जादवाचें दातें

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भावंडांनो,
आमी भुरगेपणांत भोंवतणच्यो अजापाच्यो गजाली पळयल्यो की आमच्या जाण्टेल्यांक ते विशीं प्रस्न विचारताले. मागीर जाण्टेलीं आमकां तांच्या काणयांवरवीं जापो दितालीं. तांच्यो त्यो काणयो आयकून आमकां बरें दिसतालें. आमी गिन्यानी जाल्लेवरी आमकां खोस भोगताली. अशेच एका दिसा हांवें दर्याक पळोवन आईक प्रस्न विचारिल्लो आनी ताची जाप दितना आईन म्हाका एक काणी सांगिल्ली. ती काणी म्हाका याद जाता तशी हांव तुमकां सांगतां हां.. आयकात.
एका गांवांत दोग जाण भाव रावताले. व्हडलो भाव बरोच हुशार आशिल्लो. तो लोकां कडेन फटिंगपणा, लबाडी करून आपलो सुवार्थ सादयतालो. मात धाकलो भाव सादो, भावार्थी. कश्ट करून आपलें पोट भरी.
बरे तेंपान त्या गांवांत दुकळ पडलो. शेतां पिकलीं नात. पावस पडूंक नाशिल्ल्यान कसलेंच पीक आयलें ना. लोकांचेर उपासमारिची वेळ आयली. व्हडल्या भावा कडेन साठयल्लो बरोच पुरुमेंत आशिल्लो. मात धाकलो भाव अडचणींत सांपडलो. खावपाक-पिवपाक कांयच ना जाल्ल्यान तो व्हडल्या भावागेर गेलो. पुणून कांयच दिनासतना व्हडल्या भावान ताका धांवडावन घातलो. निर्शेल्ल्यान खंय पावता थंय पावूं असो विचार करून तो उपाशी पोटार चलत रावलो.
चलता चलता बरोच मुखार पावतकच ताका वाटेर एक जाण्टेली माथ्यार लाकडां भरो घेवन वतना दिसली. भऱ्याच्या वजनान ती जाम जाल्ली हें ताणें तिचे चालीचेर वळखलें. ताच्या आंगांत चलपाचें बळ नासून लेगीत ताणें ते जाण्टेलेच्या माथ्यावयलो भरो आपणें घेतलो आनी तिका तिच्या घरा कडेन पावपाक गेलो. दोगांय एके खोंपी कडेन पावतकच जाण्टेलेन म्हणलें, “पुरो बाबा, पावली एकदांची. दवर तो भरो. देव तुजें बरें करूं. राव हां, इल्लें उदक पिवन वच.”, अशें म्हणत जाण्टेली खोपींत गेली. गोडाचो कुडको आनी उदक घेवन भायर आयली. उदक पिता-पिता धाकल्या भावान आपली कर्मकाणी जाण्टेलेक सांगली. आपल्या घरा कडेन बायल-भुरगीं वाट पळयता आसतलीं अशें सांगून तो वचपाक भायर सरलो. ताची काणी आयकून जाण्टेलेक काकूळट आयली. ताका कितें तरी दिवचें अशें थारावन ती परतून घरांत गेली. तिणें घरांतलें एक ल्हानशें दळपाचें दातें हाडून ताका दियत म्हणलें, “बाबा, हें दातें व्हर. तुका उपेगाक येतलें.” दात्याक पळोवन ताणें म्हणलें, “आज्जे, हें दातें व्हरून हांव कितें करूं? पीठ करपाक म्हजे कडेन कांयच कड्डण ना. तुजे आशिर्वादूच म्हाका दी.” ताची उतरां आयकून जाण्टेलेन म्हणलें, “बाबा हें दातें जादवाचें आसा. तें अशें उजवे वटेन घुंवडाय आनी तुका जाय तें माग. तुका मेळटलें. मात पोटा पुरतेंच माग. जातकच दावें वटेन घुंवडाय. तें दिवपाचें थांबतलें. चड आस करू नाका हां?” जाण्टेलेचो आशिर्वाद घेवन तो आपल्या घरा परतलो.
घरा कडेन ताची बायल भुरगीं भुकेन जाम जाल्लीं. घरांत पावतकच ताणें आदीं दार धांपलें. भुरग्या-बायलेक एकठांय बसोवन ताणें दात्या मुखार बसून नमस्कार करीत, “म्हाका पयशे दी.” अशें म्हणत दातें उजवे वटेन घुंवडायलें. जाण्टेलेन सांगिल्लें तेच तरेन पयशे भायर आयले. भुरगीं-बायल खोशी जालीं. गरजे पुरतें जाय तितले पयशे येतकच धाकल्या भावान दातें दावे वटेन घुंवडायलें, तशे दात्यांतल्यान पयशे येवपाचे बंद जाले. धाकल्या भावाचे बायलेन, रोकडेच पयशे घेवन दुकानार वचून जाय ते जिनस हाडले आनी घरांतल्या सगळ्यंक बरें जेवण रांदून पोट भरसर तांकां वाडलें. धाकल्या भावाची परिस्थिती दात्या वरवीं सुदारूंक लागली.
धाकल्या भावाची परिस्थिती सुदारल्या हें व्हडल्या भावाचे बायलेक कळ्ळें. तांचें गुपीत सोदून काडपाक ती एक दीस तांगेर आयली आनी धाकल्या भावाचे बायले कडेन गोड उलोवन.. तें गुपीत समजून घेतलें. ती धांवत घरा आयली आनी घोवाक म्हणल्यार व्हडल्या भावाक पुराय म्हायती दिली. बायलेची उतरां आयकून व्हडल्या भावाच्या मनांत आस निर्माण जाली. ताणें वेळ वगडायलो ना. तेच राती एका चोराक बरी बिदागी दिवन तें दातें चोरून हाडून आपणाक दिवपाक सांगलें.
.. आनी धाकल्या भावालें जादवाचें दातें व्हडल्या भावाच्या घरांत पावलें. तें दातें मेळिल्ल्यान आनीक चड वेळ गांवांत रावप ना अशें येवजून दुसऱ्या पयसुल्ल्या गांवांत वा देशांत वचपाची ताणें तयारी केली. आमोरी जातकच जेवणा आदींच भायर सरपाची तयारी दवरपाक ताणें बायल-भुरग्यांक सांगलें. बायलेन सगळें सामान तयार दवरून, काळोख पडटकच एका तारवांत बसून एका न्हंयेंतल्यान वचपाची तयारी केली. दळू-हळू सांज परतली आनी आमोरेचो काळोख चोय दिकांनी फांकलो. व्हडल्या भावान गांवच्या न्हंयचेर तारूं तयार दवरिल्लेंच. वेळ वगडायनासतना, कोणाचे नदरेक पड नासतना तीं न्हंयचेर आयलीं. गडबडीन सामान तारवांत भरलें आनी दुसरे दिसाची सकाळ उजवाडचे पयलीं खंयच्या गांवांत पावता थंय रावपाचें तांणी थारायलें आनी तारूं न्हंयेंत सोडलें.
काळखांतल्यान तारूं न्हंयेंतल्यान मुखार वचत रावलें. बरे वेळान रातच्या जेवणाचो वेळ जाल्ल्यान व्हडल्या भावाचे बायलेन रांदपाचें थारायलें. सगळी वेवस्था आदींच करून दवरिल्ल्यान तिणें जेवण रांदपाक सुरवात केली.
पूण घडलें अशें.. जेवण रांदतना जेवणांत मीठ घालपाक तिका हाता कडेन मीठ मेळ्ळें ना. तिणें आपल्या घोवाक ते विशीं सांगलें. ते वेळार घोवाक दात्याची याद आयली. ताणें म्हणलें, कित्याक चड येवजिता. तें दातें भायर काड आनी माग तेचे कडेन. तिणें तशेंच केलें. बेगोबेग दातें भायर काडलें आनी घुंवडायत म्हणलें, “म्हाका मीठ दी. मीठ दी. म्हाका मीठ दी.” आनी अजाप म्हणल्यार दात्यांतल्यान मीठ रकत रावलें. तिणें थोडेशें मीठ जेवणांत घालें आनी दात्याक पुरो म्हणलें. पुणून दात्यातल्यान मीठ रकपाचें थारलें ना. मीठ रकतूच रावलें. व्हडल्या भावान दात्याक थारावपाचो यत्न केलो पुणून दातें चालूच उरलें. दोगांकय तें दातें उरफाटें म्हणल्यार दावे वटेन घुंवडावपाचें येवजलेंच ना. तांचे यत्न चालू आसतना हळू हळू तारूं मिठान भरलें आनी तीं दोगांय मिठाचे राशीपोंदा चिड्डलीं. तारूं न्हंय सोडून आतां दर्यांत पावलें. मिठाच्या वजनान तारूं दर्यांत बुडलें… दर्याचें उदक खार खार जायत गेलें. तें आयज वेर खारेंच उरलां.
भावंडांनो, हांव कितें सांगूंक सोदतां तें कळ्ळें ? आईन म्हज्या प्रस्नाक जाप म्हणून दिल्ली ही काणी.. भावंडांनो, आजूनय तें दातें दर्या पोंदा घुंवत आसा काय?..
उल्हासभाई