झाडांचो राजा : वड

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

21 मार्चाक आंतरराष्ट्रीय रानां दीस जालो. सध्या सिझनवाॅच ट्री महोत्सव सुरू आसा. ते निमतान वडाची ही करून दिल्ली वळख.

वटमुले स्थितो ब्रह्मा, वटमध्ये जनार्दनः! वटाग्रे तू शिवो देवः, सावित्री वटसंश्रिता!!.
वड, वट, बनियन अशा नांवांनी जाची वळख आसा, त्या रुखाक भारतीय संस्कृतीत खूप महत्त्व आसा. धार्मिक, समाजीक आनी पर्यावरणीय दृश्टीनूय ताचें म्हत्व सांगला. गोंयकार वडाच्या झाडाक खूब मानतात. वड हो जायत्या धर्मीक कार्यावळींनी आमकां उपेगी आसता. ह्या व्हडल्या झाडाक ब्रह्माचें प्र‌तिक मानतात. झाडाच्या प्रत्येक भागांतल्यान सृजन जाता. नव्या वडाची निर्मिती पारंब्यां पसूनच जाता अशें ना, तर वडाचो खांदो, पानां, मुळां ह्यांचे पसूनय नवीन सृजन जाता. हाका लागून ताका ‘अक्षय वटवृक्ष’ अशेंय म्हण्टात.
वडाचीं पंचअंगां म्हणल्यार, फळां, फुलां, पानां, पारंब्यो आनी मुळां हांचो विचार केल्यार ही अपत्य कर आसात. म्हणून ताका मराठींत ‘संसार वृक्ष’ अशेंय म्हणटात. आनी हो संवसार रुख अक्षय धन, सौभाग्याचें धन आनी आरोग्याचे धन दिवपी. ताचो लाव आपल्या घराब्याक जाता. ताचें म्हत्व सत्यवान सावित्री काणयेंतल्यान सांगलां.
अखंड सौभाग्याचें प्रतिक म्हणल्यार सत्यवान सावित्रीची जोडी. सौभाग्य हें सवायशिणीलें सर्वस्व आसता. प्रपंचांतलें सुख कायम तिगून उरचें, घोवाक आपल्या दीर्घ आयुश्य- भलायकी मेळचें, दोनूय कुळांचे सदांच बरें जावचें, हे भावनेन, श्रद्धेन सुवासिणी वडाची पुजा करतात. ज्येश्ठ म्हयन्याची शुक्ल चतुर्दशी आनी पुनव ह्या तीन दिसाचें हे खरें व्रत आसता. पूण, प्रत्यक्षांत कामाच्या व्यापाक लागून सगळ्यांक तें शक्य जायना. म्हणून किमान वडाचे पुनवे दिसा सवायशिणी चड करून हें व्रत करतात.
तुमी जाणांच आसतलीं, जर आमी वडाच्या झाडा मुळांत बसलीं जाल्यार मनाक शांती मेळटा. मन थीर जाल्लेवरीं जाता. वडाच्या मुळांत बसून खुबशें लोक ध्यान बी करतात. आतां अध्यात्मीक आनी पौराणीक दृश्टीन विचार केलो आनी जर वास्तव पळयलें जाल्यार वडाचें झाड अपत्य दिवपाचें झाड, अशें म्हण्टात. पूण ह्या झाडा मुळांत दुसरें खंयचेच झाड जायना. बारीक तण पसून किल्लना. ताका लागून एक अर्थ असोय घेतात की जांकां spiritual aspiration म्हणल्यार ‘अध्यात्मीक आकांक्षा’ वा ‘अध्यात्मीक इत्सा’ आसता, म्हणल्यार आत्म्याच्या विकासा खातीर आनी परमात्म्या कडेन स्वताक जोडपाची तीव्र इत्सा, तळमळ आसता, जाणें संवसारीक सुख सोडिल्लें अशा लोकांक ह्या झाडा पोंदाक ध्यान करपाक बसल्यार विरक्ती प्राप्त जाता, अशें मानतात. ताच्या मनाक शांती मेळटा. सिद्धार्थ गौतम बुद्ध हांकां पसून ह्याच वडा मुळांत ज्ञानाची प्राप्ती जाल्ली. वडाचें झाड हें उदरगतीचें, शक्तीचें आनी थीर विचारांचें प्रतिक आसा.
धर्मीक आणि सांस्कृतिकच न्हय तर वखदी गुणधर्मांनूय भरिल्लें हें झाड. काळा नुसार जग बदलत गेलें तशेंच वखदांची फाॅर्मांय बदलत गेलीं. पयलींच्या तेंपार गांवठी वखदां दिताले. वखदां दिवपी मनशाक वखदळी म्हण्टाले. म्हजी आज्जी पसून गांवठी वखदां दिताली. कांय प्रमाणान ती गावांनी चलताय बी. वडाचे झाडाचो उपेग वखदांनी कसो जाता तें पळोवया. (खंयच्या वखदांचो उपेग करतना दोतोराच्या वा जाणकाराच्या नदरे खाला करचो. )
सैमान जल्माक घाल्या ह्या वडाच्या झाडाचो मुख्य गुण आसा तो म्हणल्यार हें झाड नैसर्गीक तरेन वायु शुद्ध करता. प्रदुषण कमी करता. हें झाड प्राणवायु भरपूर प्रमाणांत दिता. वडाचें झाड आपल्या मुळांत उदक सांठोवन दवरता. हाका झाडांचो राजाय म्हणटात. हरशीं सगळीं झाडां रातचीं कार्बन डायऑक्सायड सोडटात, पूण वडाचें झाड रात आनी दीस प्राणवायुच दिता. म्हणल्यार आॅक्सिजन.
वडाचे उपेग: 1. वडाची फळांचो उपेग पचनक्रिया सुधारपाक रक्तदाब नियंत्रीत करपाक दुसऱ्या हेर वखदां बरोबर वापरून घेतात .

  1. आंगाक दुख भरल्यार जांव केन्नाय जाल्ली दुख आंगार आसल्यार वडाच्या मुळांचो लेप करून दुखता त्या जाग्यार लायतात. दुख कमी जावपाक मदत जाता. 3. संधीवात (हाडांचें दुयेंस) आसल्यार मुळाचो लेप लायतात. 4. दांत उसळ्ळ्यार पोल्याक मुळाचो लेप लायतात. 5. कुश्ठरोग जाल्यार लेगीत मुळाचो लेप लायतात.
  2. नाखटाचो वा कोणेय चाबल्यार विकार जालो जाल्यार शमीच्या झाडाची साल, कोडुलिंबाची साल वाटून वडाचे साली वांगडा वाटून एक करून लेप लायतात. 7. विंचवान चाबल्यार वडाचो दिक चाबिल्या जाग्यार लायतात. 8. पोटांत दंत जाल्यार वडाच्या तन्न्या मुळांचो रोस काडून पिवपाक दितात. 9. खंय पडून घावो जालो जाल्यार वडाचो दिक लायतात 10 . चड भायल्यान जायत रावल्यार तन्नी मुळां तांदूळ धुले उपरांत जें उदक उरता तातूंत मुळां वाटून त्या उदकांत ताक घालून पिवपाक दितात. 11. हुंदरान चाबल्यार वडाचो दिक लायतात
    वडाचे अशें आनी जायते वखदी उपेग आसात. आयुर्वेदीक कॉलेजीनीं ह्या वखदां विशीं म्हायती आनी ह्या झाडाचे वखदांचेर केल्ले संशोधन आमकां दिसून येता. खंयचीय वखदां घेतना ती दोतोराच्या सल्ल्यानच घेवची. असो हो ‘अक्षय वट’,सगळ्या सवायशिण बायलांचो आवडटो रुख.

जागृती प्रभू