जश्याक तशें

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

एका फुटपाथार एक भिकारी रावतालो. ताचें नांव कांतू. तो नवोच त्या शारांत आयिल्लो. मोट्या शारांनी फुटपाथ वापरपाक सुद्दा कांय गुंड दादांक पयशे दिवचे पडटात, हें जेन्ना ताका कळ्ळें, तेन्ना तो एकाच जाग्यार रावनासतना केन्ना पुला पोंदांत तर केन्ना देवळा मुखावेल्या व्हडल्या झाडा पोंदांत अशे जागे बदलत रावपाक लागलो. केन्ना कितेंय मेळ्ळें तर खालें. नातर चणे भिकणा खावन, फक्त उदक पिवन, वा केन्नाय ओलो कपडो पोटाक बांदून उपाशीच रावतालो.
ह्या संवसारांत कश्ट केल्या शिवाय कोणाक कांयच मेळना. पूण कांतूक कोणच काम दिना आशिल्लो. कशें मेळटलें चकाम? कांतू बरप शिकलोच नाशिल्लो. ताका वाचूंक, बरोवपाक कांयच येना आशिल्लें. जल्मा पासून ताचो एक पांय ल्हान आनी बारीक आशिल्लो. ताका लागून, साबार कश्टाचें काम ताका झेपनाशिल्लें. ल्हानपणांतच आवय बापूय सोंपिल्ले. म्हातारी आजी पळयताली. तिवूय तो पांच – स वर्सांचो आसतनाच देवागेर गेल्ली. दोन दीस कोणूय कितेंय घालतात. सद्दा कोण पळयना. आतां भीक मागपा शिवाय ताका गत्यंतर नाशिल्लें.
बडयेचो आदार घेत चलतां चलतां चवदा वर्सां जालीं. कोणीं तरी एखाद दुसरी सुकी रोटी, उरिल्लें शीत, वा कालचो पाव बी हातार वडयताले.
एक दिसाक ताका कांयच मेळूंक ना. भुकेन जीव सामको कासावीस जालो. एका झाडा पोंदा तो बसलो. घुंवळ आयिल्ल्या वरी जावन तो थंयच लंवडलो. हातांतली बडी बी पडली. पूण कोण कोणाची वासपूस करता?
जेन्ना ताणें दोळे उघडले, तेन्ना एक जाण्टो मनीस आपल्या हातांतल्या बाटलेंतलें उदक ताच्या तोंडार मारतालो, हें ताका दिसलें. त्या मनशान ताका बसयलो आनी उदक पियोवपाक दिलें. आतां उदक पिवन कांतू मातसो सावशीद जालो.
तो मनीस बी एक भिकारी आशिल्लो. घरांतल्यान ताच्या भुरग्यांनी ताका भायर घाल्लो. तो एक बापूय आशिल्लो. तोवूय भीक मागतालो.
“भूक लागल्या? घे. ही रोटी खा.” रातीच्याक खातीर सांबाळून दवरिल्ली सुकी रोटी ताणें कांतूक दिली. ती खटखटीत रोटी कांतून उदक पीत पीत खाल्ली. हात जोडून त्या जाणटेल्याक कांतू पांयां पडलो.
आतां मदीं मदीं ते मेळूंक लागले. दोगांचीय दोस्ती जाली. रस्त्यांचेर भीक मागतना, थंयच्या हॉटेलांतल्यान जेवणांचो सुवादीक घमघमाट सुट्टाले. पूण तें जेवण कांतूच्या नशिबांत खंयचें! ताका त्या वासान सामकी भूक लागताली. पूण पयशे नात तर कांय मेळना. तो बापडो सुकी रोटीच खावनच दीस काडटालो.
एक दीस एके बागेचे कुशीक बसून कांतू रोटी खातालो, तेन्ना पाव भाजयेचो मस्त वास ताच्या नाकांत भल्लो. रूच आयली. एका गाड्यार एकटो पाव भाजी करून विकतालो. कांतू मातसो त्या गाड्याच्या लागीं येवन, दोळे धांपून “आहाहा! हं आहा!” करत घोस्तान ती सुकी रोटीच खावपाक लागलो. गाडेकारान विचारलें, “ये कितें रे? म्हजी फाट आसतना म्हजी भाजी चोरल्या रे? आनी सुवादान ती रोटयेक लावन खाता?”
“ना सायबा. हांव फक्त तुजे भाजयेच्या वासानच ही सुकी रोटी खातां. म्हाका तितलेंच भाजी खाताशें समाधान जाता. वासानच पोट भरतां.”
“तें कांय ना. तुका वासान पोट भरता मरे? मागीर काड वीस रुपया. आनी दी म्हाका. अशे तरेन तुवें खाल्ल्या म्हज्या भाजयेचे पयशे.”
“सायबा वीस रुपया आशिल्ले, तर हांव भाजी विकती घेवन खावपाचों. म्हजे कडेन खंयचे दुडू?”
“बरे भाशेन पयशे दी. नातर हीं आयदनां घांसून दी. गाडेकारान सांगलें. कांतू सामको अबरगत कसो आशिल्लो. तो कसो तीं आयदनां घांसतलो आशिल्लो!
आनी जी भाजी खावंकच ना ताचे पयशे तरी कसले दिवप? तकलेर हात मारून तो रडपाक लागलो. इतल्या म्हण्टासर तो जाणटेलो भिकारी थंय पावलो. “किते जालें? जाणटेल्यान ताका विचारलें. कांतून सगळें ताका सांगलें.
“अशें? बरें आसा. हांव पळयतां. तूं ओग्गी राव.” पाव भाजीवाल्या गाडेकाराक जाणटेल्यान विचारतगीर हेंच म्हणूंक लागलो. “हाणें म्हज्या गाड्यावेल्या भाजयेचो वास अणभवत आपली रोटी खाल्या. ताणें म्हाका वीस रुपया दिवपाक जाय.”
“अशें बरें आसा. हांव हाचो काका. हांव दितां तुका पयशे. हे घे” अशें म्हणत ताणें बोल्सांतल्यान वीस रुपया काडले. गाडेकाराच्या हाताक तेंकयले. आनी परत हात फाटीं घेतलो.
“अरे, ते पयशे दी म्हाका. हाताक लावन परत घेता? हें कशें कितें करता तूं?”
“तें तशेंच. जर खायनाशिल्ल्या भाजयेच्या वासाचे पयशे तूं मागता, तर ही विसांची नोट तुवें दोळ्यांनी देखल्या. शिवाय हाताकय तेंकल्या तुज्या. जालें तर तुज्या वासाचेय हे पयशे तुका दिल्ले. ते तुका मेळ्ळ्यातच आसूंक जाय.”
खरी गजाल कळटगीर गाड्यार ‘पाव भाजी’ खावपाक जमिल्ल्या लोकांनी, गाडेकाराक बरोच झांपडायलो. त्या गरीब पोरा कडच्यान वासाचे पयशे मागता? म्हण ‘छी थू’ केलो. अशे तरेन बरें केल्यार बरें, आनी वायट करतल्याक जश्याक तशें मेळटा. हाकाच शेराक सवाय शेर भेटलो म्हणटात.

तेजश्री प्रभु गांवकर ( शब्दांकन)
9822139309