भांगरभूंय | प्रतिनिधी
तियात्र पालकार हाडूंक आमकां कलाकार जाय आसतात… अशें विधान एम बॉयरान त्या मेळाव्यांत कित्याक केलें, ताचेर एक बारीक नदर घालूंया :
खरें म्हळ्यार हें विधान ताणें, तियात्राक शंबर वर्सां भरतात त्या निमतान कला एकादेमीचे ‘तियात्र सेन्टनेरी सेलीब्रेशन’ समितीन मडगांवच्या गोमंत विद्या निकेतनांत तियात्रिस्तांचें चर्चा सत्र (सिम्पोजीअम) घडोवन हाडिल्लें त्या समयार केल्लें. ताका तशें विधान करूंक कारण आसलें. हें कारण आमकां सवका- सवकास करून आतां अदीक बरें जाणवलां. ह्या चर्चा सत्रांत ताचे पयलीं उलोवप्यांनी तियात्राक किकोंत केल्लो. तशें करूंकूय तांकां कारणां आसलीं. येदना म्हणल्यार तियात्र धिलोवले आनी ‘खेळ-तियात्र’ वा ‘नॉन स्टॉप ड्रामा’ फांकी जायत आसले. तियात्र देंवतेर येवंक जायतीं कारणां आसलीं. पूण मुखेल कारण म्हळ्यार सी. आल्वारीस आनी एम बॉयर हांचे मदीं तियात्र मळार पडलेली फूट. आतां म्हणल्यार तियात्र-पळेणारांनी खेळ-तियात्र अदीक मानून घेतिल्ले आनी तियात्रां परस तांकां अदीक बरी मागणी आसली. कांय खेळ- तियात्र दिग्दर्शप्यांनी आपल्या उलोपांनी, ‘आतां तियात्र काबार, तियात्राक आतां मागणी ना’ अशे शेरे मारील्ले तांकां जाप दिवन तें विधान एम. बॉयरान केल्लें, “खेळ-तियात्रांत न्हेंसोवंक गार्डनांत बोबाट मारता तो लेगीत उपकारता, पूण तियात्र पालकार हाडूंक आमकां कलाकार जाय आसता.”
हो एक कोडू वखदाचो घोंट आनी भलायकी बऱ्या खातीर सुधारूंक जाय जाल्यार तो घेवंकूच लागता म्हणटा तशें तो हळू–हळू जाल्यारुय आमी घेवंक प्रयत्न करूंक जाय आसलो.
कला ती अखेरेक कलाच आसता आनी अमूक शुध्दीकृत (रिफायन) आनी अमूक दर्ज्यान उणी (सबस्टॅन्डर्ड) अशें म्हणपाचो आमचो बिल्कूल येत्न ना. तशें पळोवंक गेल्यार एक तियात्र शुध्दीकृत आनी दर्ज्यान उणो आनी तेच परीं एक खेळ-तियात्र शुध्दिकृत आनी दर्ज्यान उणोय जावं येता. पूण हे दोनूय प्रकार मात साप्प वेगळे म्हणूंक कांयच हरकत ना. पूण एक मात लक्षांत धरूंक जाय आनी तें म्हळ्यार तियात्र हो प्रकार विशेश आनी गोंयचे लोक- कलेंतल्यान तो उपजूंक ना. तियात्र एक समकालीन (कन्टेम्परेरी) कले प्रकार जाचो जल्म मुंबयंत एप्रील 17, 1892 वर्सा जालो. खेळ– तियात्राचो इतिहास वेगळो.
खेळ- तियात्र जावन आसा गोंयचे लोक कलेचो प्रकार, जो जमनीवेल्या फेळांतल्यान उपजलो. गोंयांत पितां काळार जागोर जाताले तशे जमनीर आनी मांडार खेळ जाताले. हे जमनी वयले खेळ सुसंस्कारीत करून पालकार हाडले तेन्ना तांकां खेळ तियात्र म्हण नांव दिलें. हें नांव दिवपी जावन आसले सर्गेस्त ए. सिंफोरियानो (आंतोनियो सिंफोरियानो फेर्नांडिस), तियात्राचे आभासी लेखक (घोस्ट रायटर) हाचे फुडें खेळ तियात्र मळार रोजारियो रोड्रिगीस हाणें जायत्यो नव्यो प्रथा (इनोवेशन) हाडल्यो आनी ताका ‘नॉन स्टोप ड्रामा’ म्हण नांव दिलें. रोजारियो रोड्रिगीस आयले उपरांत ह्या प्रकाराक अदीक नेट आयलो आनी हो प्रकार न्हयच फकत गोंयांत बगर मुंबयंत लेगीत नेटान चलूंक लागलो. ते उपरांत ह्या प्रकारांत रोजफर्न्स, प्रिन्स जाकोब, मेनीनो दे बांदार, मारियो मिनेझिस, मेनीनो मारियो, पास्कॉल रोड्रिगीस, आदी, आदी हांणी घडयिल्लो सासणाक उगडास उरपा सारको इतिहास. हे तरेन खेळ तियात्रान तियात्राचेर जैत व्हेलें आनी खंयच्यान तरी खेळ तियात्र सब्दांतलो ‘खेळ’ गेलो आनी उरलो ‘तियात्र’ अशें कितें घडलें काय? आनी तातूंतल्यानूच जि-या-मिरयांचो वो तेंप्राचो बदल?…
हो लेख बरोवन सोंपताच थोडे जिवे आशिल्ले तियात्रिस्तां मदलो एक मजबूत खांबो जॉन क्लारो-बाब फेर्नांडिस सोंपलो म्हण कळीत जालें. तियात्राक लुकसाणाची गजाल. तियात्राचो खोलायेन अभ्यास आशिल्ली व्यक्ती ती. तियात्रां विशीं जाणून घेवपाची आनी प्रतिक्रिया मागपाची म्हजी आनीक एक झर इतल्यान बंद जाता. देवान ताच्या आत्म्याक सासणाचो विसव फावो करूं.
(मुखार चलता)
लिप्यांतर – विशाल खांडेपारकार, 8080622370
फाऊस्तो वि. दा. काॅस्ता
9821228684
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
