‘ज्युबिली कुमार’ : राजेंद्र कुमार

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

1960 च्या दशकांत ताच्या जायत्या सिनेमांनी स परस चड ‘सिल्वर ज्युबिली’ मनयले. म्हणल्यार 25 सप्तकां सिनेमा चलप.  देखून ताका ‘ज्युबिली कुमार’ म्हण्टाले.

कलाकार

हिंदी सिनेसृश्टींत 1960 ते 1970 मेरेनचो काळ गाजवपी राजेंद्र कुमार उर्फ ज्युबिली कुमार हांचो जल्म 20 जुलय 1939 दिसा अस्तंत पंजाबांतल्या सियालकोट शारांत जालो. ताका भुरगेपणांतल्यान नट जावपाची इत्सा आशिल्ली. मध्यमवर्गीय कुटुंबांतलो आसून लेगीत ताणें नट जावचो हावेस सोडूंक ना. आपलें सपन पुराय करपाक तो पन्नासाच्या दशकांत बापायन दिल्लें घड्याळ विकून मुंबय आयलो. थंय ताका सेठी नांवाचो मनीस मेळ्ळो ताणें ताची वळख सुनील दत्ता कडेन करून दिली. तोय नट जावपाक संघर्श ‍ करतालो. मजगतीं, राजेंद्र कुमार गीतकार राजेंद्र कृष्णाक मेळ्ळो. ताच्या आदारान ताका निर्मातो, दिग्दर्शक एच. एस. रवेल हांचो सहाय्यक दिग्दर्शक म्हूण काम मेळ्ळें. म्हयन्याक 100 रुपया पगार. ताचे वांगडा राजेंद्र कुमारान प्रेमनाथ आनी मधुबाला हांणी काम केल्ल्या ‘साकी’ आनी प्रेमनाथ आनी सुरैया अभिनीत ‘शोखियां ’ ह्या सिनेमांनी काम केलें.

राजेंद्र कुमार लांब- रुंद, देखणो आशिल्लो. 21 व्या वर्सा ताका नट म्हणून पयलेच खेपे दिलीप कुमारान अभिनय केल्ल्या “जोगन” सिनेमांत ल्हानशी भुमिका करपाची संद मेळ्ळी. दिलीप कुमार आसून लेगीत राजेंद्र कुमार प्रेक्षकांच्या मनांत सुवात निर्माण करुंक येसस्वी थारलो. उपरांत ताचो दरेके भुमिकेंत जम बसपाक लागलो. राजेंद्र कुमारान 1950 च्या दशकांत कारकीर्द सुरू केली. ताचो पयलो व्हड चित्रपट “फंटुश, जो 1956 वर्सा प्रदर्शीत जालो. पूण 1960 वर्सा “गुडिया” ह्या चित्रपटान ताका खरी लोकप्रियता मेळ्ळी उपरांत “झुटा”, “दिल एक मंदिर”, “कहीं दूर जब दिन ढल जाए”, “मेरा साया”, “शिकार” ह्या सारक्या जायत्या येसस्वी चित्रपटांनी ताणें काम केले. फुडें ताणें ‘गूंज उठी शहनाई ’ ह्या सिनेमांत मुखेल नायक म्हणून काम केलें. 1957 वर्साच्या महबूब खानाच्या ‘मदर इंडिया’ चित्रपटांत ताणें नर्गिसाच्या पुताची भुमिका केली. ती आयज लेगीत लोकप्रीय आसा. 

उपरांत राजेन्द्र कुमारन ‘धूल का फूल’ (1959), ‘मेरे महबूब’ (1963), ‘आई मिलन की बेला’ (1964), ‘संगम’ (1964), ‘आरजू’ (1965), ‘सूरज’ (1966) आदी येसस्वी चित्रपटांनी काम केलें. राजेंद्र कुमारान आपल्या अभिनयाचे कळाशेन येशाचे तेंगशेर सुवात मेळयिल्ली ती मेळोवपाक दरेक नट पळयताले. ताचो दरेक सिनेमा प्रदर्शित जातकूच हिट जातालोच आनी तो मुखार खूब वर्सां फायद्याचो वेवसाय करतालो. 1960 च्या दशकांत ताच्या जायत्या सिनेमांनी स परस चड ‘सिल्वर ज्युबिली’ मनयले. म्हणल्यार 25 सप्तकां सिनेमा चलप.  देखून ताका ‘ज्युबिली कुमार’ म्हण्टाले. 70 दशकांत सगल्यांत येसस्वी अभिनेतो म्हणून राजेंद्र कुमाराले नांव नोंद जालां. राजेंद्र कुमारान रोमान्टिक हिरोची प्रतिमा रसिकांल्या मनात रुजयिल्ली, म्हूण ‘आरजू ’ ‘आयी मिलन की बेला’ अशा सिनेमांनी राजेंद्र कुमाराल्यो रोमँटिक नायकाच्यो भूमिकांत रुप्या पड्ड्यार दिसल्यो. ताचें सगल्यांत व्हडलें योगदान म्हणल्यार ताणें सिनेमांत एक नवी शैली हाडली. तातूंत मोग आनी भावनांचें खोलायेन चित्रण आसतालें. संगीताकय म्हत्व आसतालें. तागेल्या सिनेमांतली जायतीं सोबीत पदां आयज लेगीत लोकप्रीय आसात. गायक मुहम्मद रफी राजेंद्र कुमार हाचो आवाज आशिल्लो. 

‘गुंज उठी शहनाई’ उपरांत 1959 वर्सा यश चोपडान दिग्दर्शीत केल्लो ‘धूल का फूल’ हो चित्रपटय रसिकांक खूब आवडलो. तेन्नाच यश चोपडान दिग्दर्शक म्हूण सुरवात केल्ली.1963 वर्सा ‘मेरे महबूब’ उपरांत राज कपूर हाणें दिग्दर्शीत आनी अभिनय केल्ल्या ‘संगम’ ह्या सिनेमातूय राजेंद्र कुमाराले अभिनयाची तोखणाय जाली. ताका फिल्मफेयर पुरस्कारा खातीर नामांकन मेळ्ळें. उपरांत ‘आरजू’, ‘सूरज’, ‘गंवार’ ह्या चित्रपटांनीय ताच्या कारकिर्दींत म्हत्वाचें योगदान दिलें. राजेंद्र कुमाराक 1970 चें दशक प्रतिकूल जालें, कारण त्या दशकांत राजेंद्र कुमाराचे गंवार (1970), तांगेवाला (1972), ललकार (1972), गांव हमारा शहर तुम्हारा (1972), आन बान(1972) आदी चित्रपट फ्लॉप जावन ताची मागणी उणी जावंक लागली. ताचे खातिर 1970 ते 1977 मेरेनचो काळ खूब कठीण आशिल्लो. त्याच काळांत राजेश खन्नाचो उदय जाल्लो. 1978 वर्साच्या ‘साजन बिना सुहागन’ ह्या चित्रपटान राजेंद्र कुमाराचें नशीब परत एक फावट घुंवडायलें आनी तो परत एक फावट प्रेक्षकांचो आवडीचो जालो. 

राज कपूर हाणें संगम (1964) आनी मेरा नाम जोकर (1970) चित्रपटांनी ताका सहायक नायक म्हूण भुमिका दिली. तशेंच दो जासूस (1975) चित्रपटांत ताणें राज कपूरा वांगडा काम केलें. उपरांत राजेंद्र कुमार मुखेल भुमिके वांगडाच चरित्र भुमिकाय करपाक लागलो .ते काळांतले सिने मोगी राजेंद्र कुमाराक लेगीत दिलीप कुमारा भशेन ‘ट्रॅजेडी किंग’ मानताले. कांय पंजाबी चित्रपटांनीय ताणें काम केलें, तातूंतलो ‘तेरी मेरी एक जिंदगी’ हो खूब लोकप्रीय थारलो. राजेंद्र कुमार निमाणो दीपा मेहता हाच्या ‘अर्थ’ (1998) ह्या चित्रपटांत दिसलो. तो नायिकेचो जोडीदार म्हणून काम करतालो आनी ताची जोडी नूतन, साधना, शर्मिला टागोर ह्या जायत्या मुखेल नायिकां वांगडा जमली.

राजेंद्र कुमाराचें लग्न शोभा कुमार हिचे कडेन जालें. तांकां दोन पूत – संजय कुमार आनी अभिनेतो कुमार गौरव. 

राजेंद्र कुमार आनी सुनील दत्त हांचे मदीं खूब घट मैत्री जाल्ली. ही इश्टागत तिगोवन दवरपाक आनी आपलो पूत कुमार गौरव हाची कारकीर्द फुलोवपाक ताणें 1987 वर्सा ‘नाम’ चित्रपटाची निर्मणी केली. ह्या सिनेमाक व्हड यश मेळ्ळें, पूण फक्त संजय दत्ताच्या कारकिर्दीक ह्या सिनेमाचो फायदो जालो. सुनील दत्तान एक फावट मुलाखतींत सांगिल्लें की राजेंद्र एक मानवता वादी मनीस आशिल्लो. त्या काळांत संजय दत्ताक कादयेंत घाल्लो, तेन्ना पुलीस अधिकारी तांगेलें घर तपासताले, ते वेळार राजेंद्र कुमार आमच्या घरा येवन आमकां हो एक चवकशीचो भाग अशें सांगून मानसीक आदार दितालो. ताणें आपल्या फिल्म स्टारांक उक्त्या मनान वागणूक दिली. हे खाशेले इश्टागतीचें नात्यांत रुपांतर करून राजेंद्र कुमार हाणे पुत कुमार गौरवाचें लग्न सुनील दत्ताची धूव नम्रता हिचे कडेन केलें. निर्मातो- दिग्दर्शक म्हणून राजेंद्र कुमारालो पयलो ‘लव स्टोरी’ हो बरोच लोकप्रीय जाल्लो सिनेमा. तातूंत ताणें पूत कुमार गौरव हाका नायक केल्लो. नायिका विजंयेता पंडित. हाचे भायर ताणें फूल, जुर्रत, नाम, लवर्स सिनेमांची निर्मणी केली. ताणें मानद दंडाधिकारी म्हणूनय काम केलें. उत्कृश्ट अभिनेत्या खातीर फिल्मफेयर पुरस्कारांत राजेंद्र कुमाराक तीन फावटीं नामांकन मेळ्ळें, पूण ताका हो पुरस्कार केन्नाच मेळूंक ना. पं. जवाहरलाल नेहरू हांचे हस्तुकी ‘पद्मश्री’ हो राष्ट्रीय किताब दिवन ताचो भोवमान जाल्लो. राजेंद्र कुमार शिस्तबद्ध आनी भलायकेचे नदरेन नित्य नेमांक पाळो दिवपी आशिल्लो. फिल्मी जाणकारां प्रमाण ताणें आपल्या जिवितांत केन्नाच वखदां घेवंक नाशिल्ली, पूण संवसारांत जल्म घेतिल्ल्याक मरण हें अटळ आसता. राजेंद्र कुमाराक 12 जुलय 1999 दिसा मुंबयंत कॅन्सराच्या दुयेसान मरण आयलें.

__________________________

सुदिन वि. कुर्डीकार