भांगरभूंय | प्रतिनिधी
एका इतिहासीक प्रसंगा वयल्यान सुरुवात करुया, 1796 त ब्रिटीश दोतोर एडवर्ड जेनरान देवी रोगाचेर वासीन सोदून काडलें. त्या तेंपार फ्रान्स आनी इंग्लंड हांचे मदीं झूज चालू आशिल्ले. तेन्ना नेपोलियन फ्रान्साचो राजा आशिल्लो. कट्टर राष्ट्रवादी आनी ब्रिटिशांचो कट्टर दुस्मान. ब्रिटिशांचे कांय सैनीक फ्रान्साच्या बंदखणींत आशिल्ले. जेनरान नेपोलियनाक एक पत्र बरोवन ब्रिटीश सैनिकांक सोडून दिवपाची विनवणी केली. त्या वेळा नेपोलियनान म्हणलें. ‘जेनर सारक्या मानवतावादी मनशाक ना म्हणप शक्य ना.’ नेपोलियनान विज्ञान तंज्ञज्ञानाच्या मानवतावादी कामा मुखार मान बागयली.
सांगपाचो मुद्दो, विज्ञान- तंत्रज्ञानाचे उपेग मनशाच्या फायद्या खातीरच आसतात. फुडें ह्या वैजकी तंत्राचेर खोलायेन विज्ञानीक संशोधन जावपाक लागलें आनी ताची उदरगत जायत रावली. आयज लसीकरण उपक्रम राबोवन खूबशी धामीची दुयेंसां ना नपश्चात करपाक येस मेळ्ळां. हे निमितान तंत्रज्ञाना विशीं एक मोलाचे तत्व मांडीन दिसता, खंयचेय उपेगी तंत्रज्ञान केन्नाच नश्ट जायना आनी खंयचेय एके जाती पुरतें वा धर्मा पुरतें मर्यादीत उरना. संवसारांतल्या सगल्या घटकांक ताचो फायदो मेळटा. उपरांत क्ष- किरणांच्या (एक्स रे) सोदाक लागून विज्ञान तंत्रज्ञान हें मानवतेच्या बर्या खातीरच आसता हो विश्वास घट्ट जायत गेलो.
खंयच्याय विज्ञानिकाची संशोधन करपा फाटली प्रेरणा मानवतावादी दिश्टीकोनांतल्या आयिल्ली आसता. देखीक; 1897 त सर रोनाल्ड रॉस ह्या लश्कराच्या दोतोरान भारतांत रावन, खूब त्रास काडून, इतलेंच न्हय तर मलेरिया पिडीत लोकां मदीं रावन, हजारांनी जळारांच्या रगताचें मायक्रोस्पांतल्यान निरिक्षणां करून निमणें मलेरियाचो रोग पसरपी जळारांची जात सोदून काडली.
तरी तंत्रज्ञानाचे बरे वायट परिणाम निमणें मनशाच्या हातांत आसतात. जे सुरयेन किचनांत भाजी कापतात तीच सुरी कोणाचीय गोमटी कापून खून करपाक शकता. सांगपाचें म्हणल्यार तंत्रज्ञानाचे उपेग मनशाच्या ‘हातांत’ जरी आसले तरी निर्णय ‘मेंदवांत’ घडटात. तेन्ना तंत्रज्ञान कोणाच्या हातांत पावता ताचेर आदारून आसता.
आल्फेड नोबेल शास्त्रज्ञाचें नांव सगल्यांच्या तोंडार आसा. ताणें नोबेल इनामांची स्थापना केली. विज्ञाना वांगडा शांती आनी साहित्य निर्मिती खातीरय ही इनामां दितात. मानवतावादी दिश्टीकोनांतल्यान हें व्हड पावल आसा, अशें म्हणटात. पूण तांच्या डायनामायट स्फोटकां खातीर सैमाचो नाश जालो, असोय तांचेर आरोप जाता. पूण एक गजाल आमी मतींत धरपाक जाय, उद्येगीक क्रांती उपरांत 19 व्या शेंकड्यांत उदरगतीक बरोच नेट आयिल्लो. नवे रेल्वे मार्ग घालपाच्यो येवजणीं मुखार येताल्यो. शेत कामां खातीर उदक पुरवण वेवस्था सुदारपा खातीर धरणां बांदपाचे व्हड व्हड प्रकल्प मुखार येताले. तशेंच कोळसो आनी लोखंडाची मागणी वाडटाली. मिना खाणीच्या कामाक बरोच नेट आयिल्लो. ह्या सगल्या कामाक व्हड व्हड खडपां फोडपाचें काम करपाक सुरक्षीत स्फोटकांची गरज आशिल्ली. आल्फ्रेड नोबेलाच्या डायनामायट सोदा खातीर ती पुराय जाली. पूण ते खातीर सैमाचो जे तरेन नाश जावपाक लागलो ताचो दोश नोबेलाक दिवपाक जायना. जे लोक येवजणी तयार करतात तांणी ताचो विचार करपाक फावो. खंयच्याय तंत्र- संशोधकाचो मुखेल हेत लोकांच्या बर्या खातीरच आसता. पूण 1945 वर्सा नाकासाकी आनी हिरोशिमा ह्या जपानांतल्या दोन शारांचेर अणूबॉम्ब उडोवन दोनय शारां मातये भरवण केलीं. लाखांनी लोकांक मरण आयलें. अणुस्फोटा उपरांत दुसरें म्हाझुज सोंपलें.
अणूबॉम्बचे भयानक परिणाम पळोवन त्या प्रकल्पाचेर काम करपी शास्त्रज्ञांक व्हड मानसीक धपको बसलो. शास्त्रज्ञांचे नितिमत्तेचो प्रस्न उबो जालो. विज्ञान हें मनीस जातीच्या बर्या खातीर काय संहारा खातीर, असो प्रस्न उबो जालो आनी त्या काळांतल्या नामनेच्या शास्त्रज्ञांनी आनी विचारवंतांनी एकठांय येवन विश्व शांती खातीर आंदोलन उबे केलें.
अणू-उर्जा विध्वंसक रुपांतल्यान लोकांच्या मुखार आयली. पूण हो दाग पुसून काडपाक अणू उर्जेचें बरें रूप लोकां मुखार हाडपाचे यत्न जावपाक लागले. अणू विघटन प्रक्रियेचेर नियंत्रण दवरून वीज निर्मिती करपाचेर संशोधन सुरू जालें आनी अणूभट्टी उबारपाच्या तंत्राची उदरगत जाली. 1942 वर्सा, पयली प्रायोगीक अणूभट्टी करपाक एनरिको फर्मी ह्या शास्त्रज्ञाक येस आयलें आनी रोखडोच 1954 त जगांतलो पयलो अणू- विद्युत प्रकल्प सोवियत रशियेंत सुरू जालो. अशे तरेन अणूची शांततायेची वाट सुरू जाली.
सद्या सोशल मिडियाचो उद्रेक पळोवन परत एकदां विज्ञान- तंत्रज्ञानाचेर दोश येवपाक लागला. मोबायल ह्या ल्हानश्या तंत्रीक साधनां खातीर जी संचार क्रांती घडोवन आयल्या तिचे कडेन आमी आडनदर करपाक शकनात. मोबायल फोनाक लागून लोकांक जी सुविधा मेळ्ळ्या तिचें वर्णन करपाक कितलींश पानां भरतलीं. पूण हेंच तंत्रज्ञान फटीच्यो, दिशाभूल करपी खबरो आनी चुकीचें ज्ञान दिवन समाजाची दिकाभूल करपाक लागलां. इतलेंच न्हय लोकां मदीं दुस्वास पातळावन समाजांत फूट घालपाचे यत्न ह्या तंत्रज्ञाना वरवीं जातात. जें माध्यम म्हायती संवसाराचें आनी लोक शिक्षणाचें बरें काम करता तें आयज बदनाम जावपाक लागलां. सुरुवेक सांगलां ते प्रमाणें खंयचेंय तंत्रज्ञान एकदां लोकांच्या हातांत गेलें म्हणजे तें तांचे मालकीचें जाता. तेन्ना ताचो कशे तरेन वापर जावचो हें समाजाच्या संस्कारांचेर अवलंबून उरता.
एक गजाल आमी मतींत दवरपाक जाय, प्रत्येक मनशाक वा समाजाक आपलो विकास जाल्लो जाय आसता. विकासाच्या नांवार सैमा कडेन आडनदर जाल्या. पूण त्याच तंत्रज्ञानाचो बरे तरेन वापर करून शारां, न्हंयो, दर्यादेगो नितळ दवरप शक्य आसा. पाश्चात्य राष्ट्रांनी हें करून दाखयलां. निमणें एकच सांगीन दिसता, खंयच्याय कामाच्यो, बर्यो आनी वायट, अश्यो दोन वटो आसतात. तेन्ना बरे वटीचो चडांत चड उपेग कसो करप, हें समाजाच्या संस्कारांचेर आदारून आसता.
विज्ञानदूत श्रीकांत शंभू नागवेंकार
9096512359
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
