाल्या? इंग्लेज गोंयच्या, गोंयकारांच्या माथ्यार बसल्या? बारीकसाणेन अभ्यास केल्यार जापो मेळटल्यो.
मुखेल राजभास कायदो 1987 वर्साचो, गोंय, दमण आनी दीव तेंपा वयलो. आदले मुख्यमंत्री मनोहर पर्रीकार दुसरे फावटी सत्तेर येतकीच साबार दुरुस्त्यो जाल्यो. म्हामंडळां, खात्यांतल्यान दमण आनी दीव काडून उडोवपा पासत. राजभास कायदो तेन्ना खरे अर्थान गोंयचो जालो.
भाई मावजो राजभास आंदोलनांतले, राजभाशे वांगडा पयलें कोंकणी दिसाळें ‘सुनापरान्त’ गोंयकारांक दिवपी, दिसाळ्यांतल्यान समाजीक विशयाचेर स्तंभलेखन करपी. तांच्यो मुलाखती, साहित्यमंथनांतल्यान हेर दिसाळीं व्हड जाल्यांत. ‘भांगरभूंय’ तेच दिकेन वता. राजभाशेच्या झुजा वेळार गोंयांत कोंकणी दिसाळें नाशिल्लें. आयज ‘भांगरभूंय’ दिसाळें आसा, कोंकणी आनी मराठीच्या झुजाच्योय खबरो दिता, लिखाणाकय सुवात मेळची ना अशें न्ही. फक्त तें कोंकणीतल्यान आसचें.
मराठी कवी, लेखकांनी राजभाशेचें झूज खेळचें उणीच दोन वर्सां. पत्रकार परिशदो, पत्रकां, लिखाणांतल्यान. मतभेद आसचे, मनभेद नासचे. भाई मावजो तेच वाटे वेल्यान वचपी. भाईंचें साहित्य वाचल्यार गोंयच्या मराठी लेखकांकय ज्ञानपीठा मेरेन वचपाची तांक येतली. अनुजा जोशी, आरती दिनकर ह्यो गोंयांतल्यो सावित्रीच्यो धुवो, आमच्यो भयणी. भाई मावजो हांचे वरी साहित्योत्सवाचे वाटेर गेल्यार इंग्लेजीक धांवडावपाक कित्याक शक्य जावचें न्हय? कोंकणी राजभास चळवळीक आरंभ जालो 1978 वर्सा. संमेलनां, लळीतकांतल्यान, गांवांगांवांनी सभा, मेळावे घेवन. तरणाट्यांक उमेद आशिल्ली, संजीवा वरीं तरणाट्यांनी कविता केल्यो, प्रकाश थळी हांचे वरीं शिक्षकांनी पथनाट्य बरयलें, जागृताय जाली आनी निमाणे पावणे दोन वर्सांचें खर आंदोलन जालें.
भाई मावजो हांचो मार्ग सत्याचो आसा. ते आनी सत्याक तिनदां अशें म्हणपी दत्ता श्रीपाद नायक, चौरंग मांडपी पुंडलीकबाब नायक, रायटर फायटर रवीन्द्रबाब केळेकार, उदयबाब भेंब्रे, चंद्रकांतबाब केणी हे संजीवाचे आनी म्हजेय गुरू. होमखण परतून पेटोवचें पडटलें आमकां आनी तुमकांय फक्त ‘भांगरभूंय’ दिसाळ्यांतल्यान.
सुहासिनी प्रभुगांवकार
9881099260
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
