भांगरभूंय | प्रतिनिधी
उपकार करून ताका ‘जागोर’ म्हणूं नाकात. नवें नांव सोदून काडात, नवी परंपरा तयार करात आनी ती स्वताच्या गुणवत्तेचेर चकचकीत करात, राज्यभर पातळयात.
जागोर ही एक परंपरा, आमच्या सांस्कृतीक आत्म्याचें प्रतिबिंब, आमच्या पूर्वजांच्या बुद्धीचें, कलाकुसरीचें प्रतिबिंब, मुल्यांची ताकद. आमच्या गांवांच्या तालांत आनी काळजाच्या धडधड्यान प्रतिध्वनीत जावन पिळग्यां पिळग्यांनी मोगान घेवन आयिल्लो तो एक खजिनो. पूण हालींच्या काळांत एक अस्वस्थ करपी प्रवृत्ती निर्माण जाल्या- कांय जाण ‘जागोरिस्टीक’ सादरीकरण अशें कितें तरी करता. दरेका मळार नवनिर्माण आनी सृजनशीलताय मनयतात, पुण आमच्या खोलायेन रुजिल्ले परंपरेची गजाल येता तेन्ना तांची प्रामाणीकता तिगोवन दवरपा खातीर एक रेघ काडची पडटा.
जागोराचो एक अभिमानी मशाल वाहक आनी ताच्या सोबीतकायेची मजा घेवन व्हड जाल्लो हांव, म्हाका हो प्रवाह निराश करपी दिसता. अशें भोगपी हांव एकलोच न्हय, हें म्हाका खबर आसा. ह्या कलाप्रकाराची पवित्रताय तिगोवन दवरपाक आपलें जिवीत ओंपल्ल्या अगणित जागोर कलाकारांचोय होच हुस्को. अशा बदलांचे परिणाम आनी जागोराचें सार पातळ जावचे पसून वाटावपा खातीर आतां खर वागचें पडटलें, हाचेर विचार करपाचो वेळ आयला.
जागोर हो एक कला प्रकार, एक अणभव, जो समाजांक एकठांय हाडटा. परंपरेन पवित्र मांडार तेलाच्या दिव्याच्या उजवाडा खाला सादर केल्लो जागोर आमच्या भुतकाळाच्यो कथा विनोद, बुद्धीन चित्रीत करता. गांवगिऱ्या जिविताच्या सादेपणाची परब मनोवपी आनी आमच्या पुर्वजांचो आवाज बुलंद करपी हो आरसो. जागोराचो दरेक घटक- ताची पारंपरीक वेशभूशा ते ताच्या जिवंत संगीत आनी आत्म्यान भरिल्ल्या संवादां मेरेन- प्रमाणिकतेन प्रतिध्वनीत जाता. जेन्ना एक कलाकार जागोर सादरीकरणांत पावल घालता तेन्ना फकत आपल्या क्राफ्टाक न्हय तर तें जिवें दवरपी पिळग्यांक मान दिवपाची जापसालदारकी घेवन वता. तो एक पवित्र विस्वास, आनी ताच्या सारांत घुस्पागोंदळ केल्यार ताची खाशेली वळख वगडावपाचीच न्हय तर लोकांच्या काळजाक बांदून दवरपी भावनीक संबंद तो मोडपाचो धोको आसा.
जागोराचें आधुनिकीकरण करपाच्या यत्नांत कांय कलाकारांनी आनी आयोजकांनी ‘जागोरिस्टीक’ अशें कितें तरी मुखार हाडलां. सृजनशीलताय निःसंशयपणान म्हत्वाची आसली तरी अशा सादरीकरणां खातीर ‘जागोर’ हें नांव वापरप चुकीचें आनी उक्त्या मनान सांगपाचें जाल्यार अनादर करपा सारकें. जागोराची भावना धरपाची गजाल येता तेन्ना हीं बदलिल्लीं रुपां चड करून निशाण चुकयतात. सूक्ष्म टिप्पणीन लायिल्लो विनोद, आमच्या मुळां कडेन आशिल्लो संबंद आनी जागोराक खाशेलो करपी प्रामाणीकपण तांकां ना. हाका लागून एक म्हत्वाचो प्रस्न उप्रासता, ताच्या साराक खरे नाशिल्ल्या गजाली खातीर ‘जागोर’ हें नांव कित्याक वापरचें? कलाकारांक नव्या अभिव्यक्तीचो सोद घेवपाक आनी नवे कला प्रकार तयार करपाक मेकळीक आसा. पूण ताका जागोर अशें ब्रँड करप फकत प्रेक्षकांक गोंदळांत उडोवपाचें आनी ह्या मोगाळ कलेचें म्हत्व कमी करपाचें काम करता.
जागोर कलाकार ह्या कलाप्रकाराचेर प्रभुत्व मेळोवपाक आपलें जिवीत ओंपतात. तांचे खातीर जागोर फकत एक सादरीकरण न्हय, ती एक जिणेची पद्दत. ‘जागोरिस्टीक’ सादरीकरणांचो उदय जाल्ल्यान जायत्या पारंपरीक कलाकारां विशीं अनादराची भावना निर्माण जाल्या. आधुनीक प्रवृत्तींनी पयलींच हांयस दाखोवन आपले अधीन केल्ले तरणाटे पिळगेक जागोराच्या खऱ्या सारा कडेन जोडप चड कठीण जावं येता. तशेंच अशे बदल प्रेक्षकांक परकी करपाचो धोको आसा. जागोर सादरीकरण पळोवपाक येवपी लोक आपल्या दायजाच्या आत्म्या कडेन प्रतिध्वनीत जावपी अस्सल अणभवाची अपेक्षा करतात. पारंपरीक गजाली पासून पयस आशिल्ल्यो गजाली जेन्ना तांकां मेळटात तेन्ना तातूंतल्यान निरशेणी आनी अरुची निर्माण जावंक शकता. हाका लागून खऱ्या जागोर कलाकारांच्या यत्नांक आडमेळीं येतात आनी परंपरा तिगून उरपा बाबतींत धोको निर्माण जाता.
स्पश्टपणान सांगपाचें जाल्यार नवनिर्माण हो परंपरेचो दुस्मान न्हय. खरें म्हणल्यार तातूंतल्यान सांस्कृतीक पद्दतींक नवो जीव दिवंक मेळटा. पूण मूळ कलाप्रकाराक व्हड जतनाय आनी आदर दिवन हें करचें पडटलें. जागोराचें सार ताच्या मुळाक आसा आनी खंयच्याय नवनिर्माणाचो हेतू हो ती बुन्याद बदलप न्हय तर ती आनीक घट करप, वाडोवप आसूंक जाय. कलाकारांक नवे अर्थ वा शैली सोदून काडपाची इत्सा आसल्यार तांणी ह्या सादरीकरणांक पारंपरीक जागोरा परस वेगळेपण दाखोवपी खाशेलीं नांवां दिवचीं. हाका लागून जागोराची पवित्रताय तिगून उरतलीच, पूण नव्या कलाप्रकारांक आपली स्वताची अस्मिताय निर्माण करपाक मेळटली.
जागोरा कडेन खोलायेन जोडिल्लो कोणूय आसूं, सगळ्या कलाकारांनी आनी आयोजकांनी आपूण पावल दवरतात त्या मार्गाचो पयलीं विचार करचो अशें म्हजें मत. परंपरा ही स्थिर अवशेश न्हय, ती काळा प्रमाण विकसीत जावपी एक जीव. पूण हे उत्क्रांतीचें मार्गदर्शन भुतकाळाचो खोलायेन आदर दिवन जावंक जाय. जागोराची पवित्रताय राखून आमच्या पूर्वजांनी आमचेर घाल्लो विस्वास मानूंया. नव्या शैलींचो प्रयोग करपी लोकांक हांव सांगूक सोदतां की तुमची सृजनशीलताय मोलादीक आसा आनी आमच्या सांस्कृतीक परिदृश्याक समृद्ध करपाची तातूंत तांक आसा. पूण, उपकार करून ताका ‘जागोर’ म्हणूं नाकात. नवें नांव सोदून काडात, नवी परंपरा तयार करात आनी ती स्वताच्या गुणवत्तेचेर चकचकीत करात, राज्यभर पातळयात.
जागोर सांबाळप ही फकत कलाकारांची जापसालदारकी न्हय, तर तो एक सामुहीक यत्न. तातूंत समाज, संस्कृतीक संघटना आनी धोरण निर्माते हांचो आस्पाव जाता. पारंपरिक जागोर सादरीकरणांक आदार दिवन आनी पारंपरीक कलाकारांक मंच दिवन हें मोलादीक दायज मुखार वचत रावचें, हाची खात्री करूं येता. उशीर जायसर वाट पळोवया नाका. अभिनय करपाचो वेळ आतां. आमी सगळे मेळून जागोराच्या साराची राखण करूं येता आनी फुडल्या पिळग्यांक ताच्या सगळ्या प्रामाणीक वैभवांत पावोवंक शकतात. आमच्या पूर्वजांनी आमकां हो खजिनो दिलो, तांच्या दायजाक आदर आनी जतनायेन तिगोवन दवरुया. ताचो भोवमान करूंया.
शेवटाक जागोर हो फकत एक कला प्रकार न्हय, ती आमची वळख. ती शुद्ध, जिवी आनी मुळां कडेन खरी दवरूंया.
मनोज कुंकळ्येकार (लोककलाकार)
कुंकळ्यें- म्हाड्डोळ
9764215365
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
