भांगरभूंय | प्रतिनिधी
डॉ. हरिश्चंद्र नागवेंकार गेल्यार दोन सप्तकां जालीं. तरी येद्या व्हडल्या घरांत जी व्हड पोकळी निर्माण जाल्या ती बेगीन भरून येत अशें म्हाका दिसना. एक मनीस कमी जाल्यान घर रितें रितें जालां, तातूंतच ताच्या अस्तित्वाचें मोल दिसून येता.
डॉ. नागवेंकार, म्हजो बापूल भाव. आमच्या घरांत तो व्हड आशिल्लो. पूण आपले कर्तबगारीन तो श्रेश्ठ जाल्लो. सगले ताका भाऊ म्हणून उलो मारताले. हांव ताचे परस बरोच ल्हान. तरी आमचें मदीं इश्टागतीचें नातें चड घट्ट आशिल्लें. ताचे सबंद जिवीत मडगांवच्या कोंबांतल्या घरांत गेलें. म्हज्या जिवितांतले मुखेल संस्कार कोंबांतल्या घरांतच जाले. ते खातीर आमी दोगूय एकमेकांच्या सुखदुखाचे सांगाती आसात.
आमचें घराणें मुळांत सुदारक विचारांचे आशिल्लें. जरी आमचे जाणटेले व्हड शिकिल्ले नाशिल्ले तरी त्या काळांतल्या सुदारणावादी संस्कारांचे आनी चळवळींचो तांचेर बरोच प्रभाव आशिल्लो. आमच्या जाणटेल्यांनी विनायकी वा संकश्टी सारकीं व्रतां केन्नाच पाळ्ळीं नात. तेच सुदारीत संस्कार आमचेर जाले.
भाऊ शिकपाक हुशार. पुर्तुगेझ शिक्षण घेवप म्हणजे व्हड कठीण आशिल्लें. तशेंच खर्चीक जातालें. त्या तेंपार शिक्षण घेवप हो वयल्या जातीचो हक्क आशिल्लो. मागीर ते हिंदू आसूं वा क्रिस्तांव. भाऊ सगल्यो यत्ता पास करून वयर वतालो. हें वयल्या जातीक उस्तुरें वतालें आनी भाऊक कशे टोंमणें आयकूचे पडटाले हें ताच्या तोंडांतल्यान आयकूंय येतालें. आमच्या व्हडल्या घरांतलो बरो शिकपी म्हणून ताचें व्हड कवतुक जातालें. भाऊन ‘लिसेव सेतिमु आनु’ (हायरसेकंडरी) मेरेन पुर्तुगेझ शिक्षण पुराय केलें. त्या तेंपार गोंयांत तें सगल्यांत वयले यत्ते मेरेनचें शिक्षण आशिल्लें. पूण तेच वेळार गोंय मुक्त जालें. पूण भाऊन जिद्द सोडली ना. मुखार ताणें बीए ते एमए मेरेन शिक्षण पुराय करून मुरगांवच्या एम.ई.एस. कॉलेजीचो प्राध्यापक जालो. थंयच लागीं लागीं निवृत्तीचे लागीं आसतना ताणें पीएच. डी. पुराय केली आनी प्राचार्य म्हणून निवृत्त जालो.
कोंकणी भाशेच्या विकासा खातीर ताचें योगदान, ताची साहित्य निर्मिती, पत्रकारिता, दैवज्ञ ब्राह्मण समाजाच्या उदगती खातीर ताचें काम, तशेंच राजकी आनी समाजीक कामाची वळख खूब जाणांनी करून दिल्ली आसा. तेन्ना ताची पुनरावृत्ती कुशीन दवरून ताच्या खासा गुणांची आनी हेर तासांची, जशी म्हाका जाल्या, ताची वळख करून दिवपाचो हो ल्हानसो यत्न.
ताच्या आंगांतली साहित्यीक मुल्यां ताका जल्मा सावन मेळ्ळ्यांत अशें म्हाका दिसता. तशें पळोवंक गेल्यार आमचें घराणें तंत्रीक नदरेन कुशळ अशें. म्हजोय सभावीक गूण विज्ञानीक आसा. पूण विज्ञानीक प्रसाराच्या कामा निमित्तान गरज म्हणून चुकून हांव साहित्या कडेन पावलों. पूण भाऊचे साहित्यीक गूण ताच्या आजोळा कडल्यान आयल्यान. ताचे आजोळ अध्यात्मीक आनी धर्मीक शास्त्रांत कुशळ आशिल्लें. ताची आवय व्हड- व्हड ग्रंथ वाचून ताचो अर्थ सांगताली. ताच्यो यादी आनी पुराणांतल्यो कांय काण्यो आजूनय म्हाका याद आसात. तेच गूण भाऊक मेळ्ळे. भाऊक चार- पांच भासो कळटाल्यो. इतलेंच न्हय तर तांचेर ताचें प्रभुत्व आशिल्लें. तातूंत तर मराठी आनी कोंकणी भाशे वयलें ताचें प्रभुत्व तर सगल्यांक खबर आसा.
भाऊ पुरोगामी आनी सुदारक विचारांचो. महात्मा गांधीचें अहिंसावादी धोरण आनी जवाहरलाल नेहरूंच्या विज्ञान निश्ठ तत्वांचो ताचेर व्हड प्रभाव आशिल्लो. स्वतंत्र गोंय काँग्रेसीचो तो सक्रीय सदस्य आशिल्लो. ताच्या ऐन तरणाट्या वयांत गोंय मुक्त जालें आनी गोंयचें भवितव्य घडोवपाची प्रक्रिया सुरू जाली. अश्या गोयंच्या क्रांतीपर्वांत हेर तरणाट्यां वांगडा ताचें योगदान व्हड मोलादीक आसा.
आपले अणभव, बरे वा वायट आसूं, हेरां कडेन शेअर करप हो ताचो गूण तोखणाय करपा सारखो. घरांत हांव ताचे परस ल्हान आसलो तरी ताच्या जिवितांतले प्रसंग तो म्हजे कडेन शेअर करी. इतलेंच न्हय खंयच्याय कार्यक्रमांक वा ताच्या इश्टांगेर वतना हांव ताच्या सांगाताक आसतालों. म्हणून ताचे त्या तेंपा वयले इश्ट हरिश्र्चंद्राचो बापूल भाव म्हणून म्हजी ओळख करतात. ताचो म्हाका एक व्हड फायदो जालो. गोंय काँग्रेस स्थापना आसूं वा कोंकणी भास चळवळ आसूं वा ओपिनियन पोल आसूं. ह्या सगल्यांचो पुराय इतिहास म्हज्या दोळ्यां मुखार आजूनय ताजो आसा आनी म्हज्या लिखाणांतल्यान गरजे प्रमाणें वयर येता.
जेन्ना चार लोक एकठांय येवन कसलीय कार्यावळ हातांत घेतात तेन्ना मतभेद आनी वाद आयलेच. तेन्ना भाऊन समजिकायेन वाद केन्नाच वाडोवपाक दिलेनात. व्हड हुशारकायेन तातूंतल्यान वाट काडपाचो यत्न केलो. मनश्या कशीं जोडप आनी ताचे परस म्हत्वाचें म्हणजे तें नातें कशें तिगोवन दवरप, हें ताचे कडल्यान शिकपा सारकें आशिल्लें. एकदां ताचे कडेन इश्टागत केल्लो मनीस केन्नाच पसय वचपाक शकलो ना. कुटूंबांत ल्हान व्हड सगल्यां कडेन तो सारको आशिल्लो. तो तत्वनिश्ट आशिल्लो तरी तत्वां खातीर ताणें मनशां तोडलीं नात. गरजे प्रमाणें तडजोड करपाची ताची तयारी आशिल्ली. धर्मीक रिती, प्रथा तशेंच अनैतीक अंधश्रद्धां आड तो आशिल्लो. पूण घरांत तो सगल्यांत जाणटो आशिल्ल्यान घराण्यांतल्यो सगल्यो धर्मीक विधींचीं जापसालदारकी ताचे कडेन येताली आनी मना सावन आपली जापसालदारकी सांबाळटालो. अश्या वेळा ताणें मदलो मार्ग आपणायलो.
भाऊक जिविताच्या वाटेर ‘चढ- उतार’ चड आयले नात. गरजे प्रमाणें आनी फावो ते वेळा ताका जाय तें मेळ्ळें. ताका भलायकीच्या कसल्योच व्याधी नाशिल्ल्यो. तो बरें जिवीत जगलो. समाजांत ताका फावो तो मान, सन्मान मेळत रावलो. आमच्या कुटुंबात ताच्यो यादी सदांच ताज्यो उरतल्यो. भाऊक म्हजी भावपूर्ण आदरांजली!
विज्ञानदूत श्रीकांत शंभू नागवेंकार
9096512359
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
