भांगरभूंय | प्रतिनिधी
दरवर्सा 12 ऑगस्टाक राश्ट्रीय ग्रंथपाल दीस मनयतात. तो ग्रंथपालांच्या मोलादीक योगदानाक समर्पीत आसा. शिक्षण, साक्षरतायेक उर्बा दिवपांत तांची म्हत्वाची भुमीका आसा. ‘रतीय ग्रंथालय विज्ञानाचो बापूय’ म्हणून जांकां वळखतात, ते पद्मश्री डॉ. एस. आर. रंगनाथन (1892- 1972) हांच्या जल्मदिसा हो दीस पाळटात.
पयलींच्या काळांत ग्रंथपालांची भुमिका तुळेन कमी सक्रीय दिसताली, पूण आयज परिस्थिती बदल्ल्या. ज्ञानाचो स्फोट जाला आनी नवीं ज्ञानमळां उदेंल्यांत. अशे परिस्थितींत, ग्रंथपाल फकत पुस्तकां सांबाळपी न्हय, ते म्हायतीचे मार्गदर्शक जाल्यात. आयचे ग्रंथपाल आधुनिक तंत्रगिन्याना वांगडा जुळोवन घेवपाक खर परिश्रम घेतात. ज्ञानाच्या ह्या वाडट्या म्हासागरांत योग्य म्हायती सोदून वाचप्यां मेरेन पावोवप हें व्हडलें आव्हान. हाचे खातीर ग्रंथपालांक नव्यो कुशळटायो आत्मसात करच्यो पडटात. हें सगळें करतना डॉ. रंगनाथन हांणी मांडिल्ल्या ग्रंथालय विज्ञानाच्या पांच नेमांचें पाळप आयजूय तितलेंच म्हत्वाचें आसा.
डॉ. रंगनाथन हांच्या कामाक लागून जगभर ग्रंथालय विज्ञानाचें रूपच बदल्लें. गणिताचे प्राध्यापक आशिल्ले रंगनाथन ग्रंथालय विज्ञाना कडेन वळ्ळे आनी तांणी ह्या मळाचेर क्रांती घडोवन हाडली. तांचें सगळ्यांत म्हत्वाचें योगदान म्हणल्यार 1931 वर्सा उजवाडाक आयिल्ले ग्रंथालय विज्ञानाचे पांच नेम: पुस्तकां वापरचीं: पुस्तकां फकत संग्रहीत ना करचीं, तांचो सक्रीय वापर जावंचो हाचेर भर दिवचो; ‘दरेका वाचकाक ताचें पुस्तक’ : दरेका मनशाक, ताची म्हायतीची उपलब्धताय आसची, ‘दरेका पुस्तकाक ताचो वाचपी’: पुस्तकाक ताच्या संभाव्य वाचप्या बरोबर जोडपा खातीर प्रभावी संघटन गरजेचो; ‘वाचकाचो वेळ वांचयात’ : वाचकाक म्हायती सोदपाक लागपी वेळ उणो करपाक कार्यक्षम ग्रंथालय पद्दत आनी सेवा गरजेच्यो; ‘ग्रंथालय एक वाडटें सत्त्व’: ग्रंथालयां ह्यो गतीशील संस्था आसात ज्यो समाजाच्यो बदलपी गरजो पुराय करपा खातीर आनी ज्ञानाचे नवे प्रकार आस्पावपा खातीर सदांच विकसीत जावंच्यो. ह्या नेमां भायर, डॉ. रंगनाथन हांणी ‘कोलन वर्गीकरण पद्दत’ ही क्रांतिकारी वर्गीकरण पद्दत विकसीत केली आनी ग्रंथालय कायद्या खातीर म्हत्वाची भुमिका केली, जाचो परिणाम म्हूण भौशिक ग्रंथालय पद्दतींत लक्षणीय प्रगती जाली. तांणी ग्रंथालय शिक्षणाचेंय फुडारपण केलें, ग्रंथालय विज्ञान कार्यावळी स्थापन केल्यो आनी वाडयल्यो.
भारतांतल्या राश्ट्रीय ग्रंथपाल दिनाच्यो उजवाडावण्यो ग्रंथालयांनी, शिक्षणीक संस्थांनी आनी हेर संघटनांनी विंगडविंगड कार्यावळीं वरवीं मनयतात. डॉ. रंगनाथन हांच्या फोटोक फुलां ओंपून आर्गा दितात. तांचे जिणेचेर आनी दायजाचेर चर्चा जाता. ग्रंथपाल, विद्यार्थी आनी जनते खातीर ग्रंथालय विज्ञान, म्हायती वेवस्थापन आनी डिजिटल युगांत ग्रंथालयांचे विकसीत भुमीकेचेर संवाद सत्रां आयोजीत करतात. पुस्तक प्रदर्शनां आयोजीत करतात, तांचे संग्रह दाखयतात आनी वाचनाक उर्बा दितात. पुस्तकां, लेखक आनी ग्रंथालय विज्ञान संबंदीत प्रश्नमंजुषा सर्ती, सांस्कृतीक कार्यावळी आयोजीत करतात. ग्रंथपालांक आनी ग्रंथालय वेवसायिकांक तांच्या समर्पणा खातीर सन्मानीत करतात. साक्षरतायेक उर्बा दिवप, म्हायती खात्रेन मेळटली, हें पळोवप आनी समाजीक शिक्षणाक आदार दिवपांत ग्रंथपाल कितें म्हत्वाचें काम करतात हाचेर जनजागृती करतात.राश्ट्रीय ग्रंथपाल दिन हो ग्रंथपालांच्या अतूट वचनबद्धतेचो एक म्हत्वाचो खीण, जे ज्ञान राखप, म्हायतीचे मार्गदर्शक आनी बुद्धीक वाडीचे उत्तेजक म्हणून काम करतात.
वाडट्या म्हायती जगांत, ज्ञान संघटीत करप, सांबाळप आनी पातळावपांत तांचीं कौशल्यां पयलीं परस चड म्हत्वाचीं जाल्यात. 12 ऑगस्ट मनयतना, ज्ञानाचो दिवो सगळ्यां खातीर नेमान तेवत रावपाची खात्री करपाक अथक रितीन काम करपी ह्या अनाम नायकांचे आमी उपकार मानुयात. तांकां आदरान वागोवयात. आयच्या वेगवान डिजिटल युगांत ग्रंथपालांची भुमिका पुस्तकां सांबाळपा परस चड आसा. ग्रंथपाल ई-पुस्तकां, ऑनलायन डेटाबेस, संशोधन साधनां आनी विंगडविंगड डिजिटल स्रोतांची म्हायती दिवन वाचप्यांक आदार दितात. डिजिटल युगांत वाचप्यांचें समाधान हेंच ग्रंथपालांचें यश!
सोनिया मुकेश देसाय
ग्रंथपाल, विवेकानंद कॉलेज, बोरी
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
