तियात्राक युनेस्कोचो दर्जो बेगीन मेळचो !

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आतांचो अध्यक्ष ऍन्थोनी बार्बोजा तियात्राक नवे उंचायेर व्हरूंक सोदतात. हे आदीं केन्नाच घडूंक नाशिल्ल्यो गजाली ताणें एका वर्सा भितर चालीक लायल्यो.

गोंयचो खोशेलो नाट्यप्रकार ‘तियात्र’ पुराय संवसारभर फामाद. तो लोकनाट्याचो प्रकार न्हय हिवूय तितलीच खरी गजाल. तो केन्ना जल्मलो, तो कसो फुल्लो, ताका कोणें मुखार हाडलो आनी ताणीं कसल्या- कसल्या आव्हानांक फुडो करून आयचें थळ मेळयलां हाची आमकां जाणवाय आसा, देखून तो लोकनाट्य प्रकार जावंनज. एकुणीसाव्या शेंकड्याच्या अस्तावेलो तो आधुनीक लौकीक नाट्यप्रकार. ताचो जल्म 17 एप्रील 1892 दिसा ‘इटालीयन भुरगो’ ह्या तियात्रांतल्यान जालो. तियात्राचो बरोवपी आशिल्लो आसगांवचो लुकासिन्हो रिबेरो. तो तियात्र मुंबयच्या न्यू आल्फ्रेड थिएटरांत दाखयलो आनी कोंकणी माचयेर एक इतिहास घडलो. तो पयलो तियात्र इटालीयन ऑपेराचेर आदारीत अशिल्लो, पुण मुखार पाय तियात्रिस्त जुआंव अगोस्तिन्हो फेर्नांडीस हाणें ताका खरें आनी अस्सल तियात्राचें रूप दिलें, जें आयज वेर चालू आसा.
तियात्र म्हणल्यार कितें?
तियात्र म्हणल्यार स वा सात पड्ड्यांचें सादरीकरण. जांतूंत एक काणी त्या सात पड्ड्यांनी वांटिल्ली आसता. दर एका पड्ड्या मदें दोन वा तीन कांतारां आसतात. तांचो आनी तियात्राचे कथेचो कांयच संबंद आसना. तीं सोलो (एकोडीं) दुवो वा दुयेट (दोग जाणांनी म्हणपाचीं) त्रियो (तेग जाणांनी म्हणपाचीं) चौको (चौग जाणांनी म्हणपाचीं) कोरोल (स्वरभाव) स्वरुपाचीं आसतात. कथानका बराबर कॉमेडी आसप तितलेंच गरजेचें. कांय तियात्रांनी कॉमेडी भायरूच आसता, ती तियात्राचे फास्केंत बसना. कॉमेडी कथानका बराबर चलूंक जाय. तियात्राचो वेळ सादारण अडेज तें तीन वरांचो आसता. तियात्रांत उणेंच चार कांत (कथानका सबंदी ल्हान कांतारां) आसप गरजेचें. तियात्र सादारणपणान समाजीक, धर्मिक, राजकी वा इतिहासीक आसूंयेता. हे फास्केंत बसता ताका तियात्र म्हणटात.
तियात्राचो प्रभाव
तियात्र म्हणल्यार समाजाचें पडबींब. दरेक तियात्र बरोवपी समाजाक वाचता, समाजांत वावुरपी लोकांचे प्रस्न समजता आनी ते माचयेर सादर करता. जायत्या जणांचेर हे दाखवणेचो प्रभाव जाता. तियात्र पळेवन जायत्या कुटुंबांचें सुदारप लेगीत जालां. राजकारण्यांचेर घडयिल्ल्या कांतांरांनी शिडुकसाण भायर सरल्या जाल्यार जायत्या जणांनी सरकाराचे बरे गुणूय गायल्यात. हे खातीर राजकारणांतलें बरें- वायट समाजा मुखार उग्तें जाता. जिविताचीं तत्वां- मुल्यां, रीत- रोवीस, चाल- चलणूक, परंपरीक गुण- दुर्गुण लेगीत तियात्रांत हाडटना, धर्मीक शिकवणूय जायत्या बरोवप्यांनी दिल्या. आत्मसम्मान, प्रेरणा, विवेकबुद्द, पातक- मुक्ती, खुशाल जिवीत, मोगान दुसऱ्याक जिखप हे सारके विशय लेगीत तियात्राचें एक आंग जालां. कांय हिकमतीच्या तियात्रिस्तांनी इतिहासाचेर आदारीत पुराय राजकारण लोका मुखार दवरलां. भ्रश्टाचार, खून, बलात्कार, स्थलांतरण हे सारके विशय आयल्यातूच, तेच बराबर शिक्षण, उमेद-उर्बा हे सारकेय विशय तियात्रांनी दिसतात. हेच खातीर कांय जाण तियात्राक ‘फायरब्रँड’ म्हणटात.
तियात्र अकादेमी गोवा
तियात्राची उदरगत करूंक सरकारान 2009 वर्सा तियात्र अकादेमी गोवा ही संस्था घडली. तियात्राची कशे तरेन उदरगत सादची हे खातीर घटना करून तिका नेम-कायदे घालून दिले. तांचेर आधारीत संस्थापक अध्यक्ष तोमाजिन्हो कार्दोजो हाणें तियात्रा खातीर जायत्यो येवजणो मांडून हाडल्यो. आतांचो अध्यक्ष ऍन्थोनी बार्बोजा तियात्राक नवे उंचायेर व्हरूंक सोदतात. हे आदीं केन्नाच घडूंक नाशिल्ल्यो गजाली ताणें एका वर्सा भितर चालीक लायल्यो. ताणें ह्या कार्नावालाक गोंयच्या चाळीसूय मतदारसंघांनी फेळ दाखोवन हाडले. ही एक इतिहासीक घडणी आसा.
सगळ्या तियात्रिस्तांक आनी तियात्र मोग्यांक सांगाता घेवन वचपाचो ताचो हेतू आसा. तियात्र करूंक कला अकादेमी वा रवीन्द्र भवना सारक्या सभाघरांचेर निंबून रावचें पडटा म्हूण तियात्र भवन बांदपाची ताची येवजण आसा. तियात्राचीं पुस्तकां छापूंक ताणें भर दिला. सगळे तियात्रीस्त ऍन्थोनी बराबर रावले जाल्यार तियात्राची खूब उदरगत जावंक शकता, हें सध्याचे वास्तव.
युनेस्को बिल्लो
युनेस्को म्हणल्यार संयुक्त राष्ट्र शैक्षणीक, वैज्ञानीक आनी सांस्कृतीक संघटन हाचो बिल्लो गोंयच्या तियात्राक मेळचो असो विचार गोंयचे विज्ञानीक डॉ. नंदकुमार कामत हांणी आपल्या एका बरपांतल्यान बरींच वर्सां आदीं मांडिल्लो, पुण ताचेर ना तियात्र अकादेमीन वा खंयच्याय तियात्रिस्तान भर दिवंक नाशिल्लो. पूण जेन्ना ऍन्थोनी बार्बोजा अकादेमीचो अध्यक्ष जालो तेन्ना ताणें डॉ. नंदकुमारां कडेन संपर्क केलो आनी तांचे कडल्यान फाव ती म्हायती घेवन मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत हांची भेट घेतली. प्रस्ताव तांकां आवडिल्ल्यान भेट फळादीक थारली. ते प्रमाणें फुडलो वावर करूंक आनी गरज ते दस्तावेज जाग्यार घालून हो वावर मुखार व्हरूंक जुनांत कला- संस्कृती खात्या खाला एक टास्क फोर्स निर्माण केलो, जाचो डॉ. कामत हांकां सल्लागार नेमलो.
त्या टास्क फोर्सान गरज ती फाटपुरवण केली आनी विधानसभेच्या पावसाळी अधिवेशनांत तियात्राक युनेस्कोचो बिल्लो मेळचो म्हूण विधेयक सादर जालें. तशें तें काम सोंपें नाशिल्लें, पूण सरकारान हातांत घेतिल्ल्यान आनी तें विशीं मुख्यमंत्री डॉ. सावंत हांणी खासगी रितीन तांतूंत लक्ष घाल्ल्यान सरकार पक्षाच्या आमदारांनी ताका तेंको दिलो. विधानसभेंत हो एक इतिहास घडलो ऍन्थोनी बार्बोजाच्या डॉ. सावंता कडेन आशिल्ल्या बऱ्या संबंदांक लागून. तियात्राक युनेस्कोचो बिल्लो मेळटकच तियात्र संवसारभर अधीक चकचकतलो. सब का साथ, सब का विकास ह्या केंद्र सरकाराच्या नाऱ्या खाला तियात्र फुलतलो. ते खातीर तियात्रिस्तांनी सकारात्मक विचारान तियात्र अकादेमी बराबर वावरूंक चड गरजेचें.
सोंपयतना…
133 वर्सां मायज तियात्र कलाकारांनी जें तियात्र कलेचें दायज मुखार व्हेलें तो आमच्या अभिमानाचो प्रकार आयज युनेस्कोच्या बिल्ल्याची वाट चलूंक लागला ही खोशेची गजाल. जे परिस्थितींत तियात्र चल्लो आनी हांगा मेरेन पावलो तातूंत कितल्या जणांचो त्याग आसा, भोव करून अस्तुरेचो, जिणें तियात्र माचयेर पावल दवरपाचें धाडस केलें, तांकां सलाम फावता. मूल आनी चूल सांबाळपी अस्तुरी मनोरंजनाच्या क्षेत्रांत भितर सरून तिणें कले मुखार आनी आपल्या कुटुंबा मुखार जीं आव्हानां स्विकारलीं, तीं तियात्राक हो युनेस्कोचो दर्जो मेळोवंक पात्र थारलीं. तियात्र तसो संवसारभर भोंवला, पूण तो अधिकृत रितीन संवसाराच्या खांची कोनश्यांनी वतलो ही गजाल जेन्ना आमकां थंयचो लोक सांगतलो, तेन्ना आमचें हड्डें भरून आयले बगर रावचें ना. तियात्र कलाकार, मोगी, पुरस्कर्ते आनी बरें मागपी, सगळे मेळून ह्या खिणाची वाट पळेवन रावुंया.

विन्सी क्वाद्रूस
9822587498