भांगरभूंय | प्रतिनिधी
ताळयो दोन तरांच्यो आसतात. पयली तरा ही सैमीक कशी. देखीक तुका खूब खोस जाता आनी आपसूक तुज्या दोनूय हातांचे तळवे एकमेकांक आपट्टात आनी ताळी पडटा. सान भुरगें बावलेक वा बॉलाक पळोवन भोवच आनंदीत जाता आनी सहजीकपणान ताचे दोनूय हात एकमेकांक आपटून ताळी वाजता, दुस-या प्रकारच्या ताळ्यो हत्यार हेरां खातीर ‘पसंती उक्तावपाक, ताका उर्बा आनी प्रेरणा दिवपाक बळयां मारतात त्यो. ह्या दुसऱ्या तरेच्या ताळयांची परंपरा आमच्या देशांतली न्हय. ती भायल्यान हांगा आयल्या.
अशें म्हण्टात की ताळयो मारपाची ही चाल खंय अस्तंत संस्कृतायेचे दायज जावन आसा. आदी रोमी राजवटीच्या काळांत माचये वयली संवंगा पळोवन वा तांचे संवाद आयकुन सकयल बसलेले लोक खंय उमेदीन ताळ्यो मारताले म्हणपाच्यो देखी इतिहासांत मेळटात. असले तरेच्यो देखी आमच्या देसाच्या इतिहासांत मात मेळनात. रामायणांत सीता स्वयंवरा वगतार वा म्हाभारतांत द्रौपदी स्वयंवरा वगतार श्री राम आनी अर्जुन हांचे प्रताप पळोवन थंय उपस्थित आशिल्ल्या समेस्तांनी ताळयांची शिवर केलो म्हणपाचो उल्लेख आमच्या पुराणांनी मेळना.
ताळी मारपाक दोनूय हात जाय पडटात. ‘एका हातान ताळी वाजना’ अशा अर्थाची एक म्हण्णी आसा. आमी दोनूय हातांचे तळवे जोडटात आनी नमस्कार घडटा. दोनुय हातांचे तळवे एकमेकार आपटुन आमी भजन करतात वा आरती गायतात. पुणून ताळयो मारप म्हळ्यार नमस्कार करप वा भजन म्हणप आनी आरती गावप न्हय. फिरंगी वसणुकराल्या सांगातान आमच्या देशांत ह्यो दुसरे तरेच्यो अर्विल्ल्यो ताळ्यो आयल्यो. तांणी फूटबॉल आनी क्रिकेट खेळ हांगां हाडले आनी मैदानांचेर ताळ्यांचे गजेर जांवक लागले. उपरांत भारतांत उच्चार आनी विचार स्वातंत्र्याचे नवें वारें व्हांवक लागलें. जळीं – थळी उकत्यो बसका जांवक लागल्यो. ह्या बसकांनी भाशणां जांवक लागलीं. आनी परिणामी ताळयांचा सुळसुळाट जांवक लागलो. मुक्त भारतान लोकशाय राज प्रणाली आपणायली आनी मागीर जाहीर सभांक ओतो आयलो.
ताळयांक बरे दीस येयत रावले. नाटकांच्या माटवांनी आनी सिनेमांच्या थेटरांनी ताळयो मारून आनी शिळोण्यो घालून लोक अभिनयांक आनी संवादांक दाद दिवंक लागले, गायनांच्या मैफिलींनी कवितांच्या संमेलनांनी आनी वाडदिसांच्या सुवाळ्यांनी ताळयांचो कडकडाट जांवक लागलो. रस्त्यांचेर कसरती करपी डोंबारी लेगीत
‘बच्चे लोग ताली बजाव’ अशें म्हणून आपणाले खेळ सुरू करुंक लागले! एका फिल्मान अभिनेतो प्राण म्हण्टा, ‘राशन से भाशन मिलता है। भाशन से राशन नहीं’. गजाल खरी. पूर्ण भाशणां ताळयांची निर्माणी करतात हेंवूय तितकेंच खरें.
ताळयांच्या उरफाट्यो गाळयो. ताळयो एखाद्याच्या विचारांक वा कर्तुबांक पसंती उक्तायतात. नापसंती उक्तावपाक लोक गाळयो संवतात, काळे बावटे दाखयतात आनी बावलीं लासतात. काय जाण कुसकीं तातयां, तोमातां आनी फातरांचोय वापर करतात. केन्ना- केन्ना ताळयो मारप हेंवूय निशेधाचे प्रतिक आसा म्हणपाचें आमी पळयतात. एखादो वक्तो जर खूब वेळ मेरेन उलयत रावलो आनी सगळ्यांक बेजार हाडूंक लागलो जाल्यार मागीर आयकुपी निशेध म्हणून परतुन- परतून एकसारके ताळयो मारीत रावतात.
मराठींत ताळयेक टाळी म्हण्टात. ‘ब्रह्मानंदी टाळी म्हळ्यार सच्चिदानंद स्वरूपांत तल्लीन जावप. हे भाशेंत ‘टाळी वाजणे’ म्हळ्यार लग्न लागप असो अर्थ जाता. ‘ज्याची खावी पोळी त्याची वाजवावी टाळी’ हीं उत्तरां एकनिश्ठ रावपाचो संदेश दिता.
तृतीयपंथी लोक ताळयो मारतात. ताळयो मारप हें घडये तांचें खाशेलेंपण वा ती तांची वळख (identity) आसुये. पूण तांची ताळ्यो मारपाची तरा खेरीज आसा. सामान्य मनीस मारतात तशे ते ताळयो मारीनात. त्यान भायर ते खुब मोठ्यान ताळयो मारतात आनी लोकांचे लक्ष आपणा वशीन ओडटात.
हांसपा वरीच ताळयो मारप ही एक वशाची पीडा आसा, अशें जायत्या जाणांचें मत. एकलो हांसता म्हूण दुसरो हांसता. दुसरो हांसता म्हूण तिसरी हांसता. अशे तरेन अख्खो गांव हांसता. पूण जायते फावट पयलो कित्याक हांसता हें कोण्णाक खबर नासता. केन्ना – केन्ना ताळयांचेंय अशेंच आसता. एकलो कोण सुरवेक ताळयो मारता. मागीर सगळेच ताचें अनुकरण करतात. रानाक पेटलेल्या उज्या वरी ती तरा आसता. ही गजाल चड करून राजकी मेळाव्यांनी दिश्टी पडटा. देखून जायते फावट असल्या सभांनी ‘भाड्याचे ताळयांकार’ हाडपाची वेवस्था आयोजक करतात!
प्रदीप लवंदे
9923292022
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
