जीण चरित्रांचें जग

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आपल्या आयुश्यक्रमांतले सुख- दुख्खाचे खीण- प्रसंग, यश- अपेश महान व्यक्तिमत्वां जिणेच्या सांजवेळा जीणचरित्राच्या रूपान स्वता वा लेखकां कडल्यान लेखणीबद्ध करून घेतात. लेखक, गायक, कलाकार, खेळगडे हांचें चरित्र शंभर- दोनशे श्रोत्यांच्या उपस्थितींत प्रकाशित जाता खरें, पूण तें वाचपा खातीर लाखांनी चाहते उमळशीकेन वाट पळयत आसतात. राजकारण्यांचो चरित्र प्रकाशन प्रसंग फुलोवपाक धा- पंदरा हजार लोकांची उपस्थिती ‘सुनिश्चित’ केल्ली आसता, पूण तातूंतले शंभरजाण तें चरित्र वाचतले हाची खात्री नासता.
जीण चरित्रांत जीवनांतले चड- उतार आनी चारित्र्यांतले बरे- वायट गुण हांचे संतुलीत, निश्पक्षपाती, पारदर्शक, मेकळें वर्णन मांडप गरजेचें आसता. प्रत्येक मनशांत सद्गुण आनी दुर्गुण दोनुय आसतात आनी तांची चड- उणी टक्केवारी तो नायक वा खलनायक हें थारायता. महान व्यक्तिमत्वांतले गुण- अवगुण, सात्विक- तामसी छटा दाखोवपी चरित्रांक जगभर ‘बेश्ट सेलर’ जावपचो मान मेळ्ळा. 1998 वर्सा पुलित्झर सम्मानित महान गणितज्ञ ज़ॉन नॅश हांच्या ‘ब्यूटीफूल मायंड’ चरित्रांत तांच्या गणित विशयांतल्या योगदानाचें वर्णन केलां.
स्कीझोफ्रेनियान (मानसिक दुयेंसान) ग्रासित आशिल्ल्यान आपूण एका गुप्तहेर संस्थे खातीर काम करता असो नॅश हांचो भ्रम आशिल्लो आनी एक गुप्तहेर आपल्याचेर पाळत दवरून आसा हाचो तांकां भास जातालो ताचेंय सविस्तर वर्णन पुस्तकांत आसा आनी त्याच नांवाच्या सिनेमांत रसेल क्रो अभिनेत्यान तांच्या व्यक्तिमत्वाचे दोनूय पैलू पड्ड्यार साकारल्यात.
1940- 50 दशकांतलो दुसरो गणितज्ञ आनी क्रिप्टोलॉजिस्ट एलन त्युरींग हाणीं दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळांत दोस्त राश्ट्रांचेर बाँब हल्ले करपाक जर्मन सेना मुख्यालयां धाडटालीं त्या टेलेग्राफीक संदेशाचे कोड फोडिल्ले. ताका लागून जर्मन हल्ल्यांची पूर्वसूचना दोस्त राश्ट्र सेनांक मेळिल्ल्या कारणान लाखांनी सैनिक आनी नागरिकांचे प्राण वाचले. त्युरींग समलिंगीक आशिल्लो. त्या काळांत ब्रिटनांत समलिंगीकता खर गुन्यांव मानताले. खास्त म्हूण ताचे गुप्तेंद्रीय निकामी करपा खातीर ताका वखदां दिताले. रसायनांचे अनिश्ट परिणाम कुडीचेर जाल्ल्यान ताका त्रास जाताले, त्या कारणान ताणें आत्महत्या केली. ताचें शोधकार्य आनी वैयक्तिक जीवनांतली शोकांतिका ताच्या चरित्रांत कथन केल्या. चरित्राचेर आधारीत ‘द इमिटेशन गेम’ ह्या चित्रपटांत बॅनेडिक्ट कंबहबाच हाणें नॅशाची भूमिका बऱ्या भशेन वठयल्या. 2014 वर्सा गोंयात इफ्फींत तो सिनेमा दाखयिल्लो. नेपोलियन बोनापार्टाच्या चरित्रांत एक निपूण झूज रणनितीकार म्हूण ताची श्रेष्ठताय दाखयतात तेन्ना तो एक संकुचीत वृत्तीचो जुलमी राजा आशिल्लो हाचो तशेंच ताका लागून बायल जोझेफीना वांगडा संबंदातली गुंतागुंत आनी ताणें तिचो केल्लो छळ हाचोय उल्लेख सापडटा.
आदलो चिनी राश्ट्राध्यक्ष माओ झे डाँग हांचे चरित्र ते कारण थारिल्ल्या 7 कोटी चीनी नागरिकांच्या मरणाचो उल्लेखा बगर पुराय जायना. लाखांनी ज्यूंचो कर्दनकाळ थारिल्लो क्रूरकर्मा हिटलर आपली प्रेयसी इवा ब्रावन हिका थर्त भियेतालो आनी एक दिसा वादा उपरांत ती ताच्या कमांडरांच्या हुजरां ताच्या तोंडार थुकिल्ली. हिटलरान फकत रूमालान तोंड पुसपा खेरीज आनी काय केलें ना ह्या ताच्या भिजूडपणाचोय उल्लेख ताच्या खर क्रूरतेची कथा सांगपी चरित्रांत सापडटा.
आदले प्रधानमंत्री जवाहरलाल नेहरू हांचे स्वीय सचिव एम. ओ. मथाय हांणी बरयिल्लें चरित्र प्रकाशित जालें तेन्ना देशांत बरोच बोवाळ जाल्लो. नेहरूंचे स्वातंत्र्य सैनिक, राजकारणी, राजनीतिज्ञ अशी तोखणाय देशांत, जगभर सगळ्यांनी आयकल्ली. नेहरूंचो मांउटबेटन- पत्नी वांगडाचे प्रणय प्रसंग, साध्वी श्रद्धा माता हिचेशी संबद आनी पुत्ररत्न हो मात नविदादेचो भाग आशिल्लो.
मेरी ट्रंप ही आदले अमेरिकन राश्ट्राध्यक्ष डॉनाल्ड ट्रंपाची बापोलभयण आनी नामनेची मानसशास्त्रज्ञ. ट्रंप हो ल्हानपणा सावनूच कसो आपसुवार्थी, फटींग आशिल्लो हाचें तिणें बरयिल्ल्या चरित्रांत वर्णन केलां. मायकल वुल्फ ह्या पत्रकारान लेखकान ट्रंप चरित्रांत ट्रंप आनी ताचो पूत एका महिला सचीवा कडेन लगट करपाची सर्त करताले हाचें वर्णन केलां. शिवाय ट्रंपाचे पॉर्न स्टार स्टॉर्मी डेनियल हिचे वांगडा संबद आनी तिचें तोंड धापपाक ताचो वकिल मायकल कोहेन हाणें तिका दिल्ल्या दुडवांचो उल्लेख आसा.
चरित्र हे संबंदित व्यक्तीच्या जीवनाचेर बरयिल्ले कथा- कादंबरी सारखे आसपाक जाय, फकत तोखणाय करपा सारख्या बऱ्या कामांची वळेरी जावन उरची न्हय. प्रधानमंत्री मोदींच्या जीवनींत तांचें बालपणांत रेल्वे स्टेशनार च्या विकप, मानग्यांक भियेनासतना न्हयच्या उदकांत देवन बॉल हाडप, मुखार एक मुख्यमंत्री आनी देशाचो प्रधानमंत्री म्हूण तांचें नेतृत्व, प्रशासनिक कुशळटा हाचे वांगडा गुजरात दंग्यात राजधर्म पाळपाक अपेशी थारले ही वाजपेयींन केल्ली टिका, शिक्षिणीक डिग्री संबंदीत वादविवाद, विवाहीक वितुश्ट हांचोय उल्लेख आसप योग्य.
आमच्या बाबुश सारकिल्ल्याचें चरित्र मनलुभावणे जांवक शकता. सुरवेक एका आमदाराचो कार्यकर्तो भूमिकेंत राजकारणांत पदार्पण. उपरांत स्वता आमदार म्हूण वेंचून येवप, घरकान्नीक, पुताक राजकारणांत हाडप, नगरपालिकेचेर शेक दवरप ह्या मर्दुमके वांगडा पुलीस स्थानकाचेर हल्लो, महिलेचेर आगळीक केल्ले आरोप हांची चमचमीत फोडणी ताका दिवपाक शकतात.
गेल्ल्या साठ वर्सांत गोंय राज्या खातीर आनी राजधानी पणजे खातीर घेतिल्ले बरे निर्णय, उदरगती खातीर उखलिल्ल्या पावलांचे मेंदवाक डायबिटीजाची बाधा करपा सारके गोड लिखाण आदल्या मुख्यमंत्र्याच्या चरित्रांत पत्रकार, इश्ट, सोयऱ्यांनी केल्लें आसा. गोंयची संस्कृताय आनी दायज राखपा खातीर, जमनी फुडले पिळगे खातीर वाटोवपा खातीर पूर्वोत्तर राज्यांक दिला तसो विशेश दर्जो गोयांक मेळोवपा खातीर यत्न केल्ले हे तातूंत वाचूंक मेळ्ळे ना. सुरवेक गोयकांरांची आनी आता शेजारी राज्यांतली कुटुंबां उध्वस्त करपी कसिनोंक आपणें प्रोत्साहन दिलें, कसिनोंक मांडवीचे पात्र प्रदूशित करपाचो परवानो दिवपी आपूण, तांकां पणजे भायर व्हरपाक आपूण अपेशी थारलो हेवूंय मान्य केल्लें दिसना. आपल्या काळांत गोंय कोट्यावधींची उलाढाल करपी ड्रग केंद्र जालें हो सम्मान घेवपाक कोणूय उत्सुक दिसना. चोरयो, खून, अपहरणां, बलात्कार, वेश्याव्यवसाय आपले कारकिर्दीत वाडले हाची जापसालदारकी घेवन दिलगिरी व्यक्त केल्ली दिसना. जमीन अतिक्रमणां, बेकायदेशीर विक्री प्रकरणां आपले कारकिर्दीत वाडली हाचीय कबूली दिसना. भियेत मटको घेवपी बुकींक भर बाजारांत दुकान मांडून मटको धंदो फुलोवपाचो मान दिवप आपल्या कार्यकाळांत घडलें हाचेय विशीं दावे दिसनात. भविश्य निधी, पेन्शन भलायकी सेवेची तरतुद नाशिल्ली कंत्राटी पद्धतीन रोजगार दिवपाची ‘क्रांती’ आपल्या कारकिर्दीत सुरू जाल्ली हाचोय मान कोणेय घेतलो ना. चरित्रांत बऱ्या घडणुकांचेर दावे ठोकपाक खूबशे उत्सुक आसतात, वायट घडणुकां लागसार कोणूच रावनात.

दीपक लाड
पर्वरी