जैताची जिवघेणी खेटाखेट

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

ब रोच तेंप संवसारीक येसस्वीपणांतल्यान वंचीत आशिल्लो समाज कसो खोशी जाता आनी जें कितें ‘येस’(?) मेळटा तें मनोवपाच्या उन्मादांतल्यान व्हांवता हाची आनीक एक व्हडली, पूण दुर्दैवी देख म्हळ्यार बंगळुरूंतली खेटाखेट. ह्या घडिल्ल्या वायट घडणुकीचो अहवाल दिवचे पयलीं कित्याक घडली हाचें समाजशास्त्रीय विश्लेशण करप गरजेचें. व्यक्ती आसूं वा व्यक्तींचो समाज आसूं, दोगांकय जियेवपाचे प्रेरणे खातीर दाखोवंक संवसारीक येस जाय. देशाची अर्थवेवस्था, तातूंत आमी जी प्रगती करतात, दीसपट्टे संघर्श उणे करपी सोयी हीं संवसारीक येसस्वीपणाचीं कांय उदाहरणां. अशा येसाचो उणाव आसल्यार व्यक्तीक वा समाजाक तें मान्य करपाची बुद्धी आसची न्हय? जायते फावटीं, तशें जायना. परतून आमच्या सारक्या समाजांत अपेस वा उणाव स्विकारपाची संस्कृताय ना. देखून सगलें कशें बरें चलता तें दाखोवपाची सगल्याची प्रवृत्ती आसता. आमी दुसऱ्यांक मोट्यान सांगलें बगर तें बरें चलता हें आमकां कशें कळटलें? म्हणटकच, उक्त्या चौकांत केक कापून मनयतात ते वाडदीस, आनी रिणां काडून दबाज्यान मनयतात ते सण वा लग्न! जिणेंत सण मनोवपाच्यो हेर गजाली शुन्य आसात. देखून अशा तात्पुरत्या कारणांक वास्तव विसरून वचपा इतले उमेदीन मनोवपाक जाय? अशी उमेद ही कुशीक काडिल्ल्या आनी वंचीत समाजाची लक्षणां. ह्या समाजाचे फुडारीय अशा समाजाचें प्रतिनिधित्व करतात. तशेंच ह्या येसस्वीपणाच्या उपाट उत्सवांत ते वांटो घेतात आनी गर्देंत स्वताचेर चर्चा करतात.
ह्या फुडाऱ्यांच्या खात्यांत खंयच्या कामगिरीचो रेकॉर्ड आसा, जाचे विशीं तांणी अभिमान दाखोवचो आनी फुडले पिळगेक सांगचें? जांकां त्यो आसात ते ह्या उन्मादांत सामील जायनात आनी नाशिल्ले अशे उन्माद नासतना हालूंक शकनात. देखून आमच्या सारक्या तिसऱ्या संवसारांतल्या देशांत कृत्रीम रितीन निर्माण जाल्लीं हीं उन्मादी सणाचीं ल्हारां परत परत येवचीं न्हय म्हूण जतनाय घेतात आनी सगले नियोजीत केल्ले प्रमाण जाता. देखून अत्यंत गरीब आशिल्ल्या आर्जेन्टिना सारक्या देशांत लेगीत यजमानाक पद सांबाळ्ळे उपरांत मेळपी घोळट्या करंडा खातीर उत्सव, संघर्शांतल्या गरीब देशाचेर जैत मेळिल्ल्यान उत्सव, कांय वेळार नेमान जावपी धर्मीक सुटये खातीर उत्सव आदी मनयतात.
हाचे फाटलें कारण हें. बेंगळुरूंत आपलो जीव वगडावपी 11 जाण हे ह्या उत्सवाच्या माळेंतले. त्या शाराचो रॉयल चॅलेंजर्स पंगडान आयपीएल सर्त जिखली हें फक्त निमित्त आशिल्लें. हेर खंयच्याय पंगडान ही सर्त जिखली जाल्यार हो उत्सव थंयच मनोवपाचे.
फाटल्या वर्सा टी-20 संवसारीक करंड जैत परेडा खातीर मुंबयंत अशीच अनियंत्रीत गर्दी जमली. त्या वेळार घातक खेटाखेट जाल्ली ना, इतलेंच. पूण दर्जो तसोच आशिल्लो. खरें म्हणल्यार बुधवार हो सप्तकाचो कामाचो दीस. त्या दिसा लाखांनी लोक घरांत आपलें काम सोडून इतल्या उदात्त कामा खातीर जमले जाल्यार आमच्या कामाचे संस्कृताये विशीं तें कशें कितें सांगता? फाटल्या वर्साय कामाच्या दिसा मुंबयंतय अशें घडलें. तेन्ना लेगीत त्या सर्तींतल्या जैतिवंतांक विधानसभेन येजमानकी दिली आनी आतां बेंगळुरूंतय अशें घडलां. हाचे वयल्यान सगल्या राजकी पक्षांची बौद्धीक दिवाळखोरी दिसून येता. हे सर्तीचें मोल कितें? ही सर्त खरी सर्त लेगीत आसा काय? खेळगड्यां खातीर गरजेचे सगले बरें घटक वेंचून काडले उपरांत जें कितें उरता ताका आयपीएल म्हणटात. पयलीं आमचे राजा-महाराज आपल्या राजवाड्यांत कोंबयो, बोकड्यो आदीं दवरून मनरिजवणे खातीर तांचे कडेन झगडीं घडोवन हाडटाले. तांकां पळोवपा खातीर ते गांवांत भोंवताले. हालीं राजकी राजा-महाराजा ना. पूण वेवसायीक राजा-राणी आसात आनी तांची वृत्ती एकूच. आतां ते खेळगड्यांक आपलेच मानून दर वर्सा तांचे कडेन सर्त करतात. तातूंतलो आयपीएल हो एक. तातूंत कितें चलता ताचेर आदारून खेळाचो निर्णय घेवप. ही सर्त दर चार वर्सांनी येवपी आनी वैयक्तीक कुशळटायेची चांचणी करपी ऑलिंपीक न्हय, दर चार वर्सांनी जावपी फुटबॉल संवसारीक करंड न्हय. ह्या दोगांयच्याय जैताक एक खाशेलो अर्थ आनी एक खाशेली उंचाय आसता. कारण हें येस नोंद करपाची संद दर चार वर्सांनी येता,
ताचें यश मनोवप फकत माफ करपा सारकें न्हय, तर न्याय्य. तुळा केल्यार मार्केट फेअर ‘आयपीएल’ चो दर्जो कितें? ही सर्त दर वर्सा येवपी पावसाळ्या भशेन नेमान जाता आनी खंयच्याय वेवसायीक राजा वा राणीचो पंगड ती जिखता. केन्ना हो एक, केन्ना तो एक. हे वेवसायीक टायकून आपल्या पाखां खाला दवरपी क्रिकेट खेळगड्यांक कशी वागणूक दितात तें पळयल्यार अशा मनशा खाला आसचें पडप कितलें अपमानकारक आसा हें तुमकां कळटलें. पूण जशें कंत्राटाचेर सादरीकरण करपी कलाकारांक येजमानाक नमस्कार करचो पडटा तसोच पावणे वेळार विकपी क्रिकेट खेळगड्यांक हो अपमान मान्य करचो पडटा. आमच्या ‘आयपीएल’ स्वरुपाचें आदर्श विकसीत देशांतल्या फुटबॉल लिगांच्या ओळीं प्रमाण केलां. म्हणल्यार हे बाबतींतूय अस्तंतेचें अनुकरण करप. तें कांय काळा खातीर बरें आशिल्लें. मागीर तें करतना आमी वेवसायीकपण, पारदर्शकता आनी अस्तंते कडल्यान उण्यांत उणी कांय सुसंस्कृताय अशे गूण आपणावंक जाय आशिल्ले. पूण तशें ना. देखून तांचे कडल्यान संकेत घेतल्यार ही आमची सांस्कृतीक गरिबी.
अस्तंते कडल्या देशांनी अशा सर्तींचे आयोजक त्या देशाच्या अर्थीक नेमांक पाळो दितात आनी तांकां आपल्या सर्तींचें अर्थीक शिल्लक जाहीर करचें पडटा. पूण आमचो आयपीएल वेवसाय महाराजा/महाराणांच्या खाजगी संपत्तीचेर चलता. अशे परिस्थितींत सरकारान आपल्या खजिन्यांत चड कर लादून चड येणावळ कशी एकठांय करूं येता तें पळोवचें. पूण आमचीं सगली अतिताय. ‘आयपीएल’चेर चड सवलती घालपाची तुमची आसूं वा म्हजी आसूं आमच्या राज्यकर्त्यां मदीं सर्त आसा.
अशा वेळार ह्या सर्तींनी जैतिवंत जाल्ल्यांक विधानसभेक आपोवपाचें कारण कितें? ह्या क्रिकेट खेळगड्यांक कसल्यो लायटी पेटयल्यात, जांकां लोकांच्या खर्चाचेर लोकप्रतिनिधींनी मान दिवपाक जाय, महिमा करपाक जाय, ताची तोखणाय करपाक जाय?
पूण एकदां दुसऱ्यांच्या लोकप्रियतेच्या परावर्तीत उजवाडांत न्हावपाची संवय जाली म्हणटकच खेळगड्याच्या ड्रेसिंग रुमांत वचप वा लश्करी वर्दी घालून दाखोवप हातूंत कोणाकच चूक दिसना.
अशा समाजांतले लोक आनीकय दैवी आसतात. अशा दुबळ्या, पुरुशप्रधान आनी केन्ना केन्नाय हिंसक गर्देंत सामील जावपाची गरज बुदवंत आत्म्यांक कशी जाणवतली?” खातोडांत फातर उडयल्यार घाण परतून येतली” ह्या गांवगिऱ्या वाठारांतल्यान शारांत वाडिल्ल्या लोकांक अजाप दिसना अशी गांवगिरी म्हण. ह्या खेटाखेटीक बळींच्या नात्यांतल्यांक दुख्ख उक्तावप, मेल्ल्यांक आर्गां ओंपप, ताचे फाटल्यान आशिल्ली वास्तवताय नोंद करप गरजेचें. बुदवंत लोकांनी रिकाम्या रस्त्यांचेर अशी हिस्टोरिकल मस्ती टाळची, आनी राजकारण्यांनी ही ‘मस्ती’ घडोवन हाडप टाळचें. फाटल्या वर्सा मुंबयंत जें घडलें तें टाळ्ळें, अंदूं बंगळुरूंत जें घडलें तें फाल्यां हेर शारांनी घडटलें.