भांगरभूंय | प्रतिनिधी
खायात, पियात, मजा करात, हे खातीर गोंय तशें लोकप्रीय आसा तरी एका काळार तें सैमा खातीरूय प्रसिद्ध आशिल्लें. तशें आयजूय आसा. पूण, गोंयांतलो सैम नेटान काबार जायत चल्ला. ताका लागून दरेकल्यान झाडां लावन सैम तिगोवपाक जाय. फक्त वृक्षारोपणाचे कार्यावळी पुरतें तें मर्यादीत दवरपाक जायना. दरेकल्यान एकेक झाड भुरग्यां भशेन सांबाळ्ळें जाल्यार गोंय परतून पाचवेंचार जातलें. दुबावूच ना. काल प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी हांच्या वाडदिसा निमतान, राजभवनांत वृक्ष आयुर्वेद चिकित्सा वा पोशण योग हो उपक्रम चालीक लागलो. थंयचीं 100 वर्सां आदलीं सात झाडां मरपाचे वाटेर आसात. नवें जिवीत दिवपाक तांचेर उपचार करतले. विज्ञानाच्या तत्वांचेर ही प्रक्रिया चालीक लागल्या. ताका लागून गोंयचें सैमीक दायज, परंपरा तिगोवन दवरपाक सैममोगी तरणाट्यांक उर्बा मेळटली. राज्यपालांनी रान आनी पर्यावरण राखपा खातीर वखदी झाडांची जतनाय घेवपाचेय उपक्रम सुरू केल्यात. वखदी झाडांचें, चंदन, पणसाच्या झाडांचें जार्दीन राजभवन वाठारांत जातलें. ह्या सुवाळ्यांत उलयतना मुख्यमंत्र्यांनी गोंयचीं अर्जून, काजरो आनी हेर जायतीं झाडां परत लावपाक गोंयकारांनी फुडाकार घेवपाक जाय अशें सांगलें. हीं तशेंच वखदीं झाडां लावपाची आयज खरेंच गरज आसा.
30- 40 वर्सां पयलीं साबार तरांचीं झाडां गोंयांत दिसतालीं. व्हडले रुख, ल्हान झाडां, झोपां. आयज तीं पळोवपाक मेळटलींच हाची खात्री ना. कारण लोकवस्ती रानांनी पावल्या. आतां तर निवासी प्रकल्पांक लागून रानां, दोंगरांचेर हावळ आयल्या. घोटींग, काजरो, अर्जून, सांतोण, माट्टी, कोडुलींब, करबील, आंबाडो, उंबर, गंजन, अडुळसो, ताळकिळो, कुड्डूक, म्हशींग, तोरींगग, रामफळ…. कितलींशींच झाडां, झोंपां, तणां आयज ना जाल्यांत. कालूच चवथ सोंपली. माटोळेक बांदल्यांत तीं फळां, रानटीं फळां सोंपेपणी मेळ्ळ्यांत काय नात, हें गांवांतल्या कोणाकूय विचारात. तो तुमकां सत कितें तें सांगतलो. हालींच्या वर्सांनी हरयाळी सोदपाक पसून गांवभर हेडचें पडटा. करबील, गंजन, बिंबल, करमल, अडुळसो, वटेलांव गांवांतल्या वाड्या- वाड्यांचेर आसतालोच. आयज कितल्या जाणांगेर आसा? गांवाच्या मालकेची भौशीक पेर, आंबाडो, बोर आसतालीच. आसा अजून? रानांतलीं चारां, हांसाळे, चुन्नांय गायब जाल्यांत. फॅशन म्हूण तशीं थोड्यांनी वखदीं झाडां वाजांत लायल्यांत.
गांवांतल्या लोकांनी रानां खात्याचे मजतीन ही झाडांची आदली गिरेस्तकाय परतून हाडपाक जाय. नर्सरींय ते खातीर मजत करपाक शकतात. पंचायती, पालिका, देवस्थान समित्यांनी फुडाकार घेवपाक जाय. फक्त अर्थीक फायद्याचेरूच नदर दवरून झाडां लावप वाडलां. मात, दुर्मीळ वा नश्ट जाल्लीं झाडां, झोंपांचे वाटेक कोण वचनात. फळां, सावळी, मदेर सोडल्यार झाडांचो कांयच उपेग ना, अशें खूब जाण प्रामाणीकपणान सांगतात. जगपाक आमकां प्राणवाय (ऑक्सिजन) जाय. तो झाडां तयार करतात. कार्बन डायऑक्सायड आनी हेर घातक घटक शोशून घेतात. म्हणल्यार हवा शुद्ध करतात. दम्याचो दुयेंती अटंग्या रानांत वा जंय दाटायेन झाडां आसात, थंय रावत जाल्यार ताचीं दम्याचीं लक्षणां उणीं जातात. मनशाक दिसाक सरासरी चार कील ऑक्सिजन लागता. एक पूर्ण वाडिल्लें झाड सवाय कील ऑक्सिजन तयार करता. बरे भलायके खातीर झाड लावप बरें. झाड उदकाची राखण करता. माती घट धरून दवरता. केरळांत, उत्तराखंडांत पालसणां कोसळ्ळीं ताका जायतीं कारणां आशिल्लीं. तातूंतलें एक कारण विज्ञानान सिद्ध केलां. तें म्हणल्यार त्या वाठारांतलीं थळावीं झाडां कापिल्लीं. मुळांसकट. पिपळा सारकें झाड रातदीस ऑक्सिजन दिता. रानवटीं जिवांक, सुकण्यांक झाडांक लागून अन्न मेळटा, हें वेगळें सांगपाक नाका. झाड सांवळी दिता. एखाद्या सड्यार वा रखरख आशिल्ल्या जाग्यार आशिल्लें झाड पडटकच नेमकें कितें जाता, तें अणभविल्ल्या मनशांक थंडाय, सांवळे विशीं वेगळें सांगपाक नाका. रस्त्यां कुशीक सांवळी दिवपी झाडां जाय. चड येरादारी ना अशा रस्त्यांचेर फळां दिवपी झाडां लावं येतात. सरकारी यंत्रणा बेगीन वाडपी अकेशिया, निलगिरी सारकीं झाडां लायता. तीं उदकाचे सांठे नश्ट करतात. सुकण्यांक त्या झाडांचो कांयच उपेग जायना. सरकारी मालकेच्या जाग्यांत फळझाडांच लावप बरें. खावुंदी कोण खाता जाल्यार. झाडां लावया. तीं सांबाळुया, वाडोवया. दरेकल्याची ती लागणूक.
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
